Thế giới hôm nay: 26/03/2021

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Ấn Độ, quê hương của hãng sản xuất vắc-xin lớn nhất thế giới, đã đình chỉ xuất khẩu vắc-xin covid-19 của AstraZeneca-Đại học Oxford trong tối đa ba tháng. Quyết định này có thể tác động đến nguồn cung toàn cầu: có tới nửa tỷ liều vắc-xin sản xuất bởi Serum Institute là dành cho COVAX, sáng kiến ​​chia sẻ vắc-xin nhằm giúp đỡ các nước thu nhập thấp, trong năm 2021 và 2022. Trong khi đó, Đan Mạch đã đình chỉ loại vắc-xin này thêm ba tuần nữa để điều tra các báo cáo về chứng đông máu nguy hiểm.

Đài Loan nói họ đang sản xuất một tên lửa tầm xa, một động thái công khai hiếm hoi cho thấy nỗ lực phát triển năng lực tấn công quân sự của hòn đảo này. Trung Quốc, nước tuyên bố Đài Loan là một phần lãnh thổ của mình, đã tăng cường hoạt động gần hòn đảo trong những tháng gần đây. Chiu Kuo-cheng, Bộ trưởng Quốc phòng Đài Loan, cho biết họ cũng đang phát triển các mẫu tên lửa khác. Continue reading “Thế giới hôm nay: 26/03/2021”

Tác động từ thử nghiệm tiền điện tử của các ngân hàng trung ương

Nguồn: Gillian Tett, “Central bankers’ crypto experiments should put investors on alert”, Financial Times, 26/03/2021.

Biên dịch: Trần Hùng

Năm nay, bitcoin đã mê hoặc nhiều nhà đầu tư. Bitcoin đã tăng giá gấp đôi, sau khi tăng gấp ba lần trong năm 2020; và những nhân vật như Elon Musk đã ủng hộ nó – tuần này, ông tweet rằng người dùng có thể mua xe Tesla bằng bitcoin. Điều đáng chú ý hơn nữa là một số ngân hàng chính thống như Citigroup hiện cho rằng bitcoin “có thể được định vị tối ưu để trở thành loại tiền tệ toàn cầu ưa thích cho thương mại” trong tương lai, một vai trò hiện đang được đồng đô la nắm giữ.

Nhưng trong khi những điều này đang gây chú ý thì có một câu chuyện tiền mã hóa thứ hai đang diễn ra mà hầu hết mọi người ít chú ý hơn: các thử nghiệm của các ngân hàng trung ương. Tuần này, Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS) đã tổ chức một hội nghị “đổi mới”, tại đó Jay Powell, Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang (Fed), giải thích rằng các quan chức Fed đang làm việc với Viện Công nghệ Massachusetts để tìm hiểu tính khả thi của tiền kỹ thuật số do ngân hàng trung ương phát hành (CBDC) dựa trên đồng đô la. Continue reading “Tác động từ thử nghiệm tiền điện tử của các ngân hàng trung ương”

25/03/1634: Thành lập thuộc địa Maryland

Nguồn: The settlement of Maryland, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1634, những cư dân đầu tiên của thuộc địa Maryland đã đến Đảo St. Clement trên bờ tây của Maryland và thành lập khu định cư St. Mary.

Năm 1632, Vua Charles I của Anh đã cấp sắc lệnh nhượng dất cho George Calvert, Nam tước Baltimore thứ nhất, trao cho ông quyền sở hữu độc quyền đối với lãnh thổ phía đông sông Potomac để đổi lấy một phần thu nhập có được từ vùng đất này. Lãnh thổ được đặt tên là Maryland để vinh danh Hoàng hậu Henrietta Maria, vợ vua Charles I. Chưa kịp đến khu định cư thì George Calvert qua đời và được kế vị bởi con trai ông là Cecilius, người tìm cách biến Maryland trở thành một thiên đường cho người Công giáo La Mã đang bị đàn áp ở Anh. Tháng 03/1634, những người Anh định cư đầu tiên – một nhóm tín đồ Công giáo và Tin lành được lựa chọn cẩn thận – đã đến Đảo St. Clement trên hai con tàu, Ark và Dove. Continue reading “25/03/1634: Thành lập thuộc địa Maryland”

Nhật ký Bắc Kinh (27/11/20): Kinh tế tư nhân Trung Quốc nhìn từ Jack Ma

Nguồn: Tetsushi Takahashi, Beijing Diary, Nikkei Asian Review, 11/2020.

