22/11/1942: Liên Xô bao vây quân Đức tại Stalingrad

Nguồn: Soviets encircle Germans at Stalingrad, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1942, một cuộc phản công của Liên Xô chống lại quân Đức đã thành công khi Hồng Quân bắt giữ khoảng 250.000 lính Đức ở phía nam Kalach, trên bờ Sông Don, nội ô Stalingrad. Khi vòng vây của Liên Xô ngày càng thắt chặt hơn, Tướng Đức Friedrich Paulus đã yêu cầu Berlin cho phép rút quân.

Trận Stalingrad bắt đầu vào mùa hè năm 1942 khi quân Đức tấn công vào thành phố, một trung tâm công nghiệp lớn, và sẽ là một bước ngoặt chiến lược nếu Đức chiếm được nó. Nhưng bất chấp mọi nỗ lực của họ, Tập đoàn quân số 6 của Đức, dưới sự chỉ huy của Paulus và một phần của Tập đoàn quân Thiết giáp số 4, dưới quyền Ewald von Kleist, vẫn không thể vượt qua tuyến phòng thủ bất khả chiến bại của Tập đoàn quân 62 Liên Xô do tướng Vasily I. Chuikov đứng đầu, mặc dù đã họ đẩy Liên Xô gần như đến sông Volga vào giữa tháng 10 và bao vây được Stalingrad. Continue reading “22/11/1942: Liên Xô bao vây quân Đức tại Stalingrad”

Erdal Arıkan: Người đứng sau thành tựu 5G của Huawei

Biên dịch: Đăng Thiên

Một nhà khoa học Thổ Nhĩ Kỳ vô danh đã giúp Huawei làm chủ công nghệ 5G bằng nghiên cứu mã cực.

Tháng 7/2018, tại trụ sở chính ở Thâm Quyến, tập đoàn viễn thông lớn nhất Trung Quốc tổ chức một buổi lễ tri ân đặc biệt. Giai điệu bản hòa tấu Hành khúc Thổ Nhĩ Kỳ của Beethoven cất lên khi chiếc xe chở một vị khách đặc biệt tiến gần tới trung tâm hội nghị tráng lệ của công ty. Chủ tịch luân phiên của công ty, ông Guo Ping, bước ra đón một trong những nhân vật chính của buổi lễ vào khán phòng.

Sau phát biểu về lịch sử hình thành và quá trình xây dựng Huawei của các lãnh đạo công ty, nhà sáng lập Nhậm Chính Phi bước lên sân khấu. Theo sau ông là ba người phụ nữ mặc đồng phục trắng vung tay theo phong cách quân đội. Continue reading “Erdal Arıkan: Người đứng sau thành tựu 5G của Huawei”

21/11/1916: Tàu Britannic chìm ở Biển Aegean

Nguồn: Britannic, sister ship to the Titanic, sinks in Aegean Sea, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1916, Britannic, con tàu cùng hãng với Titanic, đã chìm ở Biển Aegean. Đã có 30 người thiệt mạng và hơn 1.000 người khác được giải cứu.

Sau thảm họa Titanic vào ngày 14/04/1912, hãng White Star Line đã thực hiện một số sửa đổi trong quá trình đóng con tàu tiếp theo trong kế hoạch của mình. Thứ nhất, tên của con tàu đã được đổi từ Gigantic thành Britannic (có lẽ vì tên gọi này có vẻ khiêm tốn hơn), và thiết kế của thân tàu đã được điều chỉnh để ít bị ảnh hưởng bởi các tảng băng trôi hơn. Ngoài ra, người ta bắt buộc phải có đủ thuyền cứu sinh trên tàu để chứa tất cả hành khách, điều đã không xảy ra với trường hợp Titanic. Continue reading “21/11/1916: Tàu Britannic chìm ở Biển Aegean”

Henry Faulds: Người đề xuất dùng dấu vân tay trong giám định pháp y

Nguồn: Historic figures, BBC

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Henry Faulds (1843 – 1930) là một bác sĩ, nhà truyền giáo người Scotland và là nhân vật tiên phong trong việc dùng dấu vân tay để nhận dạng con người.

Henry Faulds sinh ngày 01/06/1843 tại Beith, Bắc Ayrshire. Ban đầu, ông làm thư ký ở Glasgow, sau đó quyết định theo học ngành y. Sau khi trở thành nhà truyền giáo, ông được cử sang Nhật Bản vào năm 1873, nơi Faulds thành lập bệnh viện Tuskiji ở Tokyo và trở thành người phụ trách khoa phẫu thuật. Bên cạnh đó, ông còn thành thạo tiếng Nhật và giảng dạy tại một trường đại học địa phương, đồng thời lập ra Viện Người Khiếm thị Tokyo. Continue reading “Henry Faulds: Người đề xuất dùng dấu vân tay trong giám định pháp y”

Thế giới hôm nay: 20/11/2020

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Ngân hàng trung ương Thổ Nhĩ Kỳ tăng lãi suất từ ​​10,25% lên 15%. Mức tăng này là nhằm ổn định đồng lira và giúp kiềm chế lạm phát năm vốn chạm mức gần 12% trong những tháng gần đây. Đây cũng là một dấu hiệu cho thấy Tổng thống Recep Tayyip Erdogan, vốn là một người phản đối quyết liệt tỷ giá cao, đang nghiêm túc trong việc ổn định đồng tiền của đất nước.

Số lượng đơn xin trợ cấp thất nghiệp mới ở Mỹ tăng 31.000 trong tuần trước, lên 742.000. Các nhà kinh tế thì dự đoán giảm nhẹ. Con số tăng này phản ánh tác động của làn sóng coronavirus mới lên các doanh nghiệp Mỹ, trong bối cảnh những hạn chế mới áp đặt làm giảm nhu cầu. Song, thị trường lao động đã phục hồi nhẹ trong những tháng gần đây, dù vẫn chưa trở lại mức trước đại dịch. Continue reading “Thế giới hôm nay: 20/11/2020”

Tại sao chế độ quân chủ đã lỗi thời và cần bị hủy bỏ?

Nguồn: Greg Barns, “Asia’s monarchies are no longer earning their keep”, Nikkei Asia, 13/11/2020.

Biên dịch: Phan Nguyên

Trên khắp châu Á, báo chí đang đưa tin rất nhiều về các vị quốc vương. Ở Thái Lan, nhiều người cảm thấy phẫn nộ với Vua Maha Vajiralongkorn, người không chỉ sống phần lớn thời gian ở Đức mà còn bận rộn tìm cách áp đặt chế độ quân chủ mang tính đàn áp lên người dân của mình.

Quốc vương Malaysia, Sultan Abdullah Ri’ayatuddin, đã tăng cường can thiệp vào chính trị, từ chối chấp nhận yêu cầu của lãnh đạo phe đối lập Anwar Ibrahim rằng ông cần được phép thành lập chính phủ khi giờ đây ông nhận được đa số ủng hộ trong quốc hội. Continue reading “Tại sao chế độ quân chủ đã lỗi thời và cần bị hủy bỏ?”

19/11/1863: Diễn văn Gettysburg của Tổng thống Lincoln

Nguồn: President Lincoln delivers Gettysburg Address, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1863, tại nghĩa trang quân sự ở Gettysburg, Pennsylvania, giữa bối cảnh Nội chiến, Tổng thống Abraham Lincoln đã trình bày một trong những bài diễn văn đáng nhớ nhất lịch sử nước Mỹ. Chỉ với chưa đầy 275 từ, Lincoln đã khéo léo và hùng hồn nhắc nhở toàn thể công chúng đang mệt mỏi trước chiến tranh về lý do tại sao quân Liên minh miền Bắc phải chiến đấu và giành chiến thắng trong Nội chiến.

