Author: Kim Phụng

Washington có thể hối tiếc vì kiểm soát chip AI quá mức

Nguồn: Ray Wang, “Washington May Regret Overextended AI Chip Controls,” Foreign Policy, 30/04/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Những hạn chế ngày càng thắt chặt đang thúc đẩy các công ty Trung Quốc.

Ngày 15/04 vừa qua, nhà sản xuất chip Mỹ Nvidia đã công bố một hồ sơ gửi Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ, trong đó cho biết chính phủ đã hạn chế công ty bán bộ xử lý đồ họa (GPU) kém tiên tiến hơn của mình – H20 – cho Trung Quốc. Theo hồ sơ, Nvidia được yêu cầu phải xin giấy phép từ Cục Công nghiệp và An ninh của Bộ Thương mại Mỹ trước khi bán H20 và bất kỳ chip nào khác “có băng thông bộ nhớ, băng thông kết nối, hoặc cả hai tính năng này, tương đương với H20” cho Trung Quốc. Continue reading “Washington có thể hối tiếc vì kiểm soát chip AI quá mức”

10/05/1980: Chính phủ Mỹ phê duyệt khoản vay 1,5 tỷ đô la cho Chrysler

Nguồn: Government approves $1.5 billion loan for Chrysler, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1980, Bộ trưởng Tài chính Mỹ G. William Miller tuyên bố phê duyệt khoản bảo lãnh cho vay liên bang trị giá gần 1,5 tỷ đô la cho Tập đoàn Chrysler khi đó đã gần như phá sản. Vào thời điểm đó, đây là gói cứu trợ lớn nhất mà chính phủ Mỹ từng cấp cho một công ty của nước này.

Được thành lập vào năm 1913 với tên gọi Công ty Maxwell Motor, Chrysler đã phát triển thành Tập đoàn Chrysler sau năm 1925, khi Walter P. Chrysler lên nắm quyền kiểm soát công ty. Việc mua lại Dodge Brothers vào năm 1928 đã mở đường cho Chrysler trở thành một thế lực lớn trong ngành công nghiệp xe hơi Mỹ. Continue reading “10/05/1980: Chính phủ Mỹ phê duyệt khoản vay 1,5 tỷ đô la cho Chrysler”

08/05/1541: Hernando de Soto đến Sông Mississippi

Nguồn: Spanish conquistador Hernando de Soto reaches the Mississippi, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1541, ở phía nam Memphis, Tennessee ngày nay, nhà thám hiểm người Tây Ban Nha Hernando de Soto đã đến Sông Mississippi, trở thành một trong những nhà thám hiểm châu Âu đầu tiên đặt chân đến khu vực này.

Sau khi đóng những chiếc thuyền đáy bằng, de Soto và 400 quân lính dưới quyền đã vượt qua con sông lớn dưới màn đêm, để tránh những người Mỹ bản địa có vũ trang tuần tra trên sông hàng ngày bằng thuyền chiến. Từ đó, đoàn thám hiểm đã tiến vào vùng đất ngày nay là Arkansas, tiếp tục cuộc tìm kiếm vàng và bạc vô vọng kéo dài hai năm ở vùng hoang dã của nước Mỹ. Continue reading “08/05/1541: Hernando de Soto đến Sông Mississippi”

Điều gì sẽ xảy ra nếu Mỹ bỏ rơi Ukraine?

Nguồn: Liana Fix và Michael Kimmage, “What If America Abandons Ukraine?,” Foreign Affairs, 01/05/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Rủi ro lớn nhất có lẽ là đối với phần còn lại của Châu Âu.

Tổng thống Donald Trump thích sự linh hoạt. Không nao núng khi hướng đi thay đổi, ông không thích bị ràng buộc bởi tiền lệ trong quá khứ, hoặc bởi chính những lời hứa của mình. Dù ông đã cam kết sẽ nhanh chóng chấm dứt chiến tranh ở Ukraine, và dù Washington vừa ký một thỏa thuận với Kyiv, theo đó cấp cho Mỹ một phần doanh thu trong tương lai từ trữ lượng khoáng sản của Ukraine, Trump vẫn có thể quyết định rời khỏi đất nước này hoàn toàn nếu ông không đạt được giải pháp hòa bình mà ông hướng tới. Văn bản cuối cùng của thỏa thuận khoáng sản vẫn chưa được công bố, nhưng không có dấu hiệu nào cho thấy nó bao gồm các đảm bảo an ninh cho Ukraine. Với cương vị là Tổng Tư lệnh, Trump có thể giảm thiểu sự hỗ trợ của Mỹ cho Ukraine một cách đột ngột và mạnh mẽ. Continue reading “Điều gì sẽ xảy ra nếu Mỹ bỏ rơi Ukraine?”

