Author: Kim Phụng

23/10/1941: Liên Xô thay chỉ huy để chặn người Đức

Nguồn: Soviets switch commanders in drive to halt Germans, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1941, tổng tham mưu trưởng của Liên Xô, Georgi K. Zhukov, đã trở thành chỉ huy các chiến dịch của Hồng quân, nhằm ngăn chặn sự tiến quân của Đức vào trung tâm Liên Xô.

Sự nghiệp quân sự của Zhukov bắt đầu kể từ Thế chiến I, khi ông phục vụ trong Quân đội Hoàng gia Nga. Sau đó ông gia nhập Hồng quân vào năm 1918, dành thời gian nghiên cứu khoa học quân sự ở cả Liên Xô và Đức. Khi Thế Chiến II bùng nổ, Zhukov là chỉ huy của lực lượng Liên Xô đóng quân tại biên giới Mãn Châu và dẫn đầu cuộc phản công đánh bại cuộc xâm lược của Nhật Bản vào năm 1939. Continue reading “23/10/1941: Liên Xô thay chỉ huy để chặn người Đức”

22/10/1962: JFK thông báo phong tỏa Cuba

Nguồn: JFK announces a blockade of Cuba, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1962, Tổng thống John F. Kennedy (JFK) tuyên bố trước người Mỹ rằng ông đã ra lệnh phong tỏa Cuba nhằm phản ứng lại việc phát hiện ra tên lửa của Liên Xô đang được lắp đặt trên đảo. Trong bài phát biểu trên truyền hình, ông lên án nhà lãnh đạo Liên Xô Nikita Khrushchev vì “mưu đồ ám muội, liều lĩnh và đe dọa khiêu khích đối với hòa bình thế giới,” đồng thời cảnh báo rằng Mỹ sẵn sàng trả đũa nếu tên lửa được phóng đi.

Bốn ngày trước đó, Kennedy đã được xem hình ảnh Liên Xô đang lắp đặt 40 tên lửa đạn đạo tại Cuba – với khoảng cách rất gần so với Mỹ. Trong các cuộc họp bí mật, Kennedy và các cố vấn thân cận nhất của ông đồng ý rằng Tổng thống có ba lựa chọn: (1) thương lượng với Liên Xô để di dời các tên lửa; (2) ném bom các địa điểm chứa tên lửa ở Cuba; hoặc (3) tiến hành phong tỏa hải quân hòn đảo. Kennedy đã chọn cách phong tỏa Cuba, và quyết định rằng sẽ chỉ ném bom các địa điểm chứa tên lửa nếu thực sự cần thiết. Continue reading “22/10/1962: JFK thông báo phong tỏa Cuba”

21/10/1941: Đức Quốc xã tiến hành thảm sát ở Nam Tư

Nguồn: Germans massacre men, women, and children in Yugoslavia, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1941, lính Đức đã bắt đầu một đợt tấn công điên cuồng, giết chết hàng ngàn thường dân Nam Tư, trong đó có nguyên một trường nam sinh.

Mặc dù đã nỗ lực duy trì sự trung lập khi Thế chiến II bùng nổ, nhưng cuối cùng Nam Tư cũng phải đối mặt với việc ký một “hiệp ước hữu nghị” với Đức vào cuối năm 1940, và sau đó tham gia Hiệp ước “Trục” Ba Bên vào tháng 03/1941. Người dân Nam Tư phản đối liên minh này và một thời gian ngắn sau đó, nhóm cầm quyền gồm những người đã từng cố gắng hình thành một liên minh Nam Tư mong manh giữa các nhóm sắc tộc và các vùng sau khi Thế chiến I kết thúc, đã bị lật đổ. Continue reading “21/10/1941: Đức Quốc xã tiến hành thảm sát ở Nam Tư”

20/10/2011: Nhà độc tài Moammar Gadhafi bị giết

Nguồn: Libyan Dictator Moammar Gadhafi is Killed, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2011, Moammar Gadhafi, nhà lãnh đạo nắm quyền lâu nhất ở các nước châu Phi và Ả rập, đã bị quân nổi dậy bắt giữ và sát hại gần quê hương Sirte của ông. Nhà độc tài kỳ lạ 69 tuổi, người lên nắm quyền năm 1969, đã lãnh đạo một chính phủ với vô số cáo buộc vi phạm nhân quyền chống lại người dân của mình và có liên quan đến nhiều cuộc tấn công khủng bố, bao gồm vụ đánh bom máy  bay hãng Pan Am năm 1988 trên bầu trời Lockerbie, Scotland.