Trận Gettysburg, diễn ra bốn tháng trước đó, là trận chiến đẫm máu nhất thời kỳ Nội chiến. Trong vòng ba ngày, hơn 45.000 người đã thiệt mạng, bị thương, bị bắt giữ hoặc mất tích. Trận đánh cũng được đánh giá là có tính bước ngoặt: việc Tướng Robert E. Lee thất bại và rút lui khỏi Gettysburg đã đánh dấu lần cuối cùng phe Hợp bang tiến đánh lãnh thổ miền Bắc, cũng như khởi đầu cho sự suy tàn của quân đội miền Nam. Continue reading “19/11/1863: Diễn văn Gettysburg của Tổng thống Lincoln”

Thế giới hôm nay: 19/11/2020

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

TIÊU ĐIỂM

Mỹ đẩy nhanh rút quân khỏi Afghanistan

Donald Trump đang gấp rút đưa quân ra khỏi Afghanistan. Vào tháng 2, Mỹ hứa sẽ rút lực lượng của mình trước tháng 5 năm sau nếu Taliban cắt đứt quan hệ với khủng bố quốc tế và bắt đầu đối thoại chân thành với chính phủ Afghanistan. Các cuộc đàm phán đó bắt đầu ở Doha vào tháng 9, nhưng tiến độ không mấy khả quan. Dù vậy, số lượng lính Mỹ ở Afghanistan vẫn giảm từ 9.000 xuống còn 4.500 người trong năm qua. Continue reading “Thế giới hôm nay: 19/11/2020”

Nhật ký Bắc Kinh (24/08/20): Đặng Tiểu Bình và di sản ‘thao quang dưỡng hối’

Nguồn: Tetsushi Takahashi, Beijing Diary, Nikkei Asian Review, 8/2020.

Người dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Thứ Bảy vừa rồi (22/08/2020) là kỷ niệm 116 năm ngày sinh Đặng Tiểu Bình, người đã đưa Trung Quốc “cải cách và mở cửa”.

Ông Đặng xem mối quan hệ với Hoa Kỳ là vấn đề quan trọng hàng đầu. Nhưng hơn hai thập niên sau khi ông qua đời vào năm 1997 ở tuổi 92, cách tiếp cận của ông đã trở thành dĩ vãng.

Phấn khởi vì thời tiết đẹp, tôi ngẫu hứng đến thăm một ngôi nhà cũ của Đặng. Nó nằm gần công viên Jingshan, ngay phía bắc Tử Cấm Thành. Khi tôi đi dọc theo một hutong – ngõ hẹp hình thành bởi những dãy nhà truyền thống – cánh cổng tôi đang đi tìm hiện ra trước mắt. Continue reading “Nhật ký Bắc Kinh (24/08/20): Đặng Tiểu Bình và di sản ‘thao quang dưỡng hối’”

Thế giới hôm nay: 08/11/2020

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Thủ tướng Ethiopia Abiy Ahmed cam kết tiến hành một “hành động quan trọng cuối cùng” trong cuộc xung đột với khu vực Tigray ở miền bắc. Các lực lượng của chính phủ ông dự kiến ​​sẽ tiến vào thủ phủ Mekelle của Tigray sau khi các lãnh đạo vùng này làm ngơ thời hạn hạ vũ khí. LHQ đã mô tả tình hình là một “cuộc khủng hoảng nhân đạo toàn diện”. Khoảng 30.000 người tị nạn đã chạy sang nước láng giềng Sudan.

Cảnh sát Thái Lan bắn hơi cay và vòi rồng vào hàng trăm người biểu tình gần tòa nhà quốc hội ở thủ đô Bangkok. Khi ấy các nhà lập pháp bên trong đang tranh luận về các thay đổi hiến pháp. Những người biểu tình muốn cải cách chế độ quân chủ và thủ tướng Prayuth Chan-ocha, cựu tổng tư lệnh quân đội nắm quyền từ 2014, phải từ chức. Một số người đã bị thương trong các cuộc biểu tình. Continue reading “Thế giới hôm nay: 08/11/2020”

Chiến thắng của Biden mang lại hi vọng lẫn nghi ngờ ở Bắc Kinh

 Nguồn: Cheng Li, “Biden’s Election Raises Hopes and Doubts in Beijing”, Forreign Affairs, 13/11/2020.

