Trung Quốc bình luận việc Nga và Belarus phát tín hiệu đe dọa hạt nhân

Tác giả:  Trương Nhất Phàm, Trần Sơn (Trung Quốc) | Biên dịch: Nguyễn Hải Hoành

Vào lúc hội nghị thượng đỉnh 7 nước phương Tây (G7) đang họp tại Bavaria (Đức), mấy hôm nay Nga và Belarus không ngừng hoạt động. Hiếm khi máy bay ném bom chiến lược của Nga từ vùng trời Belarus phóng tên lửa tấn công các mục tiêu tại Ukraine. Tổng thống Nga Putin còn hửa sẽ cung cấp cho Belarus tên lửa chiến thuật có năng lực hạt nhân. Phương Tây bất giác kinh hãi nghi ngờ phỏng đoán: “Nga và Belarus sẽ liên kết phát động tấn công Ukraine chăng?”

Hai nước này đã tung ra tín hiệu đe dọa hạt nhân. Continue reading “Trung Quốc bình luận việc Nga và Belarus phát tín hiệu đe dọa hạt nhân”

Thế giới hôm nay: 29/06/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Thổ Nhĩ Kỳ chính thức ủng hộ Phần Lan và Thụy Điển gia nhập NATO, theo tuyên bố của tổng thống Phần Lan. Thổ Nhĩ Kỳ đã phản đối tư cách thành viên của hai nước này vì chứa chấp lực lượng ly khai người Kurd (mà Thổ Nhĩ Kỳ coi là khủng bố). Trong khi đó, cố vấn an ninh quốc gia của tổng thống Joe Biden cho biết Mỹ sẽ công bố các cam kết quân sự mới với NATO trong tuần này, bao gồm bổ sung thêm binh sĩ cho sườn phía đông của liên minh. Jake Sullivan cũng cho biết Mỹ sẽ bổ sung 2 tàu khu trục, trong số 4 chiếc đã đóng ở Tây Ban Nha.

Một cựu trợ lý Nhà Trắng đã làm chứng rằng Donald Trump biết đám đông ủng hộ ông sẽ hành động bạo lực khi họ tụ tập tại Điện Capitol vào ngày 6 tháng 1 năm ngoái. Cassidy Hutchinson – người từng làm việc cho chánh văn phòng Mark Meadows của ông Trump – nói với ủy ban điều tra của Hạ viện là ông Trump đã tìm cách chiếm quyền điều khiển chiếc limousine của mình từ nhân viên mật vụ để có thể lái đến gặp đám đông tại Điện Capitol . Continue reading “Thế giới hôm nay: 29/06/2022”

Trung Quốc bình luận việc Nga chiếm thành phố Severodonetsk

Tác giả: Trương Nhất Phàm, Liễu Ngọc Bằng, Tạ Nhung Bân | Biên dịch: Nguyễn Hải Hoành

Sau gần một tháng gian khổ chiến đấu, cuối cùng đô thị quan trọng Severodonetsk [Bắc Donetsk] của Ukraine đã bị quân đội Nga chiếm được. Ngày 24/6/2022, Chính phủ Ukraine ra lệnh cho quân đội Ukraine cố thủ trong nhà máy hóa chất Azot tại Severodonetsk rút lui. Bộ Quốc phòng Nga cũng tuyên bố họ đã kiểm soát toàn bộ thành phố Severodonetsk. Sau khi chiếm Mariupol, đây là một thắng lợi nữa quân đội Nga giành được trong tấn công thành phố tại vùng Donbas. Giải quyết xong Severodonetsk, quân đội Nga đã tiến gần đến kiểm soát toàn bộ vùng Lugansk. Continue reading “Trung Quốc bình luận việc Nga chiếm thành phố Severodonetsk”

