Tư liệu học thuật chuyên ngành nghiên cứu quốc tế
Sau đây là danh sách 20 bài đăng năm 2019 trên Nghiencuuquocte.org được đọc nhiều nhất trong năm qua. Nhân đây, Ban Biên tập xin gửi tới Quý độc giả và các Cộng tác viên lời chúc mừng năm mới 2020 An khang, Thịnh vượng, và Thành công! Continue reading “Top 20 bài được đọc nhiều nhất năm 2019”
Nguồn: Kennedy and Khrushchev exchange holiday greetings, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1961, Tổng thống John F. Kennedy đã đưa ra một tuyên bố bày tỏ “những lời chúc chân thành” của ông và người dân Mỹ tới Lãnh đạo Nikita Khrushchev và nhân dân Liên Xô cho một năm mới an lành và thịnh vượng. Đó là thời kỷ đỉnh cao của Chiến tranh Lạnh, khi Mỹ và Liên Xô đang mắc kẹt trong một cuộc chạy đua vũ trang hạt nhân.
Gọi năm 1961 là “năm rắc rối” giữa hai siêu cường, Kennedy nói rằng ông “tha thiết hy vọng” năm 1962 sẽ chứng kiến mối quan hệ được cải thiện giữa hai nước. Kennedy sau đó nói với Khrushchev rằng ông tin rằng trách nhiệm đạt được hòa bình thế giới được đặt trên vai họ. Continue reading “31/12/1961: Kennedy và Khrushchev chúc mừng năm mới lẫn nhau”
Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Màn trình diễn pháo hoa đêm giao thừa của Sydney vẫn sẽ diễn ra vào hôm nay sau khi được miễn lệnh hạn chế lửa ở khu vực. Hơn 270.000 người đã ký một bản kiến nghị kêu gọi hủy sự kiện này và dùng kinh phí cho việc chữa cháy rừng. Sau nhiều tháng hạn hán, các đám cháy đã bùng lên trên khắp nước Úc. Hôm qua nhiệt độ ở mọi tiểu bang đều ở mức hơn 40 ° C.
EssilorLuxottica, một nhà sản xuất kính mắt của Ý, cho biết đã phát hiện hoạt động gian lận tại một nhà máy ở Thái Lan. Các nhân viên liên quan đã bị sa thải. Công ty dự đoán doanh thu của họ năm 2019 sẽ bị thiệt hại tới 190 triệu euro (213 triệu đô la) vì vụ lừa đảo này. Tiết lộ vụ việc đã đẩy cổ phiếu của công ty giảm 1%. Continue reading “Thế giới hôm nay: 31/12/2019”
Biên dịch: Nguyễn Hải Hoành
Ngày 11/03/2011 tại Nhật xảy ra trận động đất 9,0 độ Richter lớn nhất trong lịch sử nước này. Thảm họa động đất, sóng thần, bức xạ hạt nhân 3 trong 1 tấn công nước Nhật trên cả 3 chiều không gian làm cả thế giới kinh hãi. Thế nhưng nước Nhật đương sự thì dường như vẫn không hề rối loạn, khiến mọi người trên thế giới khâm phục và cũng nảy ra nghi vấn: vì sao nước Nhật lại như vậy?
Động đất, bão, sóng thần đối với người Nhật sống giữa biển vốn dĩ chẳng là chuyện kỳ lạ gì cả, cũng chẳng phải ngày tận thế. Nói chính xác, nó là một phần của cuộc sống, một phong cảnh thiên nhiên. Người nước ngoài đồng tình với cảnh ngộ của người Nhật, còn người Nhật thì dường như không coi đó là chuyện gì đáng kể, bởi lẽ họ có núi non và bờ biển đẹp như tranh vẽ, có nguồn nước tinh khiết dùng không bao giờ cạn, lại càng có biển cả giàu tài nguyên bao bọc, thậm chí có những suối nước nóng 4 mùa bốc hơi, cho dù “ba anh em” (động đất, bão, sóng thần) gầm ghè suốt thì cũng chẳng mấy người Nhật bỏ đất nước, bỏ quê hương ra nước ngoài định cư. Continue reading “Vì sao nước Nhật không bao giờ rối loạn?”