Người dịch: Nguyễn Thanh Hải

Việc cài đặt lại quan hệ Mỹ-Trung sẽ không hề dễ dàng.

Chưa bao giờ Bắc Kinh lại quan tâm đặc biệt đến kết quả của một cuộc bầu cử Tổng thống Hoa Kỳ như cuộc bầu cử lần này. Các nhà lãnh đạo Trung Quốc hiểu rằng sự cạnh tranh sẽ định hình quan hệ Mỹ-Trung trong tương lai dù cho ai là ông chủ tiếp theo của Nhà Trắng. Tuy vậy, họ cũng tin rằng chiến thắng của cựu Phó Tổng thống Joe Biden trước Tổng thống đương nhiệm Donald Trump sẽ tạo ra cơ hội để tạm ngừng, hoặc ít ra là làm chậm lại, việc tiến đến quan hệ đối đầu đang rất đáng báo động giữa hai nước.

Quan hệ giữa hai nước đã xấu đi với tốc độ đáng kinh ngạc dưới nhiệm kỳ tổng thống của ông Trump. Chiến tranh thương mại là ví dụ dễ thấy nhất của sự bất hòa, nhưng những căng thẳng mang tính chiến lược lớn hơn cũng làm nguy cơ xung đột tăng cao hơn. Nhiều quan chức cấp cao của Đảng Cộng sản Trung Quốc bị sốc trước hàng loạt lời lẽ quy trách nhiệm, những bình luận phân biệt chủng tộc công khai, các chính sách tách rời kinh tế hai nước, cũng như luận điệu ủng hộ sự thay đổi chế độ ở Trung Quốc của chính quyền Trump. Continue reading “Chiến thắng của Biden mang lại hi vọng lẫn nghi ngờ ở Bắc Kinh”

17/11/2003: “Kẻ hủy diệt” trở thành Thống đốc California

Nguồn: “The Terminator” becomes “The Governator” of California, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2003, nam diễn viên kiêm cựu vận động viên thể hình Arnold Schwarzenegger đã tuyên thệ nhậm chức Thống đốc thứ 38 của bang California tại State Capitol, Sacramento. Schwarzenegger, ngôi sao lớn tại Hollywood trong những năm 1980, thành danh nhờ những bộ phim hành động như Conan the Barbarian và The Terminator, đã đánh bại Thống đốc đương nhiệm Grey Davis trong một cuộc bầu cử bãi nhiệm (recall election) đặc biệt vào ngày 07/10/2003. Trước Schwarzenegger, một diễn viên nổi tiếng khác là Ronald Reagan đã giữ chức Thống đốc thứ 33 của California (1967 – 1975) trước khi trở thành Tổng thống thứ 40 của Hoa Kỳ vào năm 1980. Continue reading “17/11/2003: “Kẻ hủy diệt” trở thành Thống đốc California”

Thế giới hôm nay: 17/11/2020

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Hãng dược Mỹ Moderna thông báo vắc-xin covid-19 thử nghiệm của họ đã đạt hiệu quả phòng ngừa bệnh 94,5%. Kết quả của một thử nghiệm giai đoạn cuối, với sự tham gia của 30.000 người Mỹ trưởng thành, được đưa ra một tuần sau khi Pfizer công bố mức độ hiệu quả tương tự với thuốc của họ. Vắc-xin của Moderna không cần phải được bảo quản ở nhiệt độ siêu lạnh như thuốc của Pfizer.