Sinh ra trong một gia đình người Bedouin vào tháng 06/1942, Gadhafi đã tham dự Học viện Quân sự Hoàng gia ở Benghazi khi còn trẻ và còn được huấn luyện quân sự một thời gian ngắn tại Anh. Ngày 01/09/1969, ông đã dẫn đầu một cuộc đảo chính không đổ máu nhằm lật đổ chế độ quân chủ thân phương Tây của Vua Idris, người đã rời khỏi đất nước vào thời điểm đó. Continue reading “20/10/2011: Nhà độc tài Moammar Gadhafi bị giết”

19/10/1796: Jefferson bị cáo buộc ngoại tình với nô lệ

Nguồn: Editorial accuses Jefferson of affair with slave, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1796, một bài luận xuất hiện trên tờ Gazette của Mỹ, trong đó tác giả bí ấn, lấy bút danh là “Phocion,” đã công kích ứng viên Tổng thống Thomas Jefferson. Phocion hóa ra là cựu Bộ trưởng Tài chính Alexander Hamilton. Bài luận là ví dụ điển hình cho bản chất cá nhân, bẩn thỉu của những cuộc tấn công chính trị vào cuối thế kỷ 18 ở Mỹ.

Khi bài viết này xuất hiện, Jefferson đang chạy đua với Tổng thống đương nhiệm John Adams trong một chiến dịch khốc liệt. Hamilton, một nhân vật nhiều ảnh hưởng đồng thời cũng là một người theo chủ nghĩa Liên bang, đã ủng hộ Adams thay vì Jefferson, vốn là một trong những đối thủ chính trị của Hamilton kể từ khi hai người cùng phục vụ trong nội các đầu tiên của George Washington. Continue reading “19/10/1796: Jefferson bị cáo buộc ngoại tình với nô lệ”

18/10/1989: Đông Đức và Hungary tiến tới dân chủ

Nguồn: East Germany and Hungary move toward democracy, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1989, các quốc gia nằm dọc Bức màn Sắt, Đông Đức và Hungary, đã có những bước đi quan trọng trong việc chấm dứt sự thống trị của chủ nghĩa Cộng sản ở nước họ, thay thế nó bằng nền chính trị dân chủ hơn và kinh tế thị trường tự do.

Tại Hungary, Đảng Cộng sản đã tan rã vào ngày 07/10, theo sau đó là việc dỡ bỏ hàng rào thép gai vốn đã chia cắt Hungary và Áo bấy lâu nay. Hành động này đã chính thức đánh dấu sự kết thúc của Bức tường Berlin như là một chướng ngại vật ngăn cản di chuyển giữa Đông và Tây Đức. Giờ đây, người Đông Đức chỉ cần đơn giản đi đến Hungary, từ đó qua Áo và tiếp tục đi đến Tây Đức. Cũng chẳng mấy ngạc nhiên khi Bức tường Berlin sụp đổ không lâu sau đó. Continue reading “18/10/1989: Đông Đức và Hungary tiến tới dân chủ”

17/10/1931: Al Capone vào tù

Nguồn: Capone goes to prison, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1931, tay gangster Al Capone đã bị kết án 11 năm tù vì tội trốn thuế và phải nộp phạt 80.000 USD. Đây là điềm báo hiệu ngày tàn của một trong những tên tội phạm khét tiếng nhất trong thập niên 1920 và 1930.

Alphonse Gabriel Capone sinh ra ở Brooklyn, New York, vào năm 1899 trong một gia định người nhập cư người Ý. Gã bị đuổi học vào năm 14 tuổi, sau đó tham gia vào một băng nhóm và nhận được biệt danh Scarface (Mặt Sẹo) sau lần bị rạch má trong một trận đánh nhau. Đến năm 1920, Capone chuyển đến Chicago, nơi gã sớm điều hành các đường dây bất hợp pháp của ông chủ Johnny Torrio, bao gồm buôn lậu rượu, cờ bạc và mại dâm. Torrio nghỉ hưu vào năm 1925 sau khi sống sót trong một âm mưu ám sát và Capone, được biết đến với sự khôn ngoan và tàn nhẫn, đã trở thành kẻ đứng đầu trong tổ chức. Continue reading “17/10/1931: Al Capone vào tù”

16/10/1946: Alfred Rosenberg bị hành quyết

Nguồn: Alfred Rosenberg is executed, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1946, Alfred Rosenberg, “kiến trúc sư trưởng” giúp hình thành và phổ biến hệ tư tưởng của Phát xít Đức, đã bị treo cổ vì là tội phạm chiến tranh.