Nguồn: An anti-abortion activist goes on a murder spree, History.com
Biên dịch: Trần Mẫn Linh
Vào ngày này năm 1994, John Salvi III đã xông vào hai phòng khám chuyên phá thai ở Brookline, Massachusetts và bắn hai nhân viên bằng súng trường, giết hai nhân viên lễ tân và làm bị thương năm nhân viên khác. Anh ta bị bắt vào ngày hôm sau sau khi bắn 23 phát súng vào một phòng khám ở Norfolk, Virginia.
Trước khi tiến hành đợt thảm sát, Salvi từng làm việc tại một thẩm mỹ viện ở New Hamsphire và được những người quen biết mô tả là một “gã đàn ông lập dị”. Bất chấp cách hành xử ngày càng bất thường của Salvi, bố mẹ anh ta kiên quyết không đưa con đi điều trị chuyên khoa. Khi trạng thái tinh thần của Salvi chuyển biến xấu, anh ta trở thành một nhà hoạt động chống nạo phá thai nhiệt tình. Continue reading “30/12/1994: Nhà vận động chống phá thai tiến hành thảm sát”
Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Theo Reuters, hơn 1.000 người đã đội mưa tham dự một cuộc biểu tình ủng hộ dân chủ tại một công viên ở quận tài chính Hong Kong. Trong vài ngày qua, các cuộc biểu tình chống chính phủ lại bắt đầu trở nên bạo lực, với việc cảnh sát bắn hơi cay vào các cuộc tụ tập và bắt giữ hàng chục người.
Ukraine đã hoàn thành một cuộc trao đổi tù nhân với phe ly khai do Nga hậu thuẫn. Bảy mươi sáu tù nhân thân chính phủ đã được trao đổi với hơn 120 người do Ukraine bắt giữ, bao gồm một số cảnh sát chống bạo động bị buộc tội bắn vào người biểu tình ở Kyiv trong cuộc cách mạng năm 2014. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky khả năng cao sẽ mô tả cuộc trao đổi là bước thực hiện lời hứa giải cứu những người Ukraine bị cầm tù trong cuộc chiến với phe li khai ở miền đông đất nước. Continue reading “Thế giới hôm nay: 30/12/2019”
Nguồn: David Fickling, “Hong Kong’s Dimming Light Poses an Urgent Question” Bloomberg, 2/12/2019.
Biên dịch: Ngô Việt Nguyên
Đảng Cộng sản Trung Quốc đã tạo nên Hồng Kông hiện đại, và họ cũng có thể hủy hoại nó.
Vào năm 1940, chỉ có một ứng viên cho vai trò thủ phủ tài chính của châu Á, đó là Thượng Hải. Với tổng kim ngạch thương mại và đầu tư gấp 10 lần Hồng Kông, đó là một “trung tâm quốc tế lớn” so với “ngôi làng nhỏ ” ở phía nam, theo lời một nguyên thống đốc của cựu thuộc địa Anh này.
Những năm cuối đầy hỗn loạn của cuộc nội chiến Trung Quốc đã thay đổi mọi chuyện. Đến lúc Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa được tuyên bố thành lập vào năm 1949, chiến tranh và siêu lạm phát đã tạo nên một làn sóng 1,5 triệu người vượt qua sông Thâm Quyến. Họ đem theo nguồn vốn và chuyên môn để tạo nên sự tăng trưởng chóng mặt của nền kinh tế Hồng Kông hậu chiến tranh. Nhiều người trong số những tài phiệt nổi tiếng của thành phố, bao gồm ông Chen Yu-tung quá cố, và các đại gia bất động sản như Lee Shau Kee, Peter Woo và dòng họ Kwok đã đến thành phố này trong thời kỳ biến động đó. Continue reading “Ai sẽ soán ngôi trung tâm tài chính châu Á của Hồng Kông?”