28/06/1992: Hai trận động đất lớn ở California

Nguồn: Two big quakes rock California, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1992, hai trong số những trận động đất mạnh nhất từng xảy ra ở California đã làm rung chuyển khu vực sa mạc phía đông Los Angeles. Dù tiểu bang này nằm trên Khe nứt San Andreas rộng lớn, nhưng trong thời hiện đại, có tương đối ít trận động đất lớn xảy ra ở California. Hai trong số những trận mạnh nhất, nhưng không phải nguy hiểm nhất, đã tấn công miền nam California vào một buổi sáng mùa hè năm 1992. Continue reading “28/06/1992: Hai trận động đất lớn ở California”

Emmanuel Macron đối mặt thách thức khi để mất đa số tại Quốc hội

Nguồn: Ben Hall, “Emmanuel Macron crashes to earth after losing his hold on parliament,” Financial Times, 20/06/2022

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Chặng đường 5 năm sắp tới sẽ rất khác với Tổng thống Pháp, người được xác định sẽ là nhà lãnh đạo quyền lực nhất của EU.

Thần Juptier[1] đã mất đi tia sét của mình. Hôm Chủ nhật 19/06, các cử tri Pháp đã đưa Emmanuel Macron về lại mặt đất, chỉ hai tháng sau khi ông giành chiến thắng vang dội và tiếp tục nhiệm kỳ thứ hai với tư cách là Tổng thống Pháp.

Liên minh Ensemble (Cùng nhau) của Macron không chỉ để mất đa số tuyệt đối trong vòng bầu cử thứ hai của cuộc bầu cử cơ quan lập pháp, mà nhiều khả năng sẽ phải chật vật để thông qua các đạo luật trong bối cảnh những người có khả năng ủng hộ họ cao nhất lại là phe trung hữu yếu ớt và chia rẽ. Continue reading “Emmanuel Macron đối mặt thách thức khi để mất đa số tại Quốc hội”

Thế giới hôm nay: 28/06/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

NATO sẽ tăng số binh lính đặt trong tình trạng “cảnh giác cao độ” từ 40.000 lên 300.000 để củng cố an ninh cho các nước Baltic ở sườn phía đông của liên minh. Tổng thư ký Jens Stoltenberg cam kết Nga sẽ không thể chiếm được thủ đô Tallinn của Estonia nếu đổ quân xâm lược. Động thái này đến sau phát biểu hồi tuần trước của thủ tướng Estonia Kaja Kallas rằng một cuộc xâm lược của Nga sẽ “xóa sổ [các nước Baltic] khỏi bản đồ”.

Nga bắn tên lửa vào một trung tâm mua sắm có hơn 1.000 người bên trong ở thành phố Kremenchuk miền trung Ukraine. Ít nhất mười người đã được xác nhận thiệt mạng; tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nói “không thể tưởng tượng được số lượng nạn nhân.” Thành phố này cũng là nơi đặt nhà máy lọc dầu lớn nhất của Ukraine. Continue reading “Thế giới hôm nay: 28/06/2022”

Tại sao Tập giáng chức thứ trưởng ngoại giao thứ nhất Lạc Ngọc Thành?

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “Russia hand’s demotion signals shift in Xi’s strategy,” Nikkei Asia, 23/06/2022

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Lạc Ngọc Thành là ứng cử viên hàng đầu cho vị trí ngoại trưởng tiếp theo của Trung Quốc.

Việc Lạc Ngọc Thành (Le Yucheng), Thứ trưởng Ngoại giao thứ nhất của Trung Quốc, bị giáng chức đã gây ra làn sóng chấn động trong giới chính trị nước này.

Ngày 14/06 vừa qua, người ta thông báo rằng Lạc đã được bổ nhiệm làm cục phó Cục Quản lý Phát thanh và Truyền hình Quốc gia, đồng thời “không còn giữ chức vụ thứ trưởng ngoại giao.”

Điều đó có nghĩa là nhà ngoại giao thân Nga cũng không còn là người dẫn đầu trong cuộc đua trở thành ngoại trưởng tiếp theo của Trung Quốc. Continue reading “Tại sao Tập giáng chức thứ trưởng ngoại giao thứ nhất Lạc Ngọc Thành?”

