Category: Sự kiện

24/05/1543: Copernicus qua đời

Nguồn: Copernicus dies, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1543, nhà thiên văn học người Ba Lan, Nicolaus Copernicus, đã qua đời tại Frombork, Ba Lan. Được xem là cha đẻ của thiên văn học hiện đại, ông là nhà khoa học châu Âu hiện đại đầu tiên đề xuất rằng Trái Đất và các hành tinh khác xoay quanh Mặt Trời.

Trước khi Copernicus công bố tác phẩm thiên văn chính của mình – “Six Books Concerning the Revolutions of the Heavenly Orbs” (1543) – thì các nhà thiên văn học châu Âu vẫn lập luận rằng Trái Đất nằm ở trung tâm của vũ trụ, đây cũng là quan điểm của các triết gia cổ đại và những người viết Kinh thánh. Continue reading “24/05/1543: Copernicus qua đời”

23/05/1967: Nghị sĩ Mỹ khẳng định M-16 bị lỗi

Nguồn: Congressman claims M-16 is defective, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1967, một cuộc tranh luận công khai về M-16, loại súng trường cơ bản được sử dụng ở Việt Nam, đã bắt đầu sau khi Dân biểu James J. Howard (New Jersey) đọc một bức thư trước Hạ viện, trong đó một lính thủy quân lục chiến ở Việt Nam đã tuyên bố rằng gần như tất cả lính Mỹ thiệt mạng trong Trận Đồi 881 đều đã chết vì những khẩu súng trường M-16 mới của họ đã bị kẹt đạn. Bộ Quốc phòng Mỹ thừa nhận vào ngày 28/08 rằng đã có một “sự gia tăng nghiêm trọng về tần số các sự cố của M-16.” Continue reading “23/05/1967: Nghị sĩ Mỹ khẳng định M-16 bị lỗi”

22/05/1455: Chiến tranh Hoa Hồng bắt đầu

Nguồn: The War of the Roses, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1455, trong trận chiến mở màn Chiến tranh Hoa Hồng của nước Anh, lực lượng của Nhà York đã đánh bại phe Lancaster của vua Henry VI tại St. Albans, cách London 20 dặm về phía tây bắc. Nhiều quý tộc của Nhà Lancaster đã thiệt mạng, bao gồm cả Edmund Beaufort, Công tước xứ Somerset, và nhà vua đã buộc phải tuân theo mệnh lệnh của người anh họ là Richard của Nhà York. Cuộc chiến vương quyền dai dẳng giữa Nhà York, với biểu tượng hoa hồng trắng, và Nhà Lancaster, với biểu tượng hoa hồng đỏ, đã kéo dài trong 30 năm.

Cả hai dòng họ, vốn có quan hệ gần gũi, đã tuyên bố đòi ngôi báu thông qua các hậu duệ của các con trai của Edward III, vua nước Anh trong giai đoạn 1327 – 1377. Vị vua đầu tiên của Nhà Lancaster là Henry IV, lên ngôi năm 1399. Nổi loạn và vô pháp đã xuất hiện trong suốt thời trị vì của ông. Sau đó, con trai ông, Henry V, đã thành công hơn và giành chiến thắng quyết định trong Chiến tranh Trăm năm chống Pháp. Continue reading “22/05/1455: Chiến tranh Hoa Hồng bắt đầu”

21/05/1881: Hội Chữ thập Đỏ Hoa Kỳ được thành lập

Nguồn: American Red Cross founded, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1881, tại Washington, D.C., các nhà hoạt động nhân đạo Clara Barton và Adolphus Solomons đã thành lập Hội Chữ thập Đỏ Hoa Kỳ, một tổ chức với mục đích cung cấp viện trợ nhân đạo cho các nạn nhân của chiến tranh và thiên tai theo sự đồng thuận từ Hội Chữ thập Đỏ Quốc tế.

Barton, sinh ra ở Massachusetts vào năm 1821, từng chữa trị cho các bệnh nhân và thương binh trong Nội chiến Mỹ và đã được biết đến với tên gọi “Thiên thần nơi Chiến trường” (Angel of the Battlefield) vì sự cống hiến không mệt mỏi của mình. Continue reading “21/05/1881: Hội Chữ thập Đỏ Hoa Kỳ được thành lập”

20/05/1498: Vasco da Gama đến Ấn Độ

Nguồn: Vasco da Gama reaches India, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1498, nhà thám hiểm Bồ Đào Nha Vasco de Gama đã trở thành người châu Âu đầu tiên đến Ấn Độ qua đường Đại Tây Dương, khi ông đến Calicut trên bờ biển Malabar.