Hungary và Ba Lan chặn dự thảo ngân sách của EU và gói giải cứu virus, vì các gói này coi việc tôn trọng pháp quyền trở thành một điều kiện rót quỹ. Thủ tướng Áo cho biết quy định này là cần thiết với số tiền khổng lồ được đề cập. Ngân sách cho giai đoạn 2021-27 là 1,1 nghìn tỷ euro (1,3 nghìn tỷ đô la) trong khi quỹ phục hồi là 750 tỷ euro. Continue reading “Thế giới hôm nay: 17/11/2020”

Về Dương Chấn Ninh, nhà khoa học gốc Hoa đoạt giải Nobel Vật lý

Tác giả: Nguyễn Hải Hoành

Trong số 4 người Hoa từng được tặng giải Nobel khoa học,1 Dương Chấn Ninh (Yang Zhen Ning) được chính quyền Trung Quốc (TQ) trọng vọng hơn cả, luôn luôn là nhân vật trung tâm được các nhà báo phỏng vấn, đưa tin. Đó là do ông đã đóng góp sớm nhất, tích cực nhất vào sự nghiệp xây dựng tổ quốc, và có nhiều ý kiến độc đáo trên các mặt KHKT, văn hóa giáo dục của TQ. Chính quyền, báo chí TQ và đặc biệt giới trí thức nước này rất coi trọng các ý kiến, quan điểm của ông, nhất là khi họ có tranh luận chưa ngã ngũ về một vấn đề nào đó. Continue reading “Về Dương Chấn Ninh, nhà khoa học gốc Hoa đoạt giải Nobel Vật lý”

Thế giới hôm nay: 16/11/2020

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Mười thành viên của Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á, cùng với Úc, Trung Quốc, Nhật Bản, New Zealand và Hàn Quốc, vừa ký kết một hiệp định thương mại. Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) sẽ tạo ra khối thương mại lớn nhất thế giới và chiếm gần một phần ba GDP toàn cầu. Nhóm này, không bao gồm Mỹ, sẽ tăng cường ảnh hưởng của Trung Quốc trong khu vực.

Donald Trump lần đầu tiên thừa nhận chiến thắng của Joe Biden, nhưng tiếp tục nhấn mạnh bầu cử đã bị gian lận. Sau đó, ông tweet “Tôi KHÔNG thừa nhận GÌ CẢ!” Ông Trump đang theo đuổi các thách thức pháp lý khác nhau xoay quanh vấn đề kiểm phiếu. Không một vụ nào trong số chúng được cho là sẽ thành công. Cuối tuần qua, hàng nghìn người ủng hộ ông Trump đã biểu tình phản đối kết quả ở Washington, DC. Continue reading “Thế giới hôm nay: 16/11/2020”

Quốc gia tầm trung và định hướng ngoại giao chuyên biệt: Hàm ý với Việt Nam đến năm 2030

Tác giả: Vũ Lê Thái Hoàng & Đỗ Thị Thủy

Cục diện thế giới hai thập niên đầu thế kỷ XXI chứng kiến xu thế toàn cầu hóa, hợp tác, liên kết. Hệ thống quốc tế hình thành từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai đang đối mặt với thách thức gia tăng từ cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn cùng với chủ nghĩa dân tộc, dân túy nổi lên mạnh mẽ, sự thiếu hụt vai trò dẫn dắt các nghị sự toàn cầu trong khi các thách thức an ninh truyền thống cũng như phi truyền thống đang nổi lên gay gắt (đại dịch COVID-19 là một ví dụ). Cục diện đó kéo theo nhiều hệ lụy sâu rộng, đa chiều, về lâu dài có thể làm thay đổi bản chất trật tự thế giới theo hướng đa cực, đa trung tâm, đặt ra cả cơ hội và thách thức cho các nước vừa và nhỏ làm sao bảo vệ tốt nhất lợi ích của mình trong quan hệ quốc tế. Continue reading “Quốc gia tầm trung và định hướng ngoại giao chuyên biệt: Hàm ý với Việt Nam đến năm 2030”

Nhật ký Bắc Kinh (21/08/20): Trung Quốc gồng mình chống lũ

Nguồn: Tetsushi Takahashi, Beijing Diary, Nikkei Asian Review, 8/2020.

Người dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Chiều thứ Năm (20/08/2020), Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường đã đến thăm quận Đồng Nam, Trùng Khánh, nơi đang bị lũ lụt. Thủ tướng bay từ Bắc Kinh đến thành phố miền tây nam vào sáng hôm đó, rồi đi tàu hỏa và ô tô đến vùng này.