Thế giới hôm nay: 27/06/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Tên lửa Nga bắn trúng một trường mẫu giáo và một khu chung cư ở Kyiv, thủ đô Ukraine. Ngay sau đó tổng thống Mỹ Joe Biden đã lên án cuộc tấn công là “dã man.” Vào thứ Bảy, giới chức địa phương cho biết Nga đã kiểm soát hoàn toàn thành phố Severodonetsk ở miền đông của đất nước. Đây là chiến thắng quân sự lớn nhất của Nga kể từ khi chiếm được Mariupol hồi tháng 5.

Chi nhánh Utah của Planned Parenthood, một nhà cung cấp dịch vụ y tế phụ nữ, đã đệ đơn kiện lệnh cấm phá thai của tiểu bang. Utah là một trong số các bang ngay lập tức cấm phá thai sau khi Tòa án Tối cao lật ngược phán quyết vụ Roe v Wade hôm thứ Sáu. Tổng thống Joe Biden gọi quyết định của tòa án là “một sai lầm bi thảm,” mặc dù người phát ngôn cho biết ông không có ý định bổ sung thêm thẩm phán vào tòa. Continue reading “Thế giới hôm nay: 27/06/2022”

26/06/1917: Những người lính Mỹ đầu tiên đến Pháp

Nguồn: First U.S. troops arrive in France, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1917, trong Thế chiến I, 14.000 lính bộ binh Mỹ đầu tiên đã đến Pháp tại cảng Saint-Nazaire. Địa điểm đổ bộ đã được giữ bí mật, vì mối đe dọa từ tàu ngầm Đức, nhưng vào thời điểm lính Mỹ xếp hàng để thực hiện nghi lễ đầu tiên trên đất Pháp, một đám đông nhiệt tình đã tập trung để chào đón họ. Tuy nhiên, Doughboys (Mấy cậu trai bột mì) – tên gọi mà người Anh dành cho lính Mỹ còn non trẻ – là một lực lượng không được đào tạo, trang bị kém, và chưa sẵn sàng cho những khó khăn của chiến trường dọc theo Mặt trận phía Tây. Continue reading “26/06/1917: Những người lính Mỹ đầu tiên đến Pháp”

Trung Quốc bình luận về vai trò của lãnh thổ Kaliningrad

Tác giả: Trương Hiểu Đông, Thanh Mộc, Liễu Ngọc Bằng |Biên dịch: Nguyễn Hải Hoành

Vào lúc cuộc khủng hoảng ở Ukraine đang leo thang, chiến tranh Nga-Ukraine đã kéo dài 4 tháng, hôm vừa rồi Chính phủ Litva cấm hàng hóa Nga được chuyên chở quá cảnh đến Kaliningrad – hành động này chắc chắn là đổ dầu vào lửa.

Là “vùng đất nội phận”[1] của Nga, Kaliningrad vốn dĩ đã được dán một loạt nhãn mác sặc mùi thuốc súng và sức sát thương – nó là “con dao găm của Nga chẹn vào cổ họng châu Âu” hoặc “con dao găm thọc vào trái tim châu Âu, là “tàu sân bay không thể đánh chìm” của Nga, và “chiếc lá chắn chống lại NATO”, cũng là “Gót chân Achilles của NATO”. Là “thùng thuốc súng đặt dưới háng của NATO”. Continue reading “Trung Quốc bình luận về vai trò của lãnh thổ Kaliningrad”

25/06/1915: Đức thừa nhận sử dụng khí độc tại Ypres

Nguồn: Germans release statement on use of poison gas at Ypres, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1915, báo chí Đức đã đăng một tuyên bố chính thức từ bộ chỉ huy chiến tranh của đất nước, đề cập đến việc Đức sử dụng khí độc khi bắt đầu Trận Ypres II hai tháng trước đó.