Tháng 07/ 1497, Da Gama khởi hành từ Lisbon, Bồ Đào Nha rồi đi quanh Mũi Hảo Vọng, và đậu tại Malindi trên bờ biển phía đông châu Phi. Continue reading “20/05/1498: Vasco da Gama đến Ấn Độ”

19/05/1588: Hạm đội Armada của Tây Ban Nha ra khơi

Nguồn: Spanish Armada sets sail, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1588, hạm đội khổng lồ của Tây Ban Nha, được mệnh danh là “Hạm đội Bất khả chiến bại” (Invincible Armada), đã khởi hành từ Lisbon để thực hiện sứ mệnh giành quyền kiểm soát Eo biển Manche và đưa đội quân xâm lược của Tây Ban Nha từ Hà Lan tới Anh.

Cuối những năm 1580, vì Nữ hoàng Elizabeth đã hậu thuẫn cho phe nổi dậy Hà Lan ở tỉnh Hà Lan thuộc Tây Ban Nha (Spanish Netherlands) nên vua Philip II của Tây Ban Nha đã lên kế hoạch xâm lược nước Anh. Một hạm đội xâm lược khổng lồ của Tây Ban Nha đã được hoàn tất vào năm 1587, nhưng cuộc đột kích táo bạo của Sir Francis Drake vào cảng Cadiz đã trì hoãn chuyến ra khơi của Armada mãi cho đến tháng 05/1588. Continue reading “19/05/1588: Hạm đội Armada của Tây Ban Nha ra khơi”

18/05/1860: Lincoln được đề cử làm Tổng thống

Nguồn: Lincoln nominated for presidency, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1860, Abraham Lincoln, cựu hạ nghị sĩ của bang Illinois, đã được đề cử cho chức vụ Tổng thống Mỹ bởi Đại hội toàn quốc Đảng Cộng hòa ở Chicago, Illinois. Hannibal Hamlin, đại diện của bang Maine, được đề cử làm phó Tổng thống.

Lincoln, một luật sư sinh tại Kentucky và từng làm nghị sĩ của Đảng Whig tại Quốc Hội, đã lần đầu tiên giành được sự chú ý của cả nước khi ông tổ chức chiến dịch tranh cử đối đầu với Thượng nghị sĩ Dân chủ Stephen Douglas của Illinois, nhằm giành một ghế tại Thượng viện Mỹ vào năm 1858. Chiến dịch tranh cử thượng nghị sĩ đã gồm một loạt các cuộc tranh luận công khai về vấn đề nô lệ, được gọi là các cuộc tranh luận Lincoln-Douglas, trong đó Lincoln đã lập luận chống lại sự mở rộng của chế độ nô lệ, còn Douglas lại cho rằng mỗi vùng lãnh thổ nên có quyền quyết định xem họ sẽ trở nên tự do hay tiếp tục theo chế độ nô lệ. Continue reading “18/05/1860: Lincoln được đề cử làm Tổng thống”

17/05/1973: Bắt đầu phiên điều trần vụ Watergate

Nguồn: Televised Watergate hearings begin, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1973, tại Washington, D.C., Ủy ban Thượng viện về các hoạt động chiến dịch tranh cử Tổng thống (Senate Select Committee on Presidential Campaign Activities) do Thượng nghị sĩ Sam Ervin của Bang North Carolina đứng đầu, đã tiến hành các buổi điều trần được truyền hình trực tiếp về vụ Watergate. Một tuần sau, Giáo sư Luật của Đại học Harvard, Archibald Cox, đã tuyên thệ trở thành công tố viên đặc biệt cho vụ Watergate.

Ngày 17/06/1972, năm người đàn ông đã bị bắt vì tội đột nhập và gắn thiết bị nghe lén tại văn phòng Ủy ban Quốc gia của Đảng Dân chủ (Democratic National Committee) trong khu phức hợp Watergate ở Washington, D.C. Continue reading “17/05/1973: Bắt đầu phiên điều trần vụ Watergate”

16/05/1770: Louis XVI kết hôn với Marie Antoinette

Nguồn: Louis marries Marie Antoinette, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1770, tại Versailles, hoàng thái tử Pháp, Louis, đã kết hôn với Marie Antoinette, con gái của Nữ hoàng Áo Maria Theresa và Hoàng đế La Mã Thần Thánh Francis I. Người Pháp hy vọng cuộc hôn nhân này sẽ giúp tăng cường liên minh với Áo, kẻ thù lâu năm của họ. Năm 1774, sau khi vua Louis XV qua đời, Louis và Marie được tấn phong làm vua và hoàng hậu nước Pháp.

Ngay từ đầu, Louis đã không phải người thích hợp để xử lý các vấn đề tài chính nghiêm trọng mà ông nội của mình, vua Louis XV, để lại. Ngoài ra, hoàng hậu của ông cũng bị chỉ trích vì thói xa hoa, và sự tận tụy của bà đối với lợi ích của Áo, cũng như sự chống đối dành cho việc cải cách chế độ quân chủ. Ảnh hưởng của Marie lên chồng bà ngày càng mạnh mẽ, và dưới triều đại của cả hai, họ đã trở nên xa cách với người dân Pháp. Theo một câu chuyện nổi tiếng, Marie đã đáp lại thông tin rằng nông dân nghèo ở Pháp không có gì để ăn bằng lời tuyên bố “Hãy để họ ăn bánh ngọt.” Continue reading “16/05/1770: Louis XVI kết hôn với Marie Antoinette”

15/05/1756: Chiến tranh Bảy năm bắt đầu

Nguồn: The Seven Years War begins, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1756, Chiến tranh Bảy năm, một cuộc xung đột toàn cầu mà người Mỹ gọi là Chiến tranh với Pháp và người Da đỏ, đã chính thức bắt đầu khi Anh tuyên chiến với Pháp. Tuy nhiên, các trận chiến và đụng độ giữa Anh và Pháp đã diễn ra ở Bắc Mỹ từ nhiều năm trước.

Đầu những năm 1750, việc Pháp bành trướng sang thung lũng sông Ohio đã liên tục khiến nước này xung đột vũ trang với các thuộc địa của Anh. Năm 1756 – năm chính thức bắt đầu Chiến tranh Bảy năm – người Anh đã phải hứng chịu một loạt thất bại trước Pháp và mạng lưới liên minh người Mỹ bản địa rộng lớn của họ. Continue reading “15/05/1756: Chiến tranh Bảy năm bắt đầu”

14/05/1796: Edward Jenner thử nghiệm vaccine đậu mùa

Nguồn: Edward Jenner tests smallpox vaccine, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1796, Edward Jenner, một bác sĩ sống ở vùng quê Gloucestershire nước Anh, đã thử nghiệm liều vaccine đầu tiên trên thế giới nhằm ngừa bệnh đậu mùa, một căn bệnh đã giết chết hàng triệu người suốt nhiều thế kỷ.

Khi còn là sinh viên y khoa, Jenner đã nhận thấy rằng: những người vắt sữa đã tiếp xúc với bệnh đậu mùa ở bò (cowpox) – căn bệnh gây ra các vết phồng rộp trên vú bò – thì sẽ không bị bệnh đậu mùa ở người (smallpox.) Khác với bệnh đậu mùa ở người, vốn làm bệnh nhân bị mụn rộp nghiêm trọng và sốt cao tới mức nguy hiểm, bệnh đậu mùa ở bò không gây triệu chứng bệnh ở những người vắt sữa. Continue reading “14/05/1796: Edward Jenner thử nghiệm vaccine đậu mùa”

13/05/1568: Nữ hoàng Mary xứ Scotland bị đánh bại

Nguồn: Mary Queen of Scots defeated, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1568, trong trận Langside, lực lượng của Nữ hoàng Mary xứ Scotland (theo Công giáo) đã bị đánh bại bởi liên minh những người Scotland theo đạo Tin lành do James Stewart lãnh đạo. Steward vốn là quan nhiếp chính, thay cho con trai của Mary là vua James VI xứ Scotland. Trong trận chiến xảy ra ở Glasgow – một vùng ngoại ô miền nam, một đoàn kỵ binh đã được gửi đến để chiến đấu với 6.000 lính Công giáo của Mary, và họ đã chạy trốn. Ba ngày sau, Mary trốn thoát đến Cumberland, nước Anh, nơi bà xin Nữ hoàng Elizabeth I bảo vệ mình. Continue reading “13/05/1568: Nữ hoàng Mary xứ Scotland bị đánh bại”

12/05/1937: Vua George VI của Anh lên ngôi

Nguồn: George VI crowned at Westminster, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1937, tại Tu viện Westminster ở London, George VI và vợ là Elizabeth, đã được tấn phong làm vua và nữ hoàng Vương quốc Anh, theo một nghi lễ đăng quang đã có từ hơn một thiên niên kỷ trước.

George theo học tại trường Hải quân Dartmouth và từng phục vụ trong Thế chiến I. Ông lên ngôi sau khi người anh trai, vua Edward VIII, thoái vị vào ngày 11/12/1936. Edward là vị vua Anh đầu tiên tự nguyện từ bỏ ngôi vị của mình, vì phải đối mặt với làn sóng chỉ trích do ông có mong muốn kết hôn với Wallis Warfield Simpson, một phụ nữ người Mỹ đã từng ly dị. Continue reading “12/05/1937: Vua George VI của Anh lên ngôi”

11/05/1812: Thủ tướng Anh Spencer Perceva bị ám sát

Nguồn: British prime minister assassinated, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1812, tại London, Spencer Perceval, Thủ tướng Anh từ năm 1809, đã bị thương gia John Bellingham bắn chết ngay tại sảnh ngoài Hạ viện. Bellingham, người trước đó đã vô cùng tức giận vì không nhận được tiền bồi thường từ chính phủ cho các khoản nợ chiến tranh phát sinh ở Nga, đã tự thú ngay lập tức.

Spencer Perceval đã có một sự nghiệp luật sư thuận lợi trước khi vào Hạ viện với tư cách là một thành viên Đảng Bảo thủ năm 1796. Là người siêng năng và có tổ chức, ông đã liên tục giữ các vị trí quan trọng trong nội các, trở thành Tổng biện lý sự vụ (Solicitor General) và Tổng chưởng lý (Attorney General) kể từ năm 1801. Continue reading “11/05/1812: Thủ tướng Anh Spencer Perceva bị ám sát”

10/05/1940: Churchill trở thành Thủ tướng Anh

Nguồn: Churchill becomes prime minister, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1940, Winston Churchill, người đứng đầu Hải quân Hoàng gia (First Lord of the Admiralty), đã trở thành Thủ tướng Anh thay cho Neville Chamberlain, khi ông này từ chức sau thất bại trong một cuộc bỏ phiếu tín nhiệm ở Hạ viện.

Năm 1938, Thủ tướng Chamberlain đã ký Hiệp ước Munich với lãnh đạo Đức Quốc Xã, Adolf Hitler, giao Tiệp Khắc vào tay người Đức, nhưng theo lời Chamberlain là sẽ mang lại “hòa bình trong thời đại chúng ta.” Tháng 09/1939, hòa bình tan vỡ khi Hitler xâm lược Ba Lan. Chamberlain đã tuyên chiến chống lại Đức, nhưng trong tám tháng tiếp theo, ông lại thể hiện rằng mình chưa được trang bị đầy đủ cho nhiệm vụ cứu châu Âu khỏi sự càn quét của Đức Quốc Xã. Continue reading “10/05/1940: Churchill trở thành Thủ tướng Anh”

09/05/1955: Tây Đức gia nhập NATO

Nguồn: West Germany joins NATO, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1955, mười năm sau khi Đức Quốc Xã bị đánh bại trong Thế chiến II, Tây Đức chính thức gia nhập Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), một nhóm phòng vệ chung nhằm ngăn chặn Liên Xô bành trướng ở châu Âu. Hành động này đánh dấu bước cuối cùng trong việc Tây Đức tham gia hệ thống phòng thủ Tây Âu.

Đức đã bị chia đôi từ năm 1945. Mỹ, Anh và Pháp chiếm đóng Tây Đức và Tây Berlin; Liên Xô kiểm soát Đông Đức và Đông Berlin. Mặc dù cả Mỹ và Liên Xô đã công khai tuyên bố mong muốn của họ về một nước Đức thống nhất và độc lập, nhưng mọi chuyện nhanh chóng trở nên rõ ràng rằng hai phe trong Chiến tranh Lạnh chỉ chấp nhận một nước Đức thống nhất phục vụ lợi ích cụ thể của mình. Continue reading “09/05/1955: Tây Đức gia nhập NATO”

08/05/1984: Liên Xô tuyên bố tẩy chay Olympics 1984

Nguồn: Soviets announce boycott of 1984 Olympics, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1984, khẳng định rằng các vận động viên có thể sẽ không được an toàn trước các cuộc biểu tình và tấn công, Liên Xô ra tuyên bố họ sẽ không dự thi Thế Vận hội năm 1984 ở Los Angeles. Dù vậy, chủ ý của Liên Xô rõ ràng là để đáp trả quyết định của Mỹ, tẩy chay Thế Vận hội năm 1980 được tổ chức tại Moskva.

Chỉ vài tháng trước khi Thế vận hội Olympic 1984 bắt đầu ở Los Angeles, chính phủ Liên Xô đã đưa ra tuyên bố: “Ngay từ những ngày đầu tiên chuẩn bị cho Thế Vận hội này, chính quyền Mỹ đã tìm cách sử dụng cuộc thi cho mục đích chính trị. Chủ nghĩa Chauvin và suy nghĩ chống Liên Xô đang bị đẩy lên cao ở nước này.” Các quan chức Liên Xô cho rằng biểu tình chống lại các vận động viên Liên Xô nhiều khả năng sẽ xảy ra ở Los Angeles và họ nghi ngờ liệu các quan chức Mỹ có cố gắng để ngăn chặn những vụ việc như vậy hay không. Continue reading “08/05/1984: Liên Xô tuyên bố tẩy chay Olympics 1984”

07/05/1994: Bức ‘The Scream’ được tìm thấy

Nguồn: The Scream recovered, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1994, bức tranh nổi tiếng nhất của Na Uy, “The Scream” (Tiếng Thét) của Edvard Munch, đã được tìm thấy sau gần ba tháng bị đánh cắp từ một viện bảo tàng ở Oslo. Cảnh sát cho biết: bức tranh quý giá đã được tìm thấy tại một khách sạn ở Asgardstrand, cách Oslo khoảng 40 dặm về phía nam và hoàn toàn không bị hư hại gì.

Bức tranh được vẽ năm 1893, mô tả hình ảnh một bóng người lẻ loi đứng trên cầu, đã bị đánh cắp trong một cuộc đột nhập chỉ kéo dài 50 giây vào ngày 12/02, ngày khai mạc Thế Vận hội Mùa đông năm 1994 ở Lillehammer. Hai tên trộm đột nhập qua cửa sổ của Phòng trưng bày Quốc gia, cắt đứt sợi dây mảnh dùng để treo bức tranh và để lại lời nhắn: “Ngàn lần cảm ơn vì hệ thống an ninh kém cỏi!” Continue reading “07/05/1994: Bức ‘The Scream’ được tìm thấy”

06/05/1972: Việt Nam Cộng Hòa giữ được An Lộc

Nguồn: South Vietnamese defenders hold on to An Loc, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1972, những thành phần còn sót lại của Sư đoàn 5 Việt Nam Cộng Hòa tại An Lộc vẫn liên tục bị bắn đại bác từ pháo binh của lực lượng cộng sản xung quanh thành phố, trong khi quân tiếp viện đang từ Quốc lộ 13 chuyển tới.

Lực lượng miền Nam đã bị tấn công nặng nề kể từ khi Bắc Việt bắt đầu Chiến dịch Nguyễn Huệ vào ngày 30/03. Cộng sản đã mở một đợt tấn công lớn vào miền Nam bằng 14 sư đoàn bộ binh và 26 trung đoàn riêng biệt, với hơn 120.000 lính và khoảng 1.200 xe tăng và các phương tiện thiết giáp khác. Các mục tiêu chính của Bắc Việt, ngoài An Lộc ở phía nam, là Quảng Trị ở phía bắc, và Kontum ở Tây Nguyên. Continue reading “06/05/1972: Việt Nam Cộng Hòa giữ được An Lộc”

05/05/1961: Người Mỹ đầu tiên bay vào không gian

Nguồn: The first American in space, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1961, từ mũi Canaveral, Florida, Trung tá Hải quân Alan Bartlett Shepard Jr. đã được phóng lên không gian trên chiếc tàu Freedom 7, trở thành phi hành gia người Mỹ đầu tiên bay vào không gian. Và chuyến bay chưa đạt một vòng quỹ đạo (sub-orbital), kéo dài 15 phút và đạt độ cao 116 dặm vào khí quyển, đã trở thành một chiến thắng lớn cho Cơ quan hàng không và Vũ trụ Quốc gia (NASA.)

NASA được thành lập vào năm 1958 để thực hiện nỗ lực chinh phục không gian của người Mỹ, nhằm bắt kịp những thành tựu của Liên Xô, chẳng hạn như vệ tinh nhân tạo đầu tiên trên thế giới Sputnik 1 (1957.) Vào cuối những năm 1950 và đầu những năm 1960, hai siêu cường đã chạy đua để trở thành nước đầu tiên đưa con người vào không gian và sau đó trở về Trái Đất. Continue reading “05/05/1961: Người Mỹ đầu tiên bay vào không gian”