Thanh trừng trong quân đội Trung Quốc có thể ảnh hưởng đến vấn đề Đài Loan

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “How China’s military mystery can spill into Taiwan strategy,” Nikkei Asia, 01/05/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Một chuyên gia về Đài Loan đã bất ngờ biến mất khi Tập giải quyết cuộc thương chiến với Trump.

Trong lúc Tập Cận Bình tham gia vào cuộc thương chiến ăn miếng trả miếng với Donald Trump, vốn đang leo thang nhanh hơn dự kiến, nhà lãnh đạo Trung Quốc cũng đang phải đối mặt với cuộc đấu tranh dữ dội bên trong Quân Giải phóng Nhân dân, một cuộc đấu tranh có thể còn nghiêm trọng và phức tạp hơn cuộc đối đầu Trung-Mỹ. Continue reading “Thanh trừng trong quân đội Trung Quốc có thể ảnh hưởng đến vấn đề Đài Loan”

06/05/1876: Bức ‘Nữ công tước xứ Devonshire’ được đấu giá và nhanh chóng bị trộm

Nguồn: “Duchess of Devonshire” painting stirs interest – and theft, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1876, bức tranh “Nữ công tước xứ Devonshire” của Thomas Gainsborough đã gây xôn xao dư luận khi được đem ra đấu giá tại Christie’s ở London. Bức tranh được bán cho William Agnew, một nhà buôn tranh ở London, với giá 51.540 đô la Mỹ, mức giá cao nhất từng được trả cho một bức tranh được đem ra đấu giá.

Ba tuần sau, Agnew trưng bày bức tranh tại phòng trưng bày của mình – và nó đã bị Adam Worth đánh cắp. Continue reading “06/05/1876: Bức ‘Nữ công tước xứ Devonshire’ được đấu giá và nhanh chóng bị trộm”

Trung Quốc đã tự trang bị vũ khí cho thương chiến như thế nào?

Nguồn: Zongyuan Zoe Liu, “How China Armed Itself for the Trade War,” Foreign Affairs, 29/04/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Cách tiếp cận rủi ro cao của Bắc Kinh trong cuộc đối đầu kinh tế với Washington.

Làm thế nào mà hai nền kinh tế lớn nhất thế giới lại lao vào một cuộc thương chiến mà không bên nào thực sự mong muốn và phần còn lại của thế giới thì không thể gánh chịu nổi? Sau buổi lễ “Ngày giải phóng” của Tổng thống Mỹ Donald Trump vào ngày 02/04, trong đó ông công bố các mức thuế khác nhau đối với tất cả các đối tác thương mại của Washington, Mỹ và Trung Quốc đã phát động một số vòng leo thang trả đũa, đẩy mức thuế quan giữa hai nước lên mức cao ngất ngưởng. Đến ngày 11/04, mức thuế đối với hàng hóa Trung Quốc nhập khẩu vào Mỹ đã lên tới 145%, trong khi hàng hóa Mỹ nhập khẩu vào Trung Quốc bị đánh thuế 125%. Trừ phi hai nước đưa ra các miễn trừ rộng rãi, thì 700 tỷ đô la thương mại song phương hàng năm giữa họ có thể giảm tới 80% chỉ trong vòng hai năm tới. Các thị trường đã phản ứng tiêu cực với cuộc thương chiến đang rình rập, trong khi nhiều nhà kinh tế và nhà phân tích phải chật vật tìm cách giải thích những gì chính quyền Trump đang cố gắng đạt được. Continue reading “Trung Quốc đã tự trang bị vũ khí cho thương chiến như thế nào?”