Người dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Không quá ngạc nhiên khi Jack Ma, nhà sáng lập tập đoàn thương mại điện tử Trung Quốc Alibaba Group, vắng mặt tại Hội nghị Internet Thế giới năm nay.

Sự kiện thường niên do chính phủ Trung Quốc tổ chức – khai mạc ở Ô Trấn, tỉnh Chiết Giang, hôm thứ Hai tuần này (23/11/2020) – quy tụ các quan chức nhà nước và giám đốc điều hành công nghệ cấp cao. Trước đây ông Ma thường xuyên tham dự. Nhưng năm nay đại diện cho công ty ông lại là Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành Alibaba Daniel Zhang.

Ông Zhang trông có vẻ mệt mỏi khi đọc phát biểu mô tả các quy tắc mới mà Trung Quốc đề xuất đối với các công ty internet là “kịp thời và cần thiết”, liên tục hoan nghênh nhà chức trách tăng cường giám sát ngành. Continue reading “Nhật ký Bắc Kinh (27/11/20): Kinh tế tư nhân Trung Quốc nhìn từ Jack Ma”

Thế giới hôm nay: 25/03/2021

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Các chuyên gia cho biết việc xử lý con tàu bị mắc cạn ở kênh đào Suez vào hôm thứ Ba có thể mất tới vài ngày. Tàu Ever Given dài 400 m, một trong những tàu container dài nhất thế giới, đang nằm chắn ngang đầu phía nam của kênh đào, dẫn đến tắc nghẽn giao thông. Các quan chức Ai Cập đã mở lại tuyến cũ của kênh đào để giúp thông tàu.

Các phòng thí nghiệm của chính phủ Ấn Độ đã phát hiện ra một biến thể covid-19 với hai đột biến. Hiện vẫn chưa rõ liệu nó có dễ lây lan hơn hoặc kháng vắc-xin hơn các dạng khác của virus hay không. Theo Bộ Y tế Ấn Độ, nó không quá phổ biến để có thể coi là nguyên nhân của đợt tăng đột biến ca nhiễm gần đây. Hôm thứ Ba có hơn 47.000 ca được ghi nhận ở Ấn Độ — con số theo ngày cao nhất trong năm nay. Continue reading “Thế giới hôm nay: 25/03/2021”

Tin tặc Triều Tiên còn nguy hiểm hơn kho vũ khí hạt nhân

Nguồn: Morten Soendergaard Larsen, “North Korean Cyberthreat Poses Greater Risk Than Nuclear Arsenal”, Foreign Policy, 15/3/2021

Biên dịch: Nguyễn Thanh Hải

Đội quân tin tặc của Bình Nhưỡng đã chứng tỏ sự thành thạo trong việc tìm kiếm các lỗ hổng và khai thác chúng – thế giới cần phải sẵn sàng đối phó.

Theo Bộ Tư pháp Hoa Kỳ, số tiền mà đội quân này đã đánh cắp lên đến hàng tỷ đô-la. Còn theo Văn phòng Đối ngoại, Thịnh vượng chung và Phát triển Vương quốc Anh, đội quân này cũng làm tê liệt Dịch vụ Y tế Quốc gia của Anh. Và có bằng chứng là họ đã xâm nhập vào nhà máy điện hạt nhân mới nhất của Ấn Độ để ăn cắp bản thiết kế của nhà máy.