Sinh ra ở Estonia vào năm 1893, Rosenberg theo học kiến trúc tại Đại học Moskva. Sau khi nhận bằng cử nhân, ông ở lại Nga trong những ngày đầu của Cách mạng Nga và thậm chí có lẽ đã đi theo chủ nghĩa cộng sản một thời gian ngắn. Năm 1919, ông chuyển đến sống ở Munich, gặp gỡ với Dietrich Eckart, biên tập viên của Voelkischer Beobachter, tờ báo tuyên truyền của Đảng Quốc xã. Thông qua Eckart, Rosenberg đã gặp Adolf Hitler và Rudolf Hess và gia nhập Đảng Quốc xã vừa mới thành lập. Hitler sau đó đã thay Eckart bằng Rosenberg cho vị trí tổng biên tập, vì rất ấn tượng với vị kiến trúc sư “trí thức.” Continue reading “16/10/1946: Alfred Rosenberg bị hành quyết”

15/10/1917: Mata Hari bị xử tử

Nguồn: Mata Hari executed, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1917, Mata Hari, hình mẫu nguyên thủy của những nữ điệp viên quyến rũ, đã bị một đội hành quyết Pháp xử tử hình vì tội làm gián điệp tại Vincennes, bên ngoài Paris.

Mata Hari đặt chân đến Paris lần đầu tiên vào năm 1905 và sau đó nhanh chóng nổi danh là một nghệ sĩ biểu diễn những điệu vũ tuyệt đẹp lấy cảm hứng  từ châu Á. Cô đã sớm lưu diễn khắp châu Âu, kể lại câu chuyện về cách cô được sinh ra trong một ngôi đền Ấn Độ thiêng liêng và được dạy các vũ điệu cổ xưa từ một nữ tu, người đã đặt tên cho cô là Mata Hari, có nghĩa là “đôi mắt của ban ngày” trong tiếng Malay. Thực ra, Mata Hari sinh ra ở một thị trấn nhỏ ở bắc Hà Lan vào năm 1876, và tên thật của cô là Margaretha Geertruida Zelle. Continue reading “15/10/1917: Mata Hari bị xử tử”

14/10/1964: Martin Luther King, Jr. giành Nobel Hòa bình

Nguồn: King wins Nobel Peace Prize, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1964, nhà lãnh đạo dân quyền người Mỹ gốc Phi, Tiến sĩ Martin Luther King, Jr., đã được trao Giải Nobel Hoà bình vì hành động phản kháng bất bạo động của ông đối với nạn phân biệt chủng tộc ở Mỹ. Ở tuổi 35, vị mục sư sinh ra ở Georgia là người trẻ nhất từng được nhận giải thưởng này.

Martin Luther King, Jr. sinh ra ở Atlanta vào năm 1929, là con trai của một mục sư Tin Lành. Ông sở hữu bằng tiến sĩ thần học, và vào năm 1955, đã tổ chức thành công đợt biểu tình lớn đầu tiên của phong trào dân quyền: Cuộc Tẩy chay Xe buýt Montgomery (Montgomery Bus Boycott). Chịu ảnh hưởng bởi Mohandas Gandhi, King chủ trương bất tuân dân sự bằng bất bạo động để phản đối nạn phân biệt chủng tộc. Những cuộc biểu tình ôn hòa mà ông lãnh đạo ở miền Nam Hoa Kỳ thường bị đáp trả bằng bạo lực, nhưng King và những người ủng hộ ông vẫn kiên trì, và phong trào bất bạo động của họ đã đạt được bước tiến. Continue reading “14/10/1964: Martin Luther King, Jr. giành Nobel Hòa bình”

13/10/1943: Ý tuyên chiến với Đức

Nguồn: Italy declares war on Germany, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1943, chính phủ Ý đã tuyên chiến với cựu đồng minh phe Trục của mình, Đức, và từ đó chính thức tham gia cuộc chiến bên phe Đồng minh.

Sau khi Mussolini bị tước bỏ quyền lực và chính phủ phát xít sụp đổ vào tháng 7, Tướng Pietro Badoglio, cựu chỉ huy trưởng của Mussolini và người nắm giữ quyền lực thay thế ông, theo yêu cầu của Vua Victor Emanuel, đã bắt đầu đàm phán với Eisenhower về một thỏa thuận đầu hàng có điều kiện của Ý trước Đồng minh. Nó được hiện thực hóa vào ngày 08/09, khi chính phủ mới của Ý cho phép quân Đồng minh đổ bộ lên Salerno, miền Nam nước Ý, nhằm mục đích đánh bại quân Đức trên bán đảo. Continue reading “13/10/1943: Ý tuyên chiến với Đức”

12/10/1946: Tướng Joseph Stilwell qua đời

Nguồn: Gen. Joseph Stilwell dies, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1946, Tướng Joseph W. Stilwell, người đã chỉ huy lực lượng Mỹ và Quốc dân Đảng Trung Quốc chống lại cuộc xâm lược của Nhật Bản vào Trung Quốc và Miến Điện, đã qua đời ở tuổi 63.

Sinh ngày 19/03/1883 tại Palatka, Florida, sau đó tốt nghiệp Học viện Quân sự West Point, Stilwell đã sớm bắt đầu trở nên nổi bật trong sự nghiệp của mình. Trong Thế chiến I, ông phục vụ trong Lực lượng Viễn chinh Mỹ ở Châu Âu, cũng như ở Philippines. Đồng thời ông cũng là một sinh viên theo học tiếng Trung Quốc, nhờ đó đã được bổ nhiệm vào vị trí tùy viên quân sự tại Bắc Kinh từ năm 1935 đến năm 1939. Continue reading “12/10/1946: Tướng Joseph Stilwell qua đời”

11/10/1899: Chiến tranh Boer bắt đầu ở Nam Phi

Nguồn: Boer War begins in South Africa, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1899, Chiến tranh Boer đã bắt đầu giữa Đế Quốc Anh và những người Boer sinh sống tại Transvaal (Cộng hòa Nam Phi) và Orange Free State.

Người Boer, còn được gọi là người Afrikaner, là hậu duệ của những người di cư gốc Hà Lan đến sống tại Nam Phi. Người Anh đã chiếm giữ thuộc địa Cape của Hà Lan vào năm 1806 trong Chiến tranh Napoléon, dẫn đến sự phản kháng của người Boer đang mong muốn giành độc lập. Người Boer cũng chống lại chủ trương Anh hóa (Anglicization) Nam Phi và chính sách chống nô lệ của Anh. Continue reading “11/10/1899: Chiến tranh Boer bắt đầu ở Nam Phi”

10/10/1957: Eisenhower xin lỗi các nhà ngoại giao châu Phi

Nguồn: President Dwight D. Eisenhower apologizes to African diplomat, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1957, Tổng thống Mỹ Dwight D. Eisenhower đã phải chính thức xin lỗi Bộ trưởng Tài chính Ghana, Komla Agbeli Gbdemah, người đã bị từ chối phục vụ tại một nhà hàng ở Dover, Delaware. Đây là sự kiện đầu tiên trong chuỗi những sự kiện mà các nhà ngoại giao châu Phi phải đối mặt với sự phân biệt chủng tộc ở Mỹ. Mặc dù tình hình tương đối nhẹ nhàng hơn so với các sự kiện khác trong Chiến tranh Lạnh, nhưng các hành động phân biệt chủng tộc đối với các nhà ngoại giao châu Phi (và châu Á) trong những năm 1950 và 1960 vẫn là quan ngại lớn đối với các quan chức Mỹ. Trong những thập niên này, Mỹ và Liên Xô đang cạnh tranh để giành lấy “trái tim và khối óc” của hàng trăm triệu người da màu ở châu Á và châu Phi. Continue reading “10/10/1957: Eisenhower xin lỗi các nhà ngoại giao châu Phi”

09/10/1974: Oskar Schindler qua đời

Nguồn: Oskar Schindler dies, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1974, thương gia người Đức, Oskar Schindler, người được cho là đã cứu sống 1.200 người Do Thái khỏi Thảm họa Holocaust, đã qua đời ở tuổi 66.

Là một thành viên của Đảng Quốc xã, Schindler điều hành một nhà máy sản xuất men sứ ở Krakow trong suốt thời kỳ Đức chiếm đóng Ba Lan, sử dụng lao động của khu ổ chuột Do Thái gần đó. Khi khu ổ chuột được lệnh di dời, ông thuyết phục các quan chức Quốc xã cho phép chuyển các công nhân của mình sang trại lao động Plaszow, nhờ đó cứu họ khỏi bị trục xuất đến các trại tử thần. Continue reading “09/10/1974: Oskar Schindler qua đời”

08/10/1998: Hạ viện Mỹ khởi xướng điều trần Clinton

Nguồn: U.S. House of Representatives initiates Clinton impeachment inquiry, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1998, Hạ viện Mỹ đã bỏ phiếu để tiến hành luận tội Tổng thống Bill Clinton vì tội khai gian và cản trở thực thi công lý. Vào tháng 12/1998, Hạ viện do đảng Cộng hòa chiếm đa số đã thu thập được đủ thông tin từ một ủy ban điều tra để bỏ phiếu ủng hộ việc buộc tội, và từ đó đưa vụ việc lên Thượng viện.