04/05/1916: Đức đồng ý hạn chế chiến tranh tàu ngầm

Nguồn: Germany agrees to limit its submarine warfare, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1916, người Đức đã đáp lại yêu cầu của Tổng thống Mỹ Woodrow Wilson bằng cách đồng ý hạn chế chiến tranh tàu ngầm của mình để tránh rạn nứt ngoại giao với Mỹ.

Chiến tranh tàu ngầm không hạn chế lần đầu tiên diễn ra trong Thế chiến II vào đầu năm 1915, khi Đức tuyên bố khu vực xung quanh Quần đảo Anh là vùng chiến sự, trong đó tất cả các tàu buôn, bao gồm cả tàu từ các quốc gia trung lập, sẽ bị hải quân Đức tấn công. Một loạt các cuộc tấn công của Đức vào các tàu buôn – lên đến đỉnh điểm là vụ đánh chìm tàu ​​chở khách Lusitania của Anh vào ngày 07/05/1915 – đã khiến Tổng thống Wilson phải gây sức ép buộc Đức hạn chế lực lượng hải quân của họ. Continue reading “04/05/1916: Đức đồng ý hạn chế chiến tranh tàu ngầm”

03/05/1954: Tối cao Pháp viện Mỹ ra phán quyết vụ Hernandez kiện Bang Texas

Nguồn: Supreme Court rules in Hernandez v. Texas, broadening civil rights laws, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1954, Tối cao Pháp viện Mỹ đã ra một phán quyết quan trọng làm rõ cách hệ thống pháp luật Mỹ xử lý các cáo buộc phân biệt đối xử. Trong vụ Hernandez kiện Bang Texas, Tối cao Pháp viện nhất trí phán quyết rằng Tu chính án 14 được áp dụng cho tất cả các nhóm chủng tộc và sắc tộc phải đối mặt với sự phân biệt đối xử, theo đó mở rộng luật dân quyền để bao gồm người gốc Tây Ban Nha và tất cả những người không phải da trắng khác. Continue reading “03/05/1954: Tối cao Pháp viện Mỹ ra phán quyết vụ Hernandez kiện Bang Texas”

Thay vì Greenland, Mỹ nên tập trung chú ý vào Quần đảo Aleutian

Nguồn: Alex Alfirraz Scheers, “Get Ready for the Aleutian Island Crisis,” Foreign Policy, 28/04/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Trong lúc xung đột leo thang ở Bắc Cực, các đối thủ nước ngoài đã bắt đầu để mắt tới lãnh thổ Alaska.

Quên Cuba đi – có những hòn đảo mới đáng lưu tâm hơn. Dù viễn cảnh về một cuộc khủng hoảng hạt nhân ở Đài Loan vẫn là một mối nguy thực sự, nhưng các hoạt động của Trung Quốc xung quanh Quần đảo Aleutian cũng không nên bị bỏ qua. Các hoạt động quân sự táo bạo của Trung Quốc trong và xung quanh các đảo này và Eo biển Bering có thể leo thang. Continue reading “Thay vì Greenland, Mỹ nên tập trung chú ý vào Quần đảo Aleutian”

01/05/1926: Công nhân hãng Ford được hưởng tuần làm việc 40 giờ

Nguồn: Ford factory workers get 40-hour week, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1926, Công ty Xe hơi Ford trở thành một trong những công ty đầu tiên tại Mỹ áp dụng tuần làm việc 5 ngày, 40 giờ cho các công nhân tại các nhà máy xe hơi của mình. Chính sách này sẽ được mở rộng cho các nhân viên văn phòng của Ford vào tháng 8 năm sau.

Công ty xe hơi đặt trụ sở tại Detroit của Henry Ford đã từng có những bước đột phá trong chính sách lao động của mình trước đây. Vào đầu năm 1914, trong bối cảnh tình trạng thất nghiệp lan rộng và bất ổn lao động ngày càng gia tăng, Ford đã tuyên bố rằng họ sẽ trả cho công nhân nam làm việc tại nhà máy mức lương tối thiểu là 5 đô la cho một ngày làm việc 8 giờ, tăng từ mức trước đó là 2,34 đô la cho 9 giờ (chính sách này được áp dụng cho công nhân nữ vào năm 1916). Continue reading “01/05/1926: Công nhân hãng Ford được hưởng tuần làm việc 40 giờ”

Nước cờ phi thuế quan của Trump khiến Trung Quốc rùng mