Category: Sự kiện

29/07/1862: Nữ gián điệp Belle Boyd của Hợp bang miền Nam bị bắt

Nguồn: Confederate spy Belle Boyd is captured, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1862, nữ gián điệp của Hợp bang miền Nam là Marie Isabella Boyd, biệt danh là Belle, đã bị bắt bởi quân Liên bang miền Bắc và bị giam tại nhà tù Old Capitol ở Washington, D.C. Đây là vụ bắt giữ đầu tiên trong số ba vụ bắt giữ nữ gián điệp lợi hại này, người đã cung cấp các thông tin quan trọng cho Hợp bang miền Nam trong nội chiến.

Boyd sinh ra ở bang Virginia và chỉ mới 17 tuổi khi nội chiến Hoa Kỳ bắt đầu. Bà xuất thân từ một gia đình sở hữu nô lệ có tiếng ở Martinsburg, Virginia (nay là Tây Virginia), trong Thung lũng Shenandoah. Năm 1861, bà đã bắn chết một người lính liên bang vì đã xúc phạm mẹ bà và đe dọa sẽ lục soát nhà họ. Các sĩ quan liên bang đã điều tra và kết luận rằng vụ nổ súng là chính đáng. Continue reading “29/07/1862: Nữ gián điệp Belle Boyd của Hợp bang miền Nam bị bắt”

28/07/1932: Chính quyền Mỹ giải tán các cựu binh đòi tiền thưởng

Nguồn: Bonus Marchers evicted by U.S. Army, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1932, trong cuộc Đại khủng hoảng, Tổng thống Herbert Hoover ra lệnh cho Quân đội Mỹ dưới quyền Tướng Douglas MacArthur phải cưỡng chế trục xuất các cựu binh thuộc nhóm “Tuần hành đòi Tiền thưởng” (Bonus Marchers) khỏi thủ đô của đất nước.

Hai tháng trước, “Lực lượng Viễn chinh đòi Tiền thưởng” (Bonus Expeditionary Force) một nhóm gồm khoảng 1.000 cựu binh trong Thế chiến I yêu cầu được nhận thanh toán tiền mặt cho các chứng nhận tiền thưởng cựu binh của họ, đã đến Washington, D.C. Sang tháng 6, nhiều nhóm cựu binh tự phát khác cũng tụ tập ở thủ đô, nâng số người tuần hành tăng mạnh lên gần 20.000. Continue reading “28/07/1932: Chính quyền Mỹ giải tán các cựu binh đòi tiền thưởng”

27/07/1921: Các nhà khoa học phân lập thành công insulin

Nguồn: Scientists successfully isolate insulin, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1921, tại Đại học Toronto, các nhà khoa học người Canada là Frederick Banting và Charles Best đã lần đầu phân lập thành công insulin – một loại hormone được cho là có thể ngăn ngừa bệnh tiểu đường. Trong vòng một năm, những người đầu tiên mắc bệnh tiểu đường đã được điều trị bằng insulin, và vô số sinh mạng đã được cứu sống khỏi một căn bệnh từng được xem là gây chết người. Continue reading “27/07/1921: Các nhà khoa học phân lập thành công insulin”

26/07/1847: Liberia tuyên bố độc lập

Nguồn: Liberian independence proclaimed, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1847, Cộng hòa Liberia, trước đây là thuộc địa của Hiệp hội Thực dân Mỹ (American Colonization Society), đã tuyên bố độc lập. Dưới áp lực của Anh, Mỹ dù không muốn nhưng đã phải chấp nhận chủ quyền của Liberia, biến quốc gia Tây Phi trở thành nước cộng hòa dân chủ đầu tiên trong lịch sử châu Phi. Một hiến pháp mô phỏng theo Hiến pháp Hoa Kỳ được phê chuẩn, và vào năm 1848, Joseph Jenkins Roberts đã được bầu làm tổng thống đầu tiên của Liberia.