Quyết định của Hạ viện nhằm đưa quá trình luận tội lên Thượng viện diễn ra sau một cuộc điều tra kéo dài bốn năm về những cáo buộc rằng Clinton và vợ, bà Hillary, có liên quan đến nhiều vụ bê bối, trong đó có những giao dịch bất động sản đáng ngờ ở Arkansas, các vụ tình nghi gây quỹ trái phép, các cáo buộc quấy rối tình dục và áp dụng chủ nghĩa thân hữu khi sa thải các đặc vụ của Nhà Trắng. Continue reading “08/10/1998: Hạ viện Mỹ khởi xướng điều trần Clinton”

06/10/1945: Pierre Laval cố gắng tự sát

Nguồn: Pierre Laval attempts suicide, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1945, cựu Thủ tướng Pháp và người ủng hộ chế độ Vichy, Pierre Laval, đã cố gắng tự tử vào ngày ông bị xét xử vì tội phản quốc. Nhưng ý định này đã thất bại.

Laval từng hai lần giữ chức Thủ tướng Pháp, nhiệm kỳ thứ hai của ông là từ tháng 06/1935 đến tháng 01/1936. Tuy nhiên, ông ta đã đánh mất quyền lực của mình, chủ yếu vì hành động xoa dịu nước Ý sau khi Mussolini cùng chế độ phát xít Ý xâm lược và chiếm đóng Ethiopia vào năm 1935. Đến khi quân Đức xâm lược Pháp vào năm 1940, Laval, một kẻ cơ hội, đã nhìn thấy hy vọng tìm lại quyền lực bằng cách ủng hộ một chính phủ bù nhìn lãnh đạo bởi Henri Philippe Petain, người mà khi Laval gia nhập vào tháng 06/1940, đã tưởng thưởng bằng cách đưa ông lên làm Phó Thủ tướng kiêm Ngoại trưởng. Continue reading “06/10/1945: Pierre Laval cố gắng tự sát”

05/10/1986: Bê bối Iran-Contra bị tiết lộ

Nguồn: Iran-Contra scandal unravels, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1986, Eugene Hasenfus đã bị quân đội của chế độ Sandinista ở Nicaragua bắt giữ sau khi chiếc máy bay mà ông đang điều khiển bị bắn rơi; hai người khác trên máy bay chết trong vụ tai nạn. Khi bị thẩm vấn, Hasenfus đã thú nhận rằng ông đã vận chuyển viện trợ quân sự đến Nicaragua cho Contra, một lực lượng chống Sandinista được Mỹ thành lập và tài trợ. Quan trọng hơn, ông tuyên bố rằng hoạt động này thực sự được tiến hành bởi Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA). Continue reading “05/10/1986: Bê bối Iran-Contra bị tiết lộ”

04/10/1993: Cuộc bao vây tòa nhà Quốc hội Nga chấm dứt

Nguồn: White House siege ends in Moscow, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1993, mười giờ đồng hồ sau một cuộc tấn công bằng xe tăng vào tòa nhà Quốc hội Nga, nhóm các nghị sĩ nổi dậy dẫn đầu bởi Phó Tổng thống Aleksandr Rutskoi và Chủ tịch Ruslan Khasbulatov, đã đầu hàng trước Tổng thống Nga Boris Yeltsin. Continue reading “04/10/1993: Cuộc bao vây tòa nhà Quốc hội Nga chấm dứt”

03/10/1917: Mỹ thông qua Đạo luật Thu ngân sách thời chiến

Nguồn: War Revenue Act passed in U.S., History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1917, sáu tháng sau khi Mỹ tuyên chiến với Đức và bắt đầu tham gia Thế chiến I, Quốc Hội Mỹ đã thông qua Đạo luật Thu ngân sách thời chiến (War Revenue Act), theo đó sẽ tăng thuế thu nhập lên mức chưa từng có nhằm tăng nguồn thu cho nỗ lực chiến tranh của họ.

Tu chính án thứ 16, vốn cho Quốc Hội quyền thu thuế thu nhập, đã trở thành một phần của Hiến pháp Mỹ vào năm 1913; vào tháng 10 năm đó, luật thuế thu nhập mới đã giới thiệu một hệ thống thuế với mức thuế suất bắt đầu từ 1% và tăng lên 7% cho người đóng thuế có thu nhập trên 500.000 USD. Continue reading “03/10/1917: Mỹ thông qua Đạo luật Thu ngân sách thời chiến”