Nguồn: Nouriel Roubini, “Trump Will Make China Great Again”, Project Syndicate, 23/12/2019.
Biên dịch: Trần Hùng
Gần đây, các thị trường tài chính đã hoan nghênh thông tin rằng Hoa Kỳ và Trung Quốc đã đạt được thỏa thuận “giai đoạn một” nhằm ngăn chặn sự leo thang hơn nữa cuộc chiến thương mại song phương. Nhưng thực sự có rất ít thứ để ăn mừng. Để đổi lấy cam kết dự kiến của Trung Quốc về việc mua thêm nông sản Hoa Kỳ (và một số mặt hàng khác) cùng một số nhượng bộ khiêm tốn về quyền sở hữu trí tuệ và đồng Nhân dân tệ, Hoa Kỳ đã đồng ý hoãn đánh thuế đối với số hàng xuất khẩu trị giá 160 tỷ đô la của Trung Quốc, đồng thời hủy một số mức thuế được áp dụng từ ngày 1 tháng 9.
Tin tốt cho các nhà đầu tư là thỏa thuận này đã giúp tránh được một đợt thuế quan mới có thể khiến nền kinh tế Mỹ và toàn cầu rơi vào suy thoái và làm sụp đổ thị trường chứng khoán toàn cầu. Tin xấu là nó chỉ là một thỏa thuận hưu chiến tạm thời khác trong bối cảnh một cuộc cạnh tranh chiến lược lớn hơn, bao trùm các vấn đề như thương mại, công nghệ, đầu tư, tiền tệ và địa chính trị. Thuế quan quy mô lớn sẽ vẫn được giữ nguyên, và sự leo thang cũng có thể tiếp diễn nếu một trong hai bên trốn tránh các cam kết của mình. Continue reading “Trump sẽ “làm Trung Quốc vĩ đại trở lại”?”
Nguồn: Worst European earthquake, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Lúc bình minh ngày này năm 1908, trận động đất kinh hoàng nhất từng được ghi nhận trong lịch sử châu Âu đã làm rung chuyển Eo biển Messina ở miền nam nước Ý, san bằng hai thành phố: Messina ở Đảo Sicily và Reggio di Calabria ở đất liền Ý. Trận động đất và sóng thần theo sau đó đã giết chết khoảng 100.000 người.
Sicily và Calabria được gọi là la terra ballerina/the dancing land – vùng đất khiêu vũ, vì các hoạt động địa chấn định kỳ diễn ra tại khu vực. Năm 1693, 60.000 người đã bị giết ở miền nam Sicily bởi một trận động đất, và vào năm 1783, phần lớn bờ biển Tyrrenian xứ Calabria đã bị san bằng bởi một trận động đất lớn khiến 50.000 người thiệt mạng. Continue reading “28/12/1908: Trận động đất tồi tệ nhất châu Âu”
Nguồn: Soviets take over in Afghanistan, History.com
Biên dịch: Trần Mẫn Linh
Vào ngày này năm 1979, trong một nỗ lực nhằm ổn định tình hình chính trị hỗn loạn tại Afghanistan, Liên Xô đã đem 75.000 quân vào nước này để đưa Babrak Karmal lên làm nhà lãnh đạo mới của đất nước. Tuy nhiên, chính phủ mới cùng sự hiện diện áp đảo của Liên Xô đã không thành công trong việc dập tắt quân phiến loạn chống chính phủ. Do vậy, sự can thiệp quân sự 10 năm của Liên Xô tại Afghanistan đã trở thành một quá trình đầy đau đớn, mất mát và cuối cùng không mang lại kết quả gì.