Hiệp hội Thực dân Mỹ được Robert Finley, một người Mỹ, thành lập vào năm 1816, để đưa những nô lệ người Mỹ gốc Phi được trả tự do trở về châu Phi. Năm 1820, những nô lệ đầu tiên đã từ Mỹ đến thuộc địa Sierra Leone của Anh, và vào năm 1821, hiệp hội đã thành lập thuộc địa Liberia nằm ở phía nam Sierra Leone với mong muốn biến nó thành một quê hương mới cho các cựu nô lệ, nằm ngoài chủ quyền của Anh. Continue reading “26/07/1847: Liberia tuyên bố độc lập”

25/07/1945: Truman ngầm khoe với Stalin về bom nguyên tử

Nguồn: Truman drops hint to Stalin about a terrible new weapon, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1945, Tổng thống Harry S. Truman đã nói một cách ẩn ý với Lãnh tụ Liên Xô Joseph Stalin rằng nước Mỹ đã phát triển thành công một vũ khí mới. Trong nhật ký của mình, Truman gọi vũ khí mới, bom nguyên tử, là loại bom khủng khiếp nhất trong lịch sử nhân loại.

Ngày 16/07/1945, Mỹ đã thử nghiệm thành công vũ khí nguyên tử đầu tiên trên thế giới ở gần Alamogordo, New Mexico. Truman nhận được tin này khi đang ở Potsdam, Đức, tham dự cuộc thảo luận với Thủ tướng Anh Winston Churchill và nhà lãnh đạo Liên Xô Joseph Stalin về chính sách châu Âu hậu Thế chiến II. Ngày 17/07, Truman tiết lộ cho Churchill về thành công của cuộc thử nghiệm và hai người nhất trí sẽ không nói với Stalin về những gì Truman gọi là “tin tức bùng nổ” (dynamite news) – Truman trước tiên muốn Stalin đồng ý tham gia cuộc chiến ở Thái Bình Dương cùng phe Đồng minh mà không có ràng buộc gì. Continue reading “25/07/1945: Truman ngầm khoe với Stalin về bom nguyên tử”

24/07/1911: Tìm ra tàn tích thành phố cổ Machu Picchu

Nguồn: Machu Picchu ruins discovered by American archeologist, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1911, nhà khảo cổ học người Mỹ Hiram Bingham đã lần đầu trông thấy tàn tích của Machu Picchu, một khu định cư cổ của người Inca ở Peru mà ngày nay là một trong những điểm đến du lịch hàng đầu thế giới.

Nằm tại một vùng quê đầy núi đá ở phía tây bắc Cuzco, Machu Picchu được cho từng là nơi nghỉ dưỡng mùa hè của các lãnh đạo Inca, một nền văn minh đã gần như đã bị xóa sổ bởi thực dân Tây Ban Nha vào thế kỷ 16. Hàng trăm năm sau đó, sự tồn tại của Machu Picchu vẫn là một bí mật, chỉ được biết đến bởi những nông dân sống trong khu vực. Tuy nhiên, điều này đã hoàn toàn thay đổi vào mùa hè năm 1911, khi Bingham cùng một nhóm nhỏ các nhà thám hiểm tới đây để tìm kiếm những thành phố “đã mất” nổi tiếng của vùng đất Inca. Continue reading “24/07/1911: Tìm ra tàn tích thành phố cổ Machu Picchu”

23/07/1878: Tướng cướp Black Bart xuất hiện trở lại

Nguồn: Black Bart strikes again, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1878, một gã đàn ông đã cướp một chiếc xe ngựa của hãng Wells Fargo ở California. Đội bao tải bột trên đầu, tên cướp có vũ trang đã lấy trộm một chiếc két sắt nhỏ có giá dưới 400 USD, cùng với nhẫn kim cương và đồng hồ đeo tay của một hành khách. Khi chiếc két rỗng được tìm thấy, một bài thơ chế nhạo ký tên Black Bart đã được phát hiện bên trong: Continue reading “23/07/1878: Tướng cướp Black Bart xuất hiện trở lại”

22/07/1862: Lincoln bàn về Tuyên ngôn Giải phóng Nô lệ với nội các

Nguồn: Lincoln tells his cabinet about Emancipation Proclamation, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1862, Tổng thống Abraham Lincoln đã thông báo với các cố vấn trưởng và nội các của ông rằng ông sẽ ban hành một tuyên ngôn giải phóng nô lệ, nhưng sẽ chờ tới khi phe Liên bang (miền Bắc) giành được một chiến thắng quân sự lớn rồi mới đưa ra thông báo.