“Chúng ta phải bảo vệ tính mạng và tài sản của người dân theo chỉ đạo quan trọng của Chủ tịch Tập Cận Bình”, ông Lý được cho là đã nói như vậy với các quan chức cấp cao của quận, theo một trang web chính phủ.

Tất cả 8.000 cư dân của quận đều bị ảnh hưởng bởi lũ lụt. Ông Lý đi dọc theo những con đường lầy lội để động viên họ. Ông mang ủng dài, nhưng chiếc quần tây của ông dính đầy bùn. Continue reading “Nhật ký Bắc Kinh (21/08/20): Trung Quốc gồng mình chống lũ”

Cuộc kháng chiến chống Nguyên Mông lần thứ ba

Tác giả: Hồ Bạch Thảo

Vừa mới thua trận trở về vào năm trước, vào đầu năm Chí Nguyên thứ 23 [1286] Nguyên Thế Tổ lại ra lệnh xâm lăng nước Đại Việt, mệnh các hành tỉnh điều phái các tướng sĩ cùng quân lính:

“…. Ngày Tân Mão tháng giêng năm Chí Nguyên thứ 23 [18/2/1286] mệnh bọn A Lý Hải Nha bàn những điều cần làm để đánh dẹp Giao Chỉ. Continue reading “Cuộc kháng chiến chống Nguyên Mông lần thứ ba”

Thế giới hôm nay: 13/11/2020

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Donald Trump vừa tung ra hơn một chục tweet đả kích Fox News, nhà đài đã làm rất nhiều để giúp chống đỡ cho nhiệm kỳ tổng thống của ông. Một số người dẫn chương trình bình luận của Fox vẫn theo sát quan điểm của ông nhưng nhóm tin tức của hãng công khai bác bỏ khiếu nại của ông về gian lận bầu cử. Ông Trump đã kêu gọi người theo dõi chuyển sang xem OANN và Newsmax, hai nhà đài cực hữu. Nhưng trang web tin tức Axios đưa tin ông đang lên kế hoạch xây dựng một kênh của riêng mình.

Tổng thống đắc cử Joe Biden đã bổ nhiệm Ron Klain làm chánh văn phòng Nhà Trắng. Ông Klain từng đảm nhiệm vai trò tương tự cho Biden khi ông còn là phó tổng thống. Ông Klain được bổ nhiệm làm “sa hoàng chống Ebola” vào năm 2014, khi căn bệnh này đe dọa nước Mỹ trong một khoảng thời gian ngắn. (Ông được Kevin Spacey thể hiện trong “Recount”, một bộ phim Hollywood về cuộc bầu cử tổng thống đầy tranh cãi năm 2000). Continue reading “Thế giới hôm nay: 13/11/2020”

Ảnh hưởng của Việt Nam tại Campuchia và Lào đang suy yếu trước Trung Quốc

Nguồn: Derek Grossman, “Vietnam Is Losing Its Best Friends to China”, The Diplomat, 02/11/2020.

Người dịch: Huỳnh Mỹ Xuyên

Trong những năm qua, sức hút kinh tế của Trung Quốc đã bắt đầu kéo Campuchia và Lào ra khỏi quỹ đạo của Việt Nam.

Trong quan hệ ngoại giao của Việt Nam, các nhà quan sát nhận thấy Hà Nội duy trì ba cấp độ quan hệ rõ rệt. Theo thứ tự về tầm quan trọng từ trên xuống thì cao nhất là “đối tác chiến lược toàn diện”, kế đến là “đối tác chiến lược”, và sau đó là “đối tác toàn diện”. Ở cấp độ cao nhất, “đối tác chiến lược toàn diện” đôi khi bao gồm cả tính từ “hợp tác”. Theo đó, chỉ có Nga, Ấn Độ và Trung Quốc được xếp vào diện cao cấp nhất này trong thế giới quan của Việt Nam – trong đó Trung Quốc được xác định là “đối tác hợp tác chiến lược toàn diện”. Continue reading “Ảnh hưởng của Việt Nam tại Campuchia và Lào đang suy yếu trước Trung Quốc”