Điều trớ trêu là Karmal đã lật đổ và sát hại một lãnh đạo cộng sản Afghanistan khác là Hafizullah Amin để giành quyền lực. Trước đó, chính quyền của Amin không được lòng dân và đã trở nên bất ổn sau khi cố gắng thiết lập một chế độ cộng sản hà khắc, tuyên bố nền cai trị độc đảng và bãi bỏ hiến pháp Afghanistan. Người Hồi giáo nước này đã từ chối thừa nhận sự cai trị của Amin và thành lập một lực lượng phiến quân mang tên Mujahideen. Continue reading “27/12/1979: Liên Xô can thiệp quân sự vào Afghanistan”
Tác giả: Việt Hà p/v Lê Hồng Hiệp
Năm 2020, Việt Nam và Hoa Kỳ kỷ niệm 25 năm bình thường hóa quan hệ. Nhìn lại 25 năm qua, hai bên đã đạt được những bước tiến trong quan hệ trên nhiều lĩnh vực. Tuy nhiên, vẫn còn những dè dặt từ cả hai phía. Đâu là cơ hội sắp tới cho hai nước, khả năng nâng cấp quan hệ hai nước thành đối tác chiến lược trong thời gian tới ra sao? Và liệu Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng có đến thăm Mỹ vào năm tới? Đài Á Châu Tự Do phỏng vấn Tiến sĩ Lê Hồng Hiệp, nghiên cứu viên chính của Viện Nghiên cứu Đông Nam Á ở Singapore về vấn đề này. Trước hết, nhận định về mối quan hệ hai nước trong 25 năm qua, Tiến sĩ Lê Hồng Hiệp cho biết: Continue reading “25 năm sau bình thường hóa, quan hệ Việt–Mỹ vẫn còn những dè dặt”
Tác giả: Nguyễn Thanh Minh
Tóm tắt: Trong bối cảnh hiện nay, khu vực Biển Đông đang tồn tại những tranh chấp chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán trên một số vùng biển đảo, quần đảo, với những quan điểm và cách thức tiếp cận giải quyết tranh chấp giữa các quốc gia còn khác nhau. Có quốc gia lựa chọn biện pháp pháp lý, có quốc gia kiên định biện pháp đàm phán, có quốc gia kiên trì giữ nguyên trạng. Các vấn đề thảo luận giải quyết tranh chấp chủ quyền biển đảo luôn phức tạp, khó tìm được tiếng nói chung, thậm chí khu vực Biển Đông cũng đã chứng kiến một số sự kiện Trung Quốc sử dụng biện pháp vũ lực để giải quyết tranh chấp, vào các năm 1956, 1974, 1988. Nhưng vấn đề giải quyết tranh chấp chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán ở Biển Đông không phải là vấn đề hoàn toàn không giải quyết được. Trong hệ thống pháp luật đã có những biện pháp giải quyết tranh chấp chủ quyền lãnh thổ, bài viết sẽ góp phần luận giải những biện pháp hòa bình giải quyết tranh chấp chủ quyền biển đảo ở khu vực Biển Đông. Continue reading “Những biện pháp hòa bình giải quyết tranh chấp Biển Đông”
Nguồn: Patton relieves Bastogne, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1944, Tướng George S. Patton đã sử dụng một chiến lược táo bạo để giải cứu các lính Đồng minh đang bị bao vây ở Bastogne, Bỉ, trong Trận Bulge khốc liệt.
Chiếm Bastogne là mục tiêu quan trọng nhất của Đức trong Trận Bulge, một cuộc tấn công xuyên qua rừng Ardennes. Chiếm được Bastogne sẽ kiểm soát được ngã ba đường tại một khu vực vốn gồ ghề và ít đường đi; nó sẽ mở ra một cửa ngõ giá trị giúp quân Đức xâm nhập xa hơn về phía bắc. Continue reading “26/12/1944: Patton giải cứu quân Đồng minh ở Bastogne”
Nguồn: Historic figures, BBC
Biên dịch: Trần Mẫn Linh
Nỗ lực vận động của Norton (1808 – 1877) về quyền nuôi con và các điều kiện ly hôn đã đưa bà trở thành nhà đấu tranh cho nữ quyền nổi tiếng dưới thời Victoria.