Các tin tặc Triều Tiên đã đi từ việc do thám và gây gián đoạn hệ thống mạng của các đối thủ ở Hàn Quốc đến việc phá hoại, đánh cắp lượng tiền lớn hoặc những công nghệ tiên tiến. Tuần này, trong lúc các quan chức cấp cao của Hoa Kỳ và Nhật Bản đang gặp nhau để thảo luận về tình hình an ninh khu vực, đặc biệt tập trung vào vấn đề tên lửa Triều Tiên, thì nhiều chuyên gia cho rằng tin tặc của Bình Nhưỡng có khả năng là mối đe dọa còn lớn hơn so với những chiếc tên lửa khổng lồ thường xuất hiện trong lễ duyệt binh hàng năm của nhà lãnh đạo Kim Jong Un. Continue reading “Tin tặc Triều Tiên còn nguy hiểm hơn kho vũ khí hạt nhân”

Thế giới hôm nay: 24/03/2021

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Số người chết do vụ hỏa hoạn quét qua trại tị nạn gần Cox’s Bazar ở Bangladesh hôm thứ Hai đã tăng lên 15 người, với hơn 400 người mất tích, theo Liên Hợp Quốc. Hàng chục nghìn người khác cũng phải di dời. Đa số cư dân của trại Balukhali là người Rohingya chạy sang Bangladesh để thoát đàn áp ở Myanmar.

Bilibili, một nền tảng phát video trực tuyến, đã huy động được 2,6 tỷ đô la khi lên sàn Hồng Kông. Đây là công ty Trung Quốc thứ ba có niêm yết ở Mỹ tiến hành bán cổ phiếu trên sàn Hồng Kông trong năm nay trong bối cảnh căng thẳng Trung-Mỹ khiến các công ty tìm đường về nước. Trước đây các nhà lập pháp Mỹ từng đe dọa hủy niêm yết các công ty Trung Quốc, trong khi quan hệ giữa chính quyền Biden với chính phủ Trung Quốc đang có khởi đầu xấu. Continue reading “Thế giới hôm nay: 24/03/2021”

Việt Nam bầu chính phủ mới: Có phải càng sớm càng tốt?

Tác giả: Lê Hồng Hiệp

Kỳ họp cuối cùng của Quốc hội khóa 14 của Việt Nam sẽ khai mạc vào ngày hôm nay và  bế mạc hai tuần sau đó, vào ngày 7 tháng 4. Nội dung quan trọng nhất trong chương trình nghị sự của kỳ họp lần này là bầu mới một số chức danh chủ chốt trong bộ máy nhà nước, bao gồm chủ tịch Quốc hội, chủ tịch nước và thủ tướng. Một số chức danh chủ chốt khác, bao gồm phó chủ tịch nước, chánh án Tòa án Nhân dân Tối cao, viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao, các phó chủ tịch Quốc hội, phó thủ tướng và các thành viên nội các khác, cũng sẽ được bầu trong dịp này. Quy trình bầu cử “cấp tốc” này, vốn từng được thực hiện vào năm 2016, sẽ hoàn tất quá trình chuyển đổi lãnh đạo quốc gia của Việt Nam vốn diễn ra năm năm một lần và được khởi động tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ 13 của Đảng Cộng sản Việt Nam (ĐCSVN) bế mạc hồi đầu tháng trước. Continue reading “Việt Nam bầu chính phủ mới: Có phải càng sớm càng tốt?”

Thấy gì từ Hướng dẫn tạm thời về chiến lược an ninh quốc gia của Mỹ?

Nguồn: Rebecca Beitsch và Maggie Miller, “Biden signals another reversal from Trump with national security guidance”, The Hill, 03/03/2021.

Biên dịch: Nguyễn Thành Long

Nhà Trắng đã công bố Hướng dẫn Chiến lược An ninh Quốc gia tạm thời vào thứ Tư (03/03/2021), nhấn mạnh nhu cầu xây dựng liên minh và củng cố dân chủ, một sự bác bỏ ngầm chính sách “Nước Mỹ trên hết” của cựu Tổng thống Trump.

“Chúng ta sẽ chỉ thành công trong việc thúc đẩy các lợi ích của Mỹ và duy trì các giá trị phổ quát của chúng ta bằng cách làm việc vì mục tiêu chung với các đồng minh và đối tác thân cận nhất, và bằng cách đổi mới các nguồn sức mạnh quốc gia lâu dài của chúng ta,” Tổng thống Biden viết.

Chiến lược nêu ra một loạt các vấn đề mà chính quyền Biden hy vọng sẽ giải quyết, bao gồm đại dịch COVID-19 và suy thoái kinh tế do đại dịch, bất bình đẳng chủng tộc, các mối đe dọa từ biến đổi khí hậu và việc gia tăng sử dụng các công nghệ mới nổi và các cuộc tấn công mạng của các đối thủ nước ngoài nhắm vào Hoa Kỳ. Continue reading “Thấy gì từ Hướng dẫn tạm thời về chiến lược an ninh quốc gia của Mỹ?”

23/03/1983: Reagan kêu gọi sử dụng công nghệ chống tên lửa mới

Nguồn: President Reagan calls for new antimissile technology, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1983, trong một bài phát biểu trước cả nước, Tổng thống Ronald Reagan đề xuất Mỹ nên bắt tay vào chương trình phát triển công nghệ chống tên lửa có thể khiến nước này gần như không thể bị tấn công bằng tên lửa hạt nhân. Bài phát biểu của Reagan đánh dấu sự khởi đầu của cái được gọi là “Sáng kiến Phòng thủ Chiến lược” (Strategic Defense Initiative – SDI) đầy tranh cãi.

Bất chấp việc ông có luận điệu chống cộng mạnh mẽ, Reagan đã coi việc kiểm soát vũ khí hạt nhân là một trong những điểm mấu chốt trong chính quyền của mình. Tuy nhiên, đến năm 1983, các cuộc đàm phán với Liên Xô đã bị đình trệ do các vấn đề như: loại vũ khí nào nên được kiểm soát, loại biện pháp kiểm soát nào nên được thiết lập và làm thế nào để đánh giá mức độ tuân thủ các biện pháp kiểm soát đó. Đây cũng là thời điểm Reagan trở nên đặc biệt quan tâm đến ý tưởng được đề xuất bởi một số cố vấn quân sự và khoa học của mình, bao gồm cả Tiến sĩ Edward Teller, “cha đẻ của bom hydrogen.” Continue reading “23/03/1983: Reagan kêu gọi sử dụng công nghệ chống tên lửa mới”

Thế giới hôm nay: 23/03/2021

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Mỹ công bố lệnh trừng phạt lên hai quan chức Trung Quốc vì cáo buộc vi phạm nhân quyền đối với người Duy Ngô Nhĩ thiếu số theo đạo Hồi ở Tân Cương. Liên minh châu Âu cũng công bố các biện pháp trừng phạt lên nhiều cá nhân và thực thể khác nhau với cáo buộc vi phạm nhân quyền. Danh sách bao gồm 11 người có liên quan đến cuộc đảo chính quân sự hồi tháng trước ở Myanmar, 4 quan chức Trung Quốc bị cáo buộc liên quan đến các trại tập trung Duy Ngô Nhĩ, và văn phòng an ninh Eritrea. Trung Quốc đáp trả bằng cách đưa 10 cá nhân và 4 tổ chức EU vào danh sách đen.

Bang đông dân nhất nước Úc, New South Wales, ra lệnh sơ tán khoảng 18.000 cư dân. Nhiều ngày mưa lớn đã làm ngập vùng đất phía tây Sydney, dẫn đến trận lụt tồi tệ nhất trong nhiều thập niên qua. Song thời tiết khắc nghiệt ít có dấu hiệu thuyên giảm; Cục Khí tượng New South Wales nói “tình hình này còn lâu mới kết thúc”. Continue reading “Thế giới hôm nay: 23/03/2021”

Noah Webster và cuộc chiến giành độc lập ngôn ngữ cho nước Mỹ

Tác giả: Nguyễn Hải Hoành

Trong lịch sử ngắn ngủi của mình, nước Mỹ từng sản sinh ra không ít nhân vật kiệt xuất trên hầu như mọi lĩnh vực hoạt động của nhân loại, trong đó có ngôn ngữ, một lĩnh vực vô cùng quan trọng. Hiếm người Mỹ nào không biết tên tuổi của Noah Webster (1758-1843), tác giả bộ Từ điển tiếng Anh của người Mỹ –– American Dictionary of the English Language, xuất bản năm 1828, cột mốc đánh dấu thắng lợi của nước Mỹ trong cuộc chiến giành độc lập trên lĩnh vực ngôn ngữ.

Webster trở thành con người huyền thoại của nước Mỹ không phải chỉ vì ông soạn ra American Dictionary of the English Language –– bộ từ điển lớn nhất thế giới thời bấy giờ với hai tập gồm 70 nghìn mục từ kèm định nghĩa, trong đó 12 nghìn mục từ chưa từng có trong các từ điển trước đó, cũng không phải chỉ vì thời gian làm từ điển chiếm mất phần lớn cuộc đời ông, mà là ở chỗ bộ từ điển này đã làm cho nước Mỹ trở nên độc lập với Anh Quốc về các mặt ngôn ngữ, văn hóa, giáo dục, sau khi nước này đã giành được độc lập về chính trị vào năm 1776. Continue reading “Noah Webster và cuộc chiến giành độc lập ngôn ngữ cho nước Mỹ”

Nhật ký Bắc Kinh (20/11/20): Trần Toàn Quốc và vấn đề Tân Cương

Nguồn: Tetsushi Takahashi, Beijing Diary, Nikkei Asian Review, 11/2020.

Người dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Đảng Cộng sản Trung Quốc hồi đầu tuần này quyết định ban hành “Tư tưởng Tập Cận Bình về Pháp quyền.” Văn kiện này là lời kêu gọi của Chủ tịch Tập Cận Bình về việc kiên định con đường “pháp quyền xã hội chủ nghĩa mang đặc sắc Trung Quốc” và thúc đẩy hiện đại hóa hệ thống quản trị của Trung Quốc phù hợp với mục tiêu này.

Cuộc họp Bộ Chính trị kéo dài hai ngày đưa ra quyết định trên là một sự kiện quan trọng. Thông thường, tất cả 25 ủy viên Bộ Chính trị, bao gồm bảy ủy viên Thường vụ Bộ Chính trị, đều tham dự. Nhưng có một người vắng mặt: Trần Toàn Quốc (Chen Quanguo), bí thư khu tự trị Duy Ngô Nhĩ Tân Cương. Continue reading “Nhật ký Bắc Kinh (20/11/20): Trần Toàn Quốc và vấn đề Tân Cương”

Trung Quốc và lựa chọn định mệnh đối với Đài Loan

Nguồn: “China faces fateful choices, especially involving Taiwan”, The Economist, 18/02/2021.

Biên dịch: Phan Nguyên

Sự trỗi dậy của Trung Quốc liên quan đến một số quyết định mang tính định mệnh đối với Chủ tịch Tập Cận Bình, nhà lãnh đạo của đất nước. Không gì quan trọng hơn là câu hỏi liệu có nên tấn công Đài Loan để đưa hòn đảo dân chủ, thân phương Tây với 24 triệu dân này vào vòng kiểm soát của Đảng Cộng sản hay không. Nếu một ngày nào đó một chiếc xe limousine Hồng Kỳ bọc thép chở ông Tập trong vai trò “nhà chinh phục” diễu qua các đường phố ở thủ đô Đài Bắc của hòn đảo, ông sẽ trở thành một nhà Cộng sản bất tử. Ông sẽ được xếp ngang hàng Mao Trạch Đông với tư cách là người cùng giành chiến thắng trong cuộc nội chiến Trung Quốc vốn vẫn dang dở từ năm 1949 khi chế độ Quốc Dân Đảng bại trận lưu vong sang Đài Loan. Continue reading “Trung Quốc và lựa chọn định mệnh đối với Đài Loan”

21/03/1778: Thảm sát Cầu Hancock

Nguồn: Massacre at Hancock’s Bridge, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1778, chỉ ba ngày sau khi tấn công dân quân thuộc địa New Jersey tại Cầu Quinton, cách Salem, New Jersey ba dặm, lực lượng Trung Quân (Loyalists, trung thành với Anh) và lính đánh thuê người Đức lại tiếp tục tấn công dân quân thuộc địa tại Cầu Hancock, cách Salem năm dặm.

