15/06/1946: Mỹ đề xuất Kế hoạch Baruch về kiểm soát vũ khí nguyên tử

Nguồn: The United States presents the Baruch Plan, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1946, Mỹ đã trình bày Kế hoạch Baruch về kiểm soát quốc tế đối với vũ khí nguyên tử cho Liên Hiệp Quốc. Việc kế hoạch này không được chấp nhận đã dẫn đến một cuộc chạy đua vũ trang hạt nhân nguy hiểm giữa Mỹ và Liên Xô trong Chiến tranh Lạnh.

Tháng 8/1945, Mỹ đã thả hai quả bom nguyên tử xuống Nhật Bản, trở thành quốc gia đầu tiên và duy nhất sử dụng vũ khí hạt nhân trong thời chiến. Việc bom nguyên tử được sử dụng thành công không chỉ kết thúc Thế chiến II, mà còn giúp Mỹ nắm thế độc quyền về loại vũ khí hủy diệt nhất mà loài người từng biết đến. Continue reading “15/06/1946: Mỹ đề xuất Kế hoạch Baruch về kiểm soát vũ khí nguyên tử”

Người ủng hộ dân chủ ở Trung Quốc đang tập hợp ở Tokyo

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “A new generation of Chinese democracy seekers gathers in Tokyo,” Nikkei Asia, 02/06/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

‘Nữ thần Dân chủ’ đã đến Nhật Bản dự kỷ niệm 35 năm sự kiện Thiên An Môn.

Năm 1905, Tokyo đã trở thành cái nôi của Cách mạng Tân Hợi, cuộc cách mạng lật đổ nhà Thanh, triều đại phong kiến cuối cùng ở Trung Quốc, và lập nên nước Trung Hoa Dân Quốc.

Gần 120 năm trôi qua, thủ đô của Nhật Bản một lần nữa nổi lên như căn cứ của một phong trào kêu gọi dân chủ tương tự cho Trung Quốc đại lục và Hong Kong, khi nhiều “chiến binh cách mạng” tương lai của Trung Quốc tập trung tại thành phố này. Continue reading “Người ủng hộ dân chủ ở Trung Quốc đang tập hợp ở Tokyo”

13/06/1983: Pioneer 10 rời Hệ Mặt Trời

Nguồn: Pioneer 10 departs solar system, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1983, sau hơn một thập niên du hành trong không gian, Pioneer 10, tàu thăm dò ngoài hành tinh đầu tiên trên thế giới, đã rời khỏi Hệ Mặt Trời. Ngày hôm sau, nó đã truyền về Trái Đất dữ liệu khoa học đầu tiên về vùng không gian giữa các vì sao. Continue reading “13/06/1983: Pioneer 10 rời Hệ Mặt Trời”

Lawrence Wong nói về các vấn đề đối nội và đối ngoại của Singapore

Nguồn:Lawrence Wong in his own words,” The Economist, 08/05/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Thủ tướng tiếp theo của Singapore trả lời phỏng vấn của The Economist.

The Economist: Xin cảm ơn ông vì đã đồng ý tham gia buổi phỏng vấn này cùng với The Economist. Trong vài ngày nữa, ông sẽ trở thành Thủ tướng Singapore, đất nước đã thành công rực rỡ nhờ thái độ cởi mở và đã hưởng lợi từ toàn cầu hóa.

Lawrence Wong: Đúng vậy.

The Economist: Ông đã gọi đất nước mình là quốc gia không thể tin được và một phép lạ –

Lawrence Wong: Đến giờ điều đó vẫn đúng. Continue reading “Lawrence Wong nói về các vấn đề đối nội và đối ngoại của Singapore”

Tại sao nhiều gia đình trung lưu Trung Quốc tìm cách vượt biên sang Mỹ?

Nguồn: Marrian Zhou, “Why so many middle-class Chinese migrants take risky, illegal route to U.S.,” Nikkei Asia, 02/05/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Tình trạng bất ổn kinh tế, nợ nần tuyệt vọng đã buộc các gia đình phải vượt rừng đến biên giới Mexico.