Với nỗ lực thống nhất một quốc gia bị đắm chìm trong nội chiến đẫm máu, Abraham Lincoln đã đưa ra một quyết định cuối cùng, song được tính toán kỹ lưỡng, liên quan đến chế độ nô lệ ở Mỹ. Vào thời điểm Lincoln họp với nội các, tình hình không được thuận lợi đối với phe Liên bang. Quân Hợp bang miền Nam đã thắng thế quân Liên bang miền Bắc trong những trận chiến quan trọng, đồng thời Anh và Pháp dự kiến sẽ chính thức công nhận Hợp bang miền Nam là một quốc gia riêng biệt. Continue reading “22/07/1862: Lincoln bàn về Tuyên ngôn Giải phóng Nô lệ với nội các”

21/07/1955: Eisenhower trình bày kế hoạch “Bầu trời Mở”

Nguồn: President Eisenhower presents his “Open Skies” plan, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1955, Tổng thống Dwight D. Eisenhower trình bày kế hoạch “Bầu trời Mở” (Open Skies) của ông tại hội nghị thượng đỉnh Geneva với đại diện của ba nước – Pháp, Anh và Liên Xô. Dù chưa bao giờ được chấp nhận, kế hoạch này đã đặt nền móng cho chính sách “tin tưởng nhưng phải kiểm chứng” (trust, but verify) sau đó của Tổng thống Ronald Reagan, có liên quan đến các thỏa thuận vũ khí với Liên Xô.

Eisenhower đã gặp Thủ tướng Anthony Eden của Vương quốc Anh, Thủ tướng Edgar Faure của Pháp và Phó Thủ tướng Nikolai Bulganin của Liên Xô (thay mặt nhà lãnh đạo Nikita Khrushchev) tại Geneva vào tháng 07/1955. Chương trình nghị sự của hội nghị bao gồm các cuộc thảo luận về tương lai của Đức và vấn đề kiểm soát vũ khí. Continue reading “21/07/1955: Eisenhower trình bày kế hoạch “Bầu trời Mở””

20/07/1976: Tàu Viking 1 hạ cánh xuống sao Hỏa

Nguồn: Viking 1 lands on Mars, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1976, đúng lễ kỷ niệm lần thứ bảy sự kiện tàu Apollo 11 đổ bộ lên mặt trăng, tàu thăm dò vũ trụ không người lái của Hoa Kỳ Viking 1 đã trở thành tàu vũ trụ đầu tiên hạ cánh thành công xuống bề mặt sao Hỏa. Continue reading “20/07/1976: Tàu Viking 1 hạ cánh xuống sao Hỏa”

19/07/1956: Mỹ rút viện trợ cho đập Aswan của Ai Cập

Nguồn: United States withdraws offer of aid for Aswan Dam, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1956, Ngoại trưởng John Foster Dulles tuyên bố rằng Mỹ sẽ rút lại đề nghị hỗ trợ tài chính nhằm giúp Ai Cập xây dựng đập Aswan trên sông Nile. Hành động này đã thúc đẩy Ai Cập tiến gần hơn tới một liên minh với Liên Xô, đồng thời cũng là nhân tố góp phần vào Khủng hoảng Kênh đào Suez trong nửa sau năm 1956.

Tháng 12/1955, Bộ trưởng Dulles tuyên bố rằng Mỹ, cùng với Vương quốc Anh, đã viện trợ gần 70 triệu đô la cho Ai Cập để xây dựng đập Aswan trên sông Nile. Dulles thật ra chỉ miễn cưỡng đồng ý với khoản trợ giúp này. Ông vô cùng nghi ngờ nhà lãnh đạo Ai Cập Gamal Abdel Nasser, người mà ông tin là một người theo chủ nghĩa dân tộc liều lĩnh và nguy hiểm. Tuy nhiên, những người khác trong chính quyền Eisenhower đã thuyết phục Dulles rằng viện trợ của Mỹ có thể kéo Nasser khỏi mối quan hệ với Liên Xô và ngăn chặn sự bành trướng ảnh hưởng của Liên Xô ở Trung Đông. Continue reading “19/07/1956: Mỹ rút viện trợ cho đập Aswan của Ai Cập”

18/07/1969: Thượng nghị sĩ Edward Kennedy gây tai nạn chết người

Nguồn: Senator Ted Kennedy drives car off bridge at Chappaquiddick Island, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1969, ngay sau khi rời một bữa tiệc trên đảo Chappaquiddick, Thượng nghị sĩ Edward “Ted” Kennedy của Massachusetts đã lái chiếc Oldsmobile của mình rơi khỏi cây cầu gỗ, xuống một cái ao ngập nước triều dâng. Kennedy đã thoát khỏi chiếc xe bị ngập nước, nhưng hành khách đi cùng, Mary Jo Kopechne, 28 tuổi, thì không may mắn như vậy. Ông cũng đã không báo cáo về vụ tai nạn chết người này suốt 10 giờ sau đó.

Tối ngày 18/07/1969, trong khi hầu hết người dân Mỹ ở nhà xem tin tức trên truyền hình về nhiệm vụ đổ bộ mặt trăng Apollo 11, Kennedy và anh họ Joe Gargan lại đang tổ chức một buổi nấu nướng và tiệc tùng trong căn nhà thuê trên đảo Chappaquiddick, một hòn đảo thượng lưu ở Martha’s Vineyard, Massachusetts. Bữa tiệc là cuộc hội ngộ cho Kopechne và năm người phụ nữ khác, tất cả đều là thành viên trong chiến dịch tranh cử tổng thống năm 1968 của cố Thượng nghị sĩ Robert (Bobby) F. Kennedy. Continue reading “18/07/1969: Thượng nghị sĩ Edward Kennedy gây tai nạn chết người”

17/07/1975: Hoa Kỳ và Liên Xô gặp nhau ngoài vũ trụ

Nguồn: Superpowers meet in space, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1975, tàu vũ trụ Apollo 18 của Hoa Kỳ và tàu vũ trụ Soyuz 19 của Liên Xô đã gặp nhau và kết nối ngoài vũ trụ trong một sứ mệnh nhằm phát triển năng lực cứu nạn vũ trụ. Khi cửa được mở ra giữa hai tàu, chỉ huy hai tàu là Thomas P. Safford và Aleksei Leonov đã bắt tay và tặng quà nhau nhân lần gặp gỡ đầu tiên ngoài vũ trụ giữa hai quốc gia đối địch thời kỳ Chiến tranh Lạnh. Khi trở về Trái đất, Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Kurt Waldheim đã chúc mừng hai siêu cường về dự án thử nghiệm và khen ngợi tinh thần hòa bình và hợp tác chưa từng có của họ trong việc lên kế hoạch và thực hiện sứ mệnh này. Continue reading “17/07/1975: Hoa Kỳ và Liên Xô gặp nhau ngoài vũ trụ”

15/07/2006: Twitter ra mắt

Nguồn: Twitter launches, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 2006, công ty podcasting có trụ sở tại San Francisco là Odeo đã chính thức ra mắt Twttr – sau này Twitter – một dịch vụ ngắn tin ngắn (SMS) cho các nhóm bạn bè.