Caroline Sheridan sinh ngày 22/03/1808 tại London trong một gia đình lớn nhưng nghèo khó. Bà là cháu gái của nhà soạn kịch Richard Brinsley Sheridan. Năm Caroline lên tám, cha bà qua đời và bỏ lại gia đình với những gánh nặng lớn về tài chính. Vì vậy, khi George Norton, một nghị sĩ quốc hội của Đảng Bảo thủ đại diện cho Guidford, cầu hôn Caroline vào tám năm sau, mẹ bà đã tác thành cho cuộc hôn nhân này. Dù không muốn nhưng vì gia đình, Caroline đã chấp nhận. Continue reading “Caroline Norton: Nhà nữ quyền nổi tiếng thời Victoria”
Nguồn: “Where do the Asian tiger economies go from here?”, The Economist, 05/12/2019.
Biên dịch: Phan Nguyên
Ngay cả trong thời kỳ hoàng kim, các con hổ cũng gặp phải những kẻ gièm pha. Hai mươi lăm năm trước vào đúng tháng này, Paul Krugman, một nhà kinh tế, đã viết trên tờ Foreign Affairs, một tạp chí chính sách của Mỹ, một bài có tựa đề “Những hiểu lầm về Sự thần kỳ Châu Á”. Ông lập luận rằng khi nhìn kỹ lại, các nền kinh tế dường như năng động của Châu Á cho thấy “ít bằng chứng một cách đáng ngạc nhiên về sự cải thiện năng suất”. Thay vào đó, tăng trưởng của họ phụ thuộc vào việc gia tăng nhanh chóng đầu vào về lao động, vốn, vv…. Đó là một phép màu dựa trên “mồ hôi” (perspiration) chứ không phải sự “sáng tạo” (inspiration). Đặc biệt, Singapore “đã tăng trưởng thông qua việc huy động các nguồn lực có thể khiến Stalin cũng phải tự hào”, Krugman viết. Continue reading “Bốn con hổ châu Á: Tương lai nào đang đón chờ?”
Nguồn: Washington crosses the Delaware, History.com
Biên dịch: Trần Mẫn Linh
Vào ngày này năm 1776, trong cuộc Cách mạng Mỹ, Tướng của phe Ái quốc George Washington đã cùng 5.400 binh sĩ vượt Sông Delaware với hi vọng sẽ làm bất ngờ lực lượng đánh thuê người Đức của Anh đang đón Giáng sinh tại tổng hành dinh mùa đông của họ tại Trenton, New Jersey. Cuộc tấn công bất ngờ này diễn ra sau nhiều tháng quân đội Washington chịu những thất bại lớn, dẫn đến việc mất New York và các địa điểm mang tính chiến lược khác.
Vào khoảng 11 giờ đêm Giáng sinh, quân đội Washington bắt đầu băng qua dòng sông đã đóng băng một nửa từ ba địa điểm. 2.400 binh sĩ do Washington chỉ huy đã vượt sông thành công trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt để sang bờ New Jersey của sông Delaware trước bình minh. Hai sư đoàn khác với khoảng 3.000 người cùng pháo binh chủ chốt đã không đến được điểm hẹn vào thời gian đã định. Continue reading “25/12/1776: Quân của Washington vượt sông băng Delaware”
Nguồn: “Will age weaken the Asian tiger economies?”, The Economist, 05/12/2019.
Biên dịch: Phan Nguyên
Vào lúc 4h30 sáng, hàng trăm người đã tràn ra đường bên ngoài ga Namguro ở Seoul. Họ không tới đây để đón tàu, vốn chỉ hoạt động sau một giờ nữa. Họ cũng không bị thu hút bởi các quán ăn sáng (bán xúc xích và bánh mỳ dẹt), các phòng hát trên lầu (cung cấp dịch vụ karaoke) hoặc các spa dưới tầng hầm (cung cấp những gì ai cũng biết). Thay vào đó, họ đến đây để cung cấp sức lao động của mình nhằm đổi lấy một ngày lương tại bất kỳ công trường xây dựng nào đang cần thêm lao động. Trong khi chờ được trả giá, họ hút thuốc, ngồi xổm và ho. Và họ không nói tiếng Hàn mà là tiếng Quan thoại.