Nửa đêm trên bãi biển Capurgana ở Colombia xa xôi, trời tối đến nỗi Wang Zhongwei chẳng thể nhìn thấy bàn tay của chính mình đang để trước mặt. Khoảng 20 người bắt đầu xuống một chiếc xuồng gỗ lớn trong lúc sóng vỗ vào bờ cát. Chuyến đi này sẽ đưa cả nhóm đến Darien Gap khét tiếng nằm giữa Colombia và Panama, nơi những người di cư sẽ đi bộ nhiều ngày liền trong rừng rậm hướng tới biên giới nước Mỹ. Continue reading “Tại sao nhiều gia đình trung lưu Trung Quốc tìm cách vượt biên sang Mỹ?”

10/06/1935: Alcoholics Anonymous được thành lập

Nguồn: Alcoholics Anonymous founded, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1935, tại Akron, Ohio, Bill Wilson và Tiến sĩ Robert Smith, hai người nghiện rượu đang hồi phục, đã thành lập chương trình Alcoholics Anonymous (Cai nghiện rượu ẩn danh, AA), một chương trình phục hồi chức năng gồm 12 bước, mà sau này đã giúp vô số người cai nghiện rượu thành công. Continue reading “10/06/1935: Alcoholics Anonymous được thành lập”

Cách ứng phó với chiến thuật của Trung Quốc ở Biển Đông

Nguồn: Derek Grossman, “How to Respond to China’s Tactics in the South China Sea,” Foreign Policy, 29/05/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Bắc Kinh đang thử thách liên minh Mỹ-Philippines và chúng ta cần một chiến lược mới.

Nguy cơ xung đột vũ trang ở Biển Đông đang ở mức cao và vẫn tiếp tục gia tăng. Các hành động hung hăng không ngừng của Trung Quốc đối với Philippines – quấy rối các tàu bên trong Vùng Đặc quyền Kinh tế (EEZ) được quốc tế công nhận của Manila, đáng chú ý nhất là tại Bãi Cỏ Mây và Bãi  Scarborough – đã khiến chiến tranh dễ xảy ra ở Biển Đông hơn ở bất kỳ điểm nóng nào khác trên khắp Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, bao gồm cả Eo biển Đài Loan và bán đảo Triều Tiên. Continue reading “Cách ứng phó với chiến thuật của Trung Quốc ở Biển Đông”

09/06/1534: Jacques Cartier bắt đầu khám phá bờ biển Canada

Nguồn: French navigator Jacques Cartier begins exploring the Canadian coast, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1534, nhà hàng hải người Pháp Jacques Cartier trở thành nhà thám hiểm châu Âu đầu tiên đến bờ biển phía đông Canada, khi ông đi vào Vịnh St. Lawrence thuộc tỉnh Quebec ngày nay. Trong chuyến thám hiểm đầu tiên trong ba chuyến thám hiểm tới Canada, ông sẽ đi vòng quanh vùng Vịnh và khám phá các bờ biển của Newfoundland và Đảo Prince Edward, sau đó tuyên bố chúng thuộc chủ quyền của Pháp. Continue reading “09/06/1534: Jacques Cartier bắt đầu khám phá bờ biển Canada”

08/06/1968: Nghi phạm ám sát Martin Luther King Jr. bị bắt

Nguồn: James Earl Ray, suspect in Martin Luther King Jr. assassination, is arrested, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1968, James Earl Ray, một tù nhân vượt ngục người Mỹ, đã bị bắt ở London, Anh và bị buộc tội ám sát nhà lãnh đạo dân quyền người Mỹ gốc Phi Martin Luther King Jr.