Trong một diễn biến tương tự như một cuộc nội chiến ở New Jersey, Đại tá Charles Mawhood đã chỉ huy cuộc tấn công vào Cầu Quinton, sau đó đe dọa thiêu rụi thị trấn Salem, đồng thời khiến phụ nữ và trẻ em tại đây phải hứng chịu nỗi kinh hoàng từ lực lượng Trung Quân nếu lực lượng dân quân của phe Ái Quốc (Patriots) không chịu đầu hàng. Continue reading “21/03/1778: Thảm sát Cầu Hancock”

Vi khuẩn và bào quan: Đằng sau khám phá mới về lịch sử loài người

Nguồn: “A tiny creature illuminates an important biological advance”, The Economist, 20/03/2021.

Biên dịch: Nguyễn Thanh Hải

Con đường dẫn tới sự hình thành loài người thật dài và quanh co. Và một bước tiến lớn trên con đường đó chính là sự ra đời của tế bào nhân thực (eukaryotic cell) đầu tiên. Các sinh vật nhân thực tạo nên thế giới sống mà chúng ta thường nhìn thấy trong các bộ phim tài liệu trên truyền hình: động vật (bao gồm con người) và thực vật, rong biển, nấm cùng một loạt các loài sinh vật khác mà mắt thường không nhìn thấy được, nhưng lại hiện lên một cách đầy sống động dưới kính hiển vi.

Sự đa dạng phi thường này được tạo ra bởi vì, không giống như các tế bào ở hai lĩnh giới vĩ đại khác của sự sống là vi khuẩn (bacteria) và cổ khuẩn (archea), tế bào nhân thực có rất nhiều cấu trúc bên trong được gọi là các bào quan (organelle). Việc phân công lao động giữa các bào quan này cho phép sinh vật nhân thực không chỉ tiến hóa mà còn dần trở nên phức tạp hơn qua thời gian, theo những cách mà vi khuẩn và cổ khuẩn chưa từng làm được. Do vậy, việc các bào quan ra đời như thế nào là một chủ đề sinh học rất được quan tâm. Và một phát hiện gần đây dưới đáy sâu của hồ Zug ở Thụy Sĩ đã giúp chúng ta hiểu thêm được phần nào về vấn đề này. Continue reading “Vi khuẩn và bào quan: Đằng sau khám phá mới về lịch sử loài người”

20/03/1778: Vua Louis XVI tiếp các đại sứ Mỹ

Nguồn: King Louis XVI receives U.S. representatives, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1778, Benjamin Franklin, Silas Deane và Arthur Lee đã tới diện kiến trước vua Vua Louis XVI của Pháp với tư cách là các đại diện chính thức của nước Mỹ. Dù bản thân Louis XVI vẫn hoài nghi về nền cộng hòa non trẻ, nhưng thái độ ghét bỏ đối với người Anh cuối cùng đã khiến ông gạt đi quan ngại của mình và Pháp chính thức công nhận nền độc lập của Mỹ vào tháng 02/1778.

Một vài điều trớ trêu nhất của Cách mạng Mỹ nằm trong chính mối quan hệ giữa Mỹ và Pháp. Năm 1774, khi Quốc hội Pháp quyết định trao quyền tự do tôn giáo và quyền tự trị về tư pháp cho những người Công giáo nói tiếng Pháp ở Quebec, cư dân các thuộc địa Bắc Mỹ đã ‘kinh hoàng’ trước việc những người Công giáo Pháp được trao quyền trên biên giới của họ. Continue reading “20/03/1778: Vua Louis XVI tiếp các đại sứ Mỹ”

Đại Việt dưới thời Vua Trần Hiến Tông (1329-1341)

Tác giả: Hồ Bạch Thảo

Niên Hiệu: Khai Hựu.

Vua Hiến Tông tên húy là Vượng, con thứ của Minh Tông. Lên ngôi lúc 13 tuổi, mất năm 23 tuổi; trị vì lúc còn nhỏ tuổi, nên việc quan trọng đều do Thượng hoàng Minh Tông quyết định.

Năm Khai Hựu thứ nhất [1329], sau khi đã nhường ngôi, Thượng hoàng lui về ở hành cung phủ Thiên Trường, mỗi khi các hoàng tử vào chầu, Thượng hoàng thường bình luận đến nhân vật bản triều để răn bảo. Có lần Uy Túc vương Văn Bích nói:

“Bàn luận nhân vật để dạy hoàng tử, chỉ nên nói đến việc của người hay, còn việc người dở hãy gạt bỏ đi, không nên nói để người nghe bắt chước.”

Thượng hoàng bảo:

“Việc làm của kẻ hay, người dở đều nên bàn đến cả, không thể gác bỏ thiên lệch được; nếu con ta quả là người hiền, thì nghe việc hay tất theo mà bắt chước, nghe việc dở tất ghét mà tránh đi, thế thì kẻ hay người dở đều có thể làm gương cả.” Continue reading “Đại Việt dưới thời Vua Trần Hiến Tông (1329-1341)”

Quân đội Myanmar đang rơi vào cảnh ‘tiến thoái lưỡng nan’

Nguồn: “Myanmar’s generals have not thought their coup through”, The Economist, 13/03/2021

Biên dịch: Nguyễn Thanh Hải

Các tướng lĩnh đang ở trong tình trạng tiến thoái lưỡng nan, họ không thể tiến lên nếu không dùng đến vũ lực nhưng cũng không thể lùi bước.

Sáu tuần sau cuộc đảo chính thảm họa do quân đội dưới quyền Tướng Min Aung Hlaing tiến hành, có hai thứ đang ngày càng trở nên nổi bật. Đầu tiên là quy mô của sự phẫn nộ trong dân chúng khi Myanmar quay trở lại chế độ độc tài quân sự.

Hàng trăm nghìn người Miến đã xuống đường biểu tình. Một số lượng lớn công chức, giáo viên, tài xế xe buýt, nhân viên ngân hàng và nhiều ngành nghề khác đã tổ chức đình công nhằm phản đối cuộc đảo chính. Sự tàn bạo của quân đội hàng ngày được đưa tin trên các phương tiện truyền thông xã hội. So với năm 1988, khi sinh viên dẫn đầu những cuộc biểu tình lớn chống lại sự cai trị của quân đội, sự phản kháng trong dân chúng hiện nay thậm chí còn mạnh mẽ hơn. Continue reading “Quân đội Myanmar đang rơi vào cảnh ‘tiến thoái lưỡng nan’”

18/03/1937: Nổ khí đốt tự nhiên khiến gần 300 người Texas thiệt mạng

Nguồn: Natural gas explosion kills nearly 300 at Texas school, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1937, gần 300 học sinh ở Texas đã thiệt mạng khi một vụ nổ khí đốt tự nhiên xảy ra tại trường học.

Trường Hợp Nhất New London (Consolidated School of New London, Texas) nằm giữa một mỏ dầu và khí tự nhiên rộng lớn. Khu vực này có hơn 10.000 dàn khoan dầu, 11 trong số đó nằm ngay trên sân trường. Ngôi trường chỉ mới được xây dựng vào những năm 1930 với giá gần 1 triệu đô la và ngay từ khi thành lập, trường đã mua khí tự nhiên từ hãng Union Gas để phục vụ nhu cầu năng lượng của mình. Hóa đơn khí đốt tự nhiên của trường trung bình khoảng 300 đô la/tháng; tuy nhiên, các nhân viên của trường đã quyết định tiết kiệm tiền bằng cách sử dụng các đường ống khí ướt do Công ty Parade Oil điều hành nằm gần trường. Khí ướt là một loại khí kém ổn định và có nhiều tạp chất hơn so với khí tự nhiên thông thường. Vào thời điểm đó, việc những người sống gần các mỏ dầu sử dụng loại khí này không phải là chuyện hiếm. Continue reading “18/03/1937: Nổ khí đốt tự nhiên khiến gần 300 người Texas thiệt mạng”