Hàn Quốc từng là một nước xuất khẩu lao động ròng. Vào những năm 1970, các công nhân của các công ty nước này đã xây dựng những con đường ở Ả Rập Saudi, thường vào ban đêm dưới ánh đèn. Nhưng những người nhập cư, bao gồm cả những người Trung Quốc đang tập trung tại Namguro, hiện chiếm tỷ lệ ngày càng tăng trong lực lượng lao động. Continue reading “Bốn con hổ châu Á: Dân số già hóa có làm suy yếu nền kinh tế?”
Nguồn: McCarran-Walter Act goes into effect, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1952, Đạo luật McCarran-Walter đã chính thức có hiệu lực, làm thay đổi chính sách nhập cư của Mỹ. Luật này được những người ủng hộ nó ca ngợi như một bước cần thiết nhằm ngăn chặn cộng sản xâm nhập và lật đổ, trong khi những người phản đối lại tuyên bố Luật McCarran-Walter có tính bài ngoại và phân biệt đối xử.
Đạo luật này, được đặt theo tên Thượng nghị sĩ Pat McCarran (Đảng Dân chủ, bang Nevada) và Hạ nghị sĩ Francis Walter (Đảng Dân chủ, bang Pennsylvania), không thay đổi nhiều hệ thống hạn ngạch nhập cư vốn đã được thiết lập theo Đạo luật Di trú năm 1924. Bởi bản chất thiên lệch của hệ thống hạn ngạch này đã quá rõ. Continue reading “24/12/1952: Đạo luật McCarran-Walter chính thức có hiệu lực”
Nguồn: Historic figures, BBC
Biên dịch: Trần Mẫn Linh
Tutankhamun* (1336 BC – 1327 BC) là pharaoh thứ 11 của vương triều Ai Cập Cổ đại thứ 18. Ông ít được biết đến và chỉ nổi tiếng sau khi lăng mộ ông được phát hiện bởi nhà khảo cổ học người Anh Howard Carter vào năm 1922.
Mộ của Tutankhamun tiết lộ rằng ông chỉ khoảng 17 tuổi khi qua đời và nhiều khả năng đã thừa kế ngai vàng lúc tám hoặc chín tuổi. Ông cũng được cho là con trai của Akhenaten, thường được biết đến như vị ‘vua dị giáo’, người đã thay thế việc thờ cúng thần ‘Amun’ theo truyền thống bằng vị thần mặt trời ‘Aten’, từ đó khẳng định uy quyền của mình trên tư cách là pharaoh theo một cách mới. Continue reading “Tutankhamun: Pharaoh trẻ nhất của Ai Cập Cổ đại”
Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Boeing sa thải giám đốc điều hành Dennis Muilenburg, một tuần sau khi gã khổng lồ hàng không vũ trụ tuyên bố ngừng sản xuất máy bay phản lực 737 MAX. Dòng máy bay bán chạy nhất của công ty đã bị các cơ quan quản lý khắp thế giới cấm bay từ tháng 3 sau hai vụ tai nạn rơi máy bay khiến 346 người thiệt mạng. David Calhoun, chủ tịch Boeing, đã được bổ nhiệm làm giám đốc điều hành kiêm chủ tịch nhằm “khôi phục niềm tin” vào công ty, trong bối cảnh giá cổ phiếu Boeing sụt giảm kể từ sau các vụ tai nạn.
Công tố viên Ả Rập Saudi công bố rằng năm người đã bị kết án tử hình và ba người nữa bị bỏ tù liên quan đến vụ sát hại nhà báo bất đồng chính kiến Jamal Khashoggi ở Istanbul vào tháng 10 năm ngoái. Đáng tranh cãi hơn, vị công tố này cũng cho biết Saud al-Qahtani, cố vấn đầy quyền lực của thái tử Ả Rập Saudi và là nhà lãnh đạo trên thực tế, Muhammad bin Salman, đã bị điều tra nhưng không bị cáo buộc bất kì tội danh nào. Continue reading “Thế giới hôm nay: 24/12/2019”