Vào ngày 04/04/1968, tại Memphis, khi đang đứng trên ban công bên ngoài căn phòng tầng hai của mình tại Motel Lorraine, King đã bị trọng thương do trúng đạn của một tay súng bắn tỉa. Tối hôm đó, một khẩu súng săn Remington .30-06 đã được tìm thấy trên vỉa hè gần một căn nhà trọ cách Motel Lorraine chỉ một dãy nhà. Trong vài tuần tiếp theo, khẩu súng săn, lời khai của các nhân chứng, và dấu vân tay trên vũ khí đều chỉ ra một nghi phạm duy nhất: tên tội phạm vượt ngục James Earl Ray. Continue reading “08/06/1968: Nghi phạm ám sát Martin Luther King Jr. bị bắt”

06/06/1964: Máy bay trinh sát Mỹ bị bắn rơi trên bầu trời Lào

Nguồn: U.S. reconnaissance jets shot down over Laos, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1964, hai máy bay phản lực của Hải quân Mỹ đã bị hỏa lực mặt đất của cộng sản Pathet Lào bắn hạ trong lúc đang thực hiện nhiệm vụ trinh sát mục tiêu tầm thấp trên bầu trời Lào. Washington ngay lập tức ra lệnh cho các máy bay có vũ trang hộ tống các chuyến bay trinh sát, và đến ngày 9/6, các máy bay hộ tống đã tấn công trụ sở Pathet Lào. Continue reading “06/06/1964: Máy bay trinh sát Mỹ bị bắn rơi trên bầu trời Lào”

Bản đồ năm 1950 báo trước chiến tuyến ngày nay ở Đài Loan

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “1950 map foreshadows today’s battle lines over Taiwan,” Nikkei Asia, 30/05/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Chiến tranh Triều Tiên và Trận Hồ Trường Tân chứa đựng những bài học cho Tập Cận Bình.

Các phương tiện truyền thông toàn cầu đã sử dụng các thuật ngữ như “tập trận trừng phạt” và “trò chơi chiến tranh trừng phạt” để mô tả các cuộc tập trận quân sự của Trung Quốc quanh Đài Loan vào ngày 23 và 24 tháng 5 vừa qua, lặp lại quan điểm của hãng thông tấn nhà nước Trung Quốc Tân Hoa Xã, rằng “Các cuộc tập trận này cũng là một hình phạt dành cho các hành động ly khai của lực lượng ‘kêu gọi độc lập cho Đài Loan’.”

Những lời này rõ ràng là ám chỉ Lại Thanh Đức, người vừa tuyên thệ nhậm chức Tổng thống Đài Loan vào ngày 20/05, và trước đây từng tuyên bố ủng hộ độc lập. Continue reading “Bản đồ năm 1950 báo trước chiến tuyến ngày nay ở Đài Loan”

Lời đe dọa tấn công hạt nhân của Nga đang mất đi sức nặng

Nguồn: Gideon Rachman, “Russia’s nuclear threats are losing their power,” Financial Times, 03/06/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Liên minh phương Tây đang tăng cường hỗ trợ Ukraine theo cách không thể tưởng tượng được khi chiến tranh bắt đầu.

Nga một lần nữa lại đem vũ khí hạt nhân của mình ra để đe dọa người khác. Tuần trước, Vladimir Putin đã cảnh báo các nước NATO không được cho phép Ukraine sử dụng đạn dược của phương Tây để tấn công Nga. Nhà lãnh đạo Nga cảnh báo về “hậu quả nghiêm trọng” và nói rằng các đồng minh của Ukraine nên nhớ đến “lãnh thổ nhỏ bé” và “dân số dày đặc” của nhiều nước châu Âu. Continue reading “Lời đe dọa tấn công hạt nhân của Nga đang mất đi sức nặng”

04/06/2003: Martha Stewart bị truy tố

Nguồn: Martha Stewart indicted for securities fraud and obstruction of justice, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2003, Martha Stewart – trùm truyền thông và bà nội trợ nổi tiếng với những mẹo vặt “tuyệt vời” – và người môi giới chứng khoán cũ của mình đã gặp rắc rối lớn khi bị bồi thẩm đoàn liên bang buộc tội 9 tội danh, bao gồm cản trở công lý, gian lận chứng khoán, âm mưu, và khai báo gian dối.

Stewart, giám đốc điều hành kiêm chủ tịch của Martha Stewart Living Omnimedia Inc., và nhà môi giới cũ của bà tại công ty Merrill Lynch, Peter Bacanavic, đã bị truy tố sau cuộc điều tra về việc bà bán cổ phiếu ImClone Systems. Về phần mình, Bacanavic bị buộc tội cản trở công lý, âm mưu, khai báo gian dối và khai man. Continue reading “04/06/2003: Martha Stewart bị truy tố”

Quan hệ Mỹ – Trung: Chiến tranh Lạnh hay Hòa bình Lạnh?

Nguồn: Michael Hirsh, “No, This Is Not a Cold War – Yet”, Foreign Policy, 07/05/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Tại sao phe diều hâu chống Trung Quốc lại phóng đại mối đe dọa từ Bắc Kinh?

Trong vài năm qua, giới chuyên gia đã bắt đầu hoạt động hết công suất về vấn đề Trung Quốc. Một thế hệ mới các học giả, quan chức chính phủ, và nhà báo đang được xây dựng dựa trên ý tưởng rằng Mỹ đã bước vào một cuộc chiến tranh lạnh mới, với Trung Quốc trong vai trò của Liên Xô trước đây, còn Nga dù suy yếu vẫn đóng vai trò người bạn đồng hành nhiệt tình giúp đỡ. Hàng loạt sách báo được bán ra, hàng loạt hệ thống vũ khí được phát triển (bao gồm cả đầu đạn hạt nhân mới đầu tiên của Mỹ suốt nhiều thập kỷ), và rất nhiều cá nhân đã được thăng chức và trao nhiệm kỳ. Continue reading “Quan hệ Mỹ – Trung: Chiến tranh Lạnh hay Hòa bình Lạnh?”

02/06/2015: Chủ tịch FIFA Sepp Blatter tuyên bố từ chức

Nguồn: FIFA president Sepp Blatter announces resignation amidst corruption scandal, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2015, Sepp Blatter, chủ tịch cơ quan quản lý bóng đá quốc tế FIFA, đã từ chức chỉ vài ngày sau khi ông tái đắc cử nhiệm kỳ thứ năm, kéo dài 4 năm. Quyết định từ chức diễn ra trong bối cảnh có tin đồn rằng ông sẽ sớm bị Mỹ và Thụy Điển điều tra về tội gian lận và tham nhũng. Trên toàn thế giới, người hâm mộ bóng đá đã tỏ ra vui mừng, vì nhiệm kỳ 17 năm của Blatter ngay từ đầu đã chìm trong những cáo buộc về hành vi sai trái. Continue reading “02/06/2015: Chủ tịch FIFA Sepp Blatter tuyên bố từ chức”

01/06/1990: Bush và Gorbachev đồng ý chấm dứt sản xuất vũ khí hóa học

Nguồn: George H.W. Bush and Mikhail Gorbachev agree to end production of chemical weapons, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1990, tại cuộc họp thượng đỉnh giữa hai siêu cường ở Washington, D.C., Tổng thống Mỹ George H.W. Bush và lãnh đạo Liên Xô Mikhail Gorbachev đã ký một thỏa thuận lịch sử nhằm chấm dứt sản xuất vũ khí hóa học và bắt đầu tiêu hủy kho dự trữ vũ khí lớn của cả hai bên. Theo thỏa thuận, các thanh tra viên tại chỗ của cả hai nước sẽ quan sát quá trình tiêu hủy. Continue reading “01/06/1990: Bush và Gorbachev đồng ý chấm dứt sản xuất vũ khí hóa học”

Trung Quốc sẽ bóp nghẹt từ từ chứ không chiếm giữ Đài Loan

Nguồn: Isaac Kardon và Jennifer Kavanagh, “How China Will Squeeze, Not Seize, Taiwan,” Foreign Affairs, 21/05/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Bóp nghẹt từ từ cũng có thể dẫn đến kết quả tồi tệ như một cuộc chiến.