Với khởi điểm là một dự án phụ bên cạnh nền tảng podcasting chính của Odeo, ứng dụng miễn phí này cho phép người dùng chia sẻ những dòng trạng thái ngắn với các nhóm bạn bè bằng cách gửi một tin nhắn văn bản tới số “40404”. Trong những năm sau đó, Twttr đã trở thành Twitter, một dịch vụ “blog mini” đơn giản mà sau này đã trở nên vô cùng phổ biến và là một trong những nền tảng mạng xã hội hàng đầu thế giới. Continue reading “15/07/2006: Twitter ra mắt”

14/07/1798: Đạo luật Chống Nổi loạn trở thành luật liên bang

Nguồn: Sedition Act becomes federal law, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1798, một trong những vi phạm Hiến pháp nghiêm trọng nhất trong lịch sử nước Mỹ đã trở thành luật liên bang khi Quốc hội thông qua Đạo luật Chống Nổi loạn (Sedition Act), gây nguy hiểm cho nền tự do mong manh ở quốc gia mới thành lập này. Trong lúc Mỹ vẫn còn đang tham gia xung đột hải quân với nước Pháp Cách mạng (được gọi là Quasi-War), Alexander Hamilton và những người thuộc phe Liên bang trong Quốc hội đã lợi dụng nỗi sợ hãi chiến tranh của công chúng để soạn thảo và thông qua Đạo luật Hạn chế Người Nước ngoài và Chống Nổi loạn (Alien and Sedition Acts of 1798), mà không hề tham vấn ý kiến Tổng thống John Adams. Continue reading “14/07/1798: Đạo luật Chống Nổi loạn trở thành luật liên bang”

13/07/1787: Quốc hội Hoa Kỳ ban hành Pháp lệnh Tây Bắc

Nguồn: Congress enacts the Northwest Ordinance, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1787, Quốc hội Hoa Kỳ đã ban hành Pháp lệnh Tây Bắc để quy hoạch khu định cư của Lãnh thổ Tây Bắc và định hình chính sách cho việc sáp nhập các tiểu bang mới vào liên bang. Các thành viên Quốc hội biết rằng nếu liên bang Hoa Kỳ muốn tồn tại toàn vẹn, họ sẽ phải giải quyết tranh chấp của các tiểu bang đối với lãnh thổ phía tây.

Năm 1781, Virginia bắt đầu chuyển giao yêu sách lãnh thổ rộng lớn của mình cho Quốc hội, một động thái đã giúp các tiểu bang khác thoải mái hơn khi hành động tương tự. Năm 1784, Thomas Jefferson lần đầu đề xuất phương pháp sáp nhập các lãnh thổ phía tây này vào liên bang Hoa Kỳ. Kế hoạch của ông về cơ bản đã biến các lãnh thổ này trở thành thuộc địa của các bang hiện có. Continue reading “13/07/1787: Quốc hội Hoa Kỳ ban hành Pháp lệnh Tây Bắc”

12/07/1943: Liên Xô chặn đường tiến của Đức trong trận Kursk

Nguồn: Russians halt German advance in a decisive battle at Kursk, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1943, một trong những trận đấu tăng lớn nhất trong lịch sử quân sự đã diễn ra khi cuộc tấn công của Đức nhắm vào Kursk, một trung tâm công nghiệp và đường sắt của Liên Xô, đã bị chặn lại trong một trận chiến tàn khốc, đánh dấu bước ngoặt ở Mặt trận phía Đông theo hướng có lợi cho Liên Xô.

Đức vốn dĩ đã bị đẩy lùi khỏi Kursk, một trung tâm liên lạc quan trọng giữa hai miền bắc và nam của Liên Xô, từ hồi tháng 2. Sang tháng 3, phía Liên Xô đã tạo ra một pháo đài phòng thủ kiên cố nằm ở phía tây Kursk để ngăn chặn một nỗ lực khác của Đức nhằm tiến xa hơn về phía nam Liên Xô. Vào tháng 6, quân xâm lược Đức đã phát động một cuộc không kích vào Kursk; trên mặt đất, Chiến dịch Cottbus được phát động, ban đầu tập trung tiêu diệt hoạt động của quân đội Liên Xô, nhưng thực tế lại dẫn đến việc tàn sát dân thường do lực lượng Liên Xô ẩn náu trong dân. Liên Xô cũng đã đáp trả bằng các cuộc không kích chống lại quân Đức. Continue reading “12/07/1943: Liên Xô chặn đường tiến của Đức trong trận Kursk”

11/07/1960: “Giết con chim nhại” xuất bản lần đầu tiên

Nguồn: “To Kill a Mockingbird” published, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1960, tiểu thuyết gia 34 tuổi Nelle Harper Lee đã cho xuất bản cuốn tiểu thuyết đầu tiên của mình, “Giết con chim nhại” (To Kill a Mockingbird).

Lấy bối cảnh ở Maycomb, một thị trấn nhỏ ở Alabama giống như quê nhà Monroeville của Lee, “Giết con chim nhại” sở hữu nhiều nhân vật không thể xóa nhòa, bao gồm cô bé kể chuyện mang phong cách tomboy, Jean Louise Finch (được biết đến với cái tên “Scout”), ông hàng xóm bí ẩn Boo Radley và cha của Scout, Atticus Finch, một luật sư nổi tiếng, người đã bào chữa cho một người đàn ông da đen bị buộc tội cưỡng hiếp một phụ nữ da trắng. Giờ đây đã trở thành một tác phẩm bắt buộc trong các trường trung học cơ sở và trung học phổ thông và là chủ đề của nhiều nỗ lực kiểm duyệt, “Giết con chim nhại” đem lại mô tả sống động về cuộc sống ở miền nam nước Mỹ dưới thời kỳ Jim Crow, trong cuộc Đại Khủng hoảng. Continue reading “11/07/1960: “Giết con chim nhại” xuất bản lần đầu tiên”

11/07/1656: Những tín đồ phái Giáo hữu đầu tiên đến Boston

Nguồn: First Quaker colonists land at Boston, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1656, hai người phụ nữ Anh là Ann Austin và Mary Fisher đã trở thành những tín đồ phái Giáo hữu đầu tiên di cư đến các thuộc địa của Mỹ khi con tàu chở họ cập bến tại Thuộc địa Vịnh Massachusetts, Boston. Hai người đến từ Barbados, nơi các tín đồ phái Giáo hữu đã thành lập một trung tâm truyền giáo.

Hiệp hội Giáo hữu (Religious Society of Friends), với các tín đồ thường được gọi là Quaker, là một phong trào Kitô giáo do George Fox khởi xướng tại Anh vào đầu những năm 1650. Những người theo Giáo hữu phản đối việc đến nhà thờ, thay vào đó, họ ưu tiên tìm kiếm sự thấu hiểu về tâm linh và sự đồng thuận qua các cuộc gặp bình đẳng giữa các tín đồ. Họ cũng là những người ủng hộ bình đẳng giới và sớm trở thành một trong những nhóm chống chế độ nô lệ mạnh mẽ nhất ở Mỹ. Continue reading “11/07/1656: Những tín đồ phái Giáo hữu đầu tiên đến Boston”

09/07/1762: Catherine Đại đế lên nắm quyền

Nguồn: Catherine the Great assumes power, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1762, vợ của Nga hoàng Peter III đã tập hợp các trung đoàn quân đội của St. Petersburg chống lại chồng mình và tuyên bố trở thành Nữ hoàng Catherine Đệ nhị, người trị vì duy nhất của nước Nga.

Được biết đến nhiều hơn với cái tên Catherine Đại đế, bà sẽ ngồi lại ngai vàng trong  34 năm tiếp theo, lâu hơn bất kỳ nữ hoàng nào trong lịch sử nước Nga.

Bà ra đời với tên gọi Sophie von Anhalt-Zerbst vào năm 1729 tại Ba Lan ngày nay. Cha của bà là một hoàng thân nhỏ của Phổ; mẹ bà là một thành viên của gia tộc Holstein-Gottorp, một trong những dòng họ nổi tiếng nhất nước Đức. Continue reading “09/07/1762: Catherine Đại đế lên nắm quyền”