Việc Đức xả hơn 150 tấn khí clo gây chết người nhắm vào hai sư đoàn thuộc địa của Pháp tại Ypres, Bỉ vào ngày 22/04/1915, đã gây sốc và kinh hoàng cho các đối thủ Đồng minh Hiệp ước của họ trong Thế chiến I, đồng thời gây ra làn sóng giận dữ phải đối những gì được coi là hành vi dã man không thể bào chữa, ngay cả trong bối cảnh chiến tranh. Continue reading “25/06/1915: Đức thừa nhận sử dụng khí độc tại Ypres”

Bình Định Vương Lê Lợi khởi nghĩa chống nhà Minh (P3)

Tác giả: Hồ Bạch Thảo

Phong thành hầu Lý Bân thay Anh quốc công Trương Phụ giữ chức Tổng binh Giao Chỉ được 5 năm thì mất [1417-1422]; Vinh dương bá Trần Trí thay thế:

“Ngày 14 tháng giêng năm Vĩnh Lạc thứ 20 [5/2/1422].

Phong thành hầu Lý Bân mất. Bân người châu Phượng Dương, cha là Tín lập quân công, quan đến Chỉ huy Thiêm sự vệ Tế Châu. Khi Tín già, Bân thay chức.

Bân là người có trí lược, khi Thiên tử bình nội nạn nhiều lần lập công, được thăng đến Hữu Quân Ðô đốc Ðồng tri Phong thành hầu. Lúc đầu trấn thủ Giang Tây, chiến dịch Giao Chỉ làm Tả Tham tướng, Khi Giao Chỉ bình, trở về nước đánh dẹp giặc Nụy, giữ Cam Túc có công; sau đó trấn thủ Giao Chỉ, lo đánh dẹp bọn giặc làm loạn. Nay bị tật mất, được ban tế; truy phong Mậu quốc công thụy Cương Nghị, cấp phương tiện đưa linh cửu về tống tang.” (Minh Thực Lục Quan hệ Trung Quốc Việt Nam, tập 2, trang 89) Continue reading “Bình Định Vương Lê Lợi khởi nghĩa chống nhà Minh (P3)”

Đài Loan chuẩn bị cho kịch bản bị Trung Quốc xâm lược

Nguồn: Kathrin Hille và Demetri Sevastopulo, “Taiwan: preparing for a potential Chinese invasion”, Financial Times, 07/06/2022

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Tham vọng của Tập Cận Bình và quá trình hiện đại hóa quân đội Trung Quốc đang làm gia tăng lo ngại về nỗ lực sáp nhập Đài Loan.

Tháng trước, khi Joe Biden cam kết sẽ can thiệp quân sự nếu Trung Quốc tấn công Đài Loan, tuyên bố của ông đã bị Bắc Kinh phản ứng gay gắt.

Một người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói, “Nếu Mỹ tiếp tục đi vào con đường sai lầm, họ sẽ phải trả một cái giá đắt không thể ngờ.”

Câu nói này có thể được hiểu là lời cảnh báo về một cuộc chiến. Cùng ngày, máy bay ném bom hạt nhân của Trung Quốc và Nga đã có một cuộc tập trận chung gần Nhật Bản. Continue reading “Đài Loan chuẩn bị cho kịch bản bị Trung Quốc xâm lược”

Thế giới hôm nay: 24/06/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Tòa án tối cao Hoa Kỳ đã hủy bỏ một đạo luật của bang New York yêu cầu người dân “phải có lý do chính đáng” để mang theo một khẩu súng ngắn giấu trong người ở nơi công cộng. Với tỉ lệ 6-3 đúng theo lằn ranh ý thức hệ, các thẩm phán nhận định đạo luật này, vốn có tuổi đời cả thế kỷ, đã vi phạm quyền hiến định của những công dân “có nhu cầu tự vệ thông thường” là mang vũ khí. Đây dĩ nhiên không phải tin vui cho những người người vận động kiểm soát súng.

27 thành viên EU đã chính thức trao cho Ukraine tư cách ứng cử viên gia nhập. Dù tiến trình gia nhập có thể kéo dài cả một thập niên, động thái này, vốn được thúc đẩy bởi cuộc xâm lược của Nga, vẫn là một bước tiến lịch sử. Tổng thống Volodymyr Zelensky miêu tả nó như “một khoảnh khắc lịch sử độc nhất vô nhị.” Moldova cũng được trao tư cách tương tự. Continue reading “Thế giới hôm nay: 24/06/2022”

23/06/1956: Gamal Abdel Nasser được bầu làm tổng thống Ai Cập

Nguồn: Gamal Abdel Nasser elected president of Egypt, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1956, 99,95% cử tri Ai Cập đã bầu Gamal Abdel Nasser làm Tổng thống đầu tiên của Cộng hòa Ai Cập. Nasser, người đã lật đổ chế độ quân chủ Ai Cập vào năm 1952, trong một cuộc đảo chính quân sự, là ứng viên tổng thống duy nhất có tên trên lá phiếu. Cũng trong lá phiếu đó, hiến pháp mới mà Nasser đề xuất, theo đó Ai Cập trở thành nhà nước xã hội chủ nghĩa độc đảng, với đạo Hồi là tôn giáo chính thức, đã được 99,8% cử tri tán thành.

Gamal Abdel Nasser sinh ra ở Alexandria năm 1918. Khi còn trẻ, ông đã tham gia các cuộc biểu tình chống lại sự cai trị của người Anh ở Ai Cập. Sau khi tốt nghiệp trung học, ông theo học tại một trường cao đẳng luật trong vài tháng, rồi chuyển đến Học viện Quân sự Hoàng gia. Năm 1938, ông tốt nghiệp với hàm thiếu úy. Trong quãng thời gian phục vụ tại Sudan trong Thế chiến II, ông đã giúp thành lập một tổ chức cách mạng bí mật, Sĩ quan Tự do (Free Officer), với mục tiêu lật đổ hoàng gia Ai Cập và đánh đuổi người Anh. Năm 1948, Nasser trở thành thiếu tá trong cuộc chiến tranh Ả Rập-Israel đầu tiên, và bị thương khi chiến đấu. Continue reading “23/06/1956: Gamal Abdel Nasser được bầu làm tổng thống Ai Cập”

Thế giới hôm nay: 23/06/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Nga cho biết nguyên nhân của vụ hỏa hoạn tại nhà máy lọc dầu Novoshakhtinsk nằm sát biên giới Ukraine là bị tấn công bởi hai máy bay không người lái. Còn ở Kharkiv, thành phố lớn thứ hai của Ukraine, ít nhất 20 người đã thiệt mạng bởi tên lửa Nga. Cuộc sống ở thành phố này chỉ mới tương đối trở lại bình thường gần đây. Trong khi đó, tình báo quân sự Anh nói các lực lượng dân quân thân Nga và quân chính quy Nga ở vùng Donbas đang hứng chịu “tỉ lệ thương vong cao khác thường.”

Trong phát biểu trước phiên điều trần tại Thượng viện Mỹ, chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Jerome Powell “cam kết mạnh mẽ” giảm lạm phát, vốn đang ở mức cao nhất 40 năm qua. Ông cũng cho biết cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine và phong tỏa vì covid-19 kéo dài sẽ tiếp tục đẩy lạm phát lên cao. Nhưng ông nói kinh tế Mỹ đủ mạnh để “chịu đựng chính sách tiền tệ thắt chặt hơn.” Continue reading “Thế giới hôm nay: 23/06/2022”

Khoảnh khắc đa cực của Ấn Độ đã đến

Nguồn: Derek Grossman, “Modi’s Multipolar Moment Has Arrived,” Foreign Policy, 06/06/2022

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Hiện đang được cả hai phe săn đón, Ấn Độ rõ ràng là ngư ông đắc lợi trong cuộc chiến của Nga.

Trong mọi cuộc khủng hoảng, luôn có ai đó được hưởng lợi. Trong trường hợp cuộc xâm lược Ukraine của Nga, người đó là Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi. Bằng cách từ chối lên án Moscow và tham gia các lệnh trừng phạt do phương Tây dẫn đầu, Modi đã nâng cao tầm vóc toàn cầu của Ấn Độ. Các cường quốc khác – Mỹ, Nga, và Trung Quốc – đều đang ráo riết lấy lòng Ấn Độ, hy vọng sẽ loại bỏ lợi thế chiến lược của các đối thủ của họ. Một khi trở thành tâm điểm chú ý, Modi và chính phủ theo chủ nghĩa dân tộc Hindu của ông chắc chắn sẽ tìm cách duy trì động lực này. Nhiều khả năng, mục tiêu của họ sẽ là xây dựng vai trò siêu cường độc lập cho Ấn Độ, đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang hệ thống quốc tế đa cực, và sau cùng là củng cố vị thế mới của nước này bằng chiếc ghế thường trực tại Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc. Continue reading “Khoảnh khắc đa cực của Ấn Độ đã đến”

Năm thuyết âm mưu mà Putin đã vũ khí hóa

Nguồn: Ilya Yablokov, “The Five Conspiracy Theories That Putin Has Weaponized”, New York Times, 25/04/2022

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Nước Nga của Vladimir Putin đang được thúc đẩy bởi các thuyết âm mưu.

Suốt 20 năm qua, nhiều nhà báo và quan chức đã phối hợp với Điện Kremlin, ‘vui vẻ’ phổ biến thông tin sai lệch. Dù chúng có phi lý đến đâu – chẳng hạn như CIA đang âm mưu lật đổ Putin – những câu chuyện tưởng tượng này đều phục vụ một mục đích rõ ràng: củng cố chế độ và đảm bảo sự ủng hộ của công chúng dành cho hành động của nó. Dù quan điểm cá nhân của từng thành viên trong chế độ là gì, dường như một điều rõ ràng là các thuyết âm mưu này không đóng vai trò nào trong các tính toán chính trị. Chúng là những câu chuyện được thiết kế để lý giải những gì mà chế độ đang làm, vì mục đích riêng của nó. Continue reading “Năm thuyết âm mưu mà Putin đã vũ khí hóa”

Thế giới hôm nay: 22/06/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Moscow đe dọa trừng phạt Litva bằng các biện pháp có “tác động nghiêm trọng,” sau khi quốc gia Baltic này cản trở vận chuyển hàng hóa đến và đi từ vùng lãnh thổ Kaliningrad thuộc Nga qua lãnh thổ Litva. Litva cho biết chỉ đang thực thi các lệnh trừng phạt của EU, vốn có hiệu lực từ ngày 17 tháng 6. Nga gọi đây là động thái “thù địch công khai.” Đại sứ EU tại Nga đã đến Moscow để thảo luận về tình hình, ngay sau khi bị nước chủ nhà triệu tập.

Các quan chức bầu cử của đảng Cộng hòa đã kể với ủy ban 6 tháng 1 của Hạ viện Mỹ về cách Donald Trump và nhóm của ông thúc giục họ lật ngược kết quả bầu cử năm 2020. Rusty Bowers, Chủ tịch Hạ viện Arizona, cho biết ông đã bị ép bởi Trump, các luật sư của tổng thống, và Virginia Thomas – vợ của thẩm phán Tòa Tối cao Clarence Thomas. Một số quan chức còn cho biết họ bị những người ủng hộ ông Trump dọa giết. Continue reading “Thế giới hôm nay: 22/06/2022”

21/06/1964: KKK giết ba nhà hoạt động dân quyền

Nguồn: The KKK kills three civil rights activists, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1964, Michael Schwerner, Andrew Goodman, và James Chaney đã bị giết bởi một đám đông theo Ku Klux Klan (KKK) gần Meridian, Mississippi. Ba nhà hoạt động dân quyền trẻ tuổi này đang giúp các cử tri người da đen Mississippi đăng ký bầu cử, và vì thế làm cho nhóm KKK địa phương nổi giận. Cái chết của Schwerner và Goodman, hai người da trắng miền Bắc và là thành viên của Đại hội Bình đẳng Chủng tộc (Congress of Racial Equality, CORE), đã gây ra sự phẫn nộ trên toàn quốc. Continue reading “21/06/1964: KKK giết ba nhà hoạt động dân quyền”