Khi ra làm chứng trước Ủy ban Quân vụ Thượng viện vào năm 2021, Đô đốc Philip Davidson, vị chỉ huy đã nghỉ hưu của lực lượng liên hợp Mỹ ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, bày tỏ lo ngại về việc Trung Quốc đang đẩy nhanh tiến độ thống nhất với Đài Loan bằng một cuộc xâm lược đổ bộ. Ông cảnh báo “Tôi nghĩ mối đe dọa sẽ trở thành sự thật trong vòng 10 năm, trên thực tế là trong vòng sáu năm.” Đánh giá rằng Mỹ chỉ còn rất ít thời gian để ngăn chặn một cuộc tấn công của Trung Quốc vào Đài Loan – thường được gọi là “Cửa sổ Davidson” – kể từ đó đã trở thành động lực trong chiến lược và chính sách quốc phòng của Mỹ ở châu Á. Continue reading “Trung Quốc sẽ bóp nghẹt từ từ chứ không chiếm giữ Đài Loan”

30/05/1593: Christopher Marlowe bị giết trong một vụ ẩu đả ở quán rượu

Nguồn: Playwright Christopher Marlowe killed in tavern brawl, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1593, nhà viết kịch Christopher Marlowe, 29 tuổi, đã bị giết trong một vụ ẩu đả tại quán rượu.

Marlowe, sinh trước William Shakespeare hai tháng, là con trai của một thợ đóng giày ở Canterbury. Là một học sinh thông minh, ông đã giành được học bổng vào các trường danh tiếng và lấy bằng cử nhân Đại học Cambridge vào năm 1584. Tuy nhiên, ông đã suýt mất cơ hội lấy bằng thạc sĩ vào năm 1587, cho đến khi các cố vấn của Nữ hoàng Elizabeth can thiệp và đề nghị nhà trường cho ông nhận bằng, theo đó ám chỉ những công việc ông làm cho hoàng gia. Hoạt động gián điệp của Marlowe cho Nữ hoàng Elizabeth sau đó đã được các nhà sử học ghi lại. Continue reading “30/05/1593: Christopher Marlowe bị giết trong một vụ ẩu đả ở quán rượu”

Tập Cận Bình cân nhắc các lựa chọn sau khi Lại Thanh Đức nhậm chức

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “Xi Jinping weighs options as Taiwan inaugurates a new president,” Nikkei Asia, 23/05/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Trung Quốc có thể cân nhắc phong tỏa hoặc hy vọng Quốc Dân Đảng đối lập làm suy yếu Lại Thanh Đức.

Trong bài phát biểu nhậm chức hôm thứ Hai (20/05/2024), Tổng thống Đài Loan Lại Thanh Đức đã cam kết không bao giờ “nhượng bộ hoặc khiêu khích” Trung Quốc và sẽ tập trung “duy trì hiện trạng.”

Vị bác sĩ chuyển sang làm chính trị gia 64 tuổi này dường như đã cố tình mượn những lời lẽ được lựa chọn cẩn thận của người tiền nhiệm Thái Anh Văn. Ngôn từ của bà Thái có lẽ đã được thiết kế để tránh khiêu khích Chủ tịch Tập Cận Bình và Trung Quốc, đồng thời trấn an chính quyền của Tổng thống Mỹ Joe Biden, vốn đang lo ngại căng thẳng dọc Eo biển Đài Loan có thể bùng nổ thành xung đột vũ trang. Continue reading “Tập Cận Bình cân nhắc các lựa chọn sau khi Lại Thanh Đức nhậm chức”

28/05/1830: Andrew Jackson ký ban hành Đạo luật Di dời Người Mỹ Bản địa

Nguồn: Andrew Jackson signs the Indian Removal Act into law, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1830, Tổng thống Andrew Jackson đã ký phê chuẩn Đạo luật Di dời Người Mỹ Bản địa (Indian Removal Act) thành luật. Đạo luật này cho phép chính phủ liên bang đàm phán với các bộ lạc người Mỹ bản địa sống ở phía đông nam đất nước để lấy vùng đất tổ tiên của họ ở các bang như Florida, Georgia, North Carolina, và Tennessee. Kết quả là khoảng 60.000 người Mỹ bản địa đã bị buộc phải di cư về phía tây, đến sống ở “Lãnh thổ của người bản địa” (Oklahoma ngày nay). Cuộc di cư hàng loạt này khiến hơn 4.000 người thiệt mạng và được nhớ đến với tên gọi “Hành trình Nước mắt” (Trail of Tears). Continue reading “28/05/1830: Andrew Jackson ký ban hành Đạo luật Di dời Người Mỹ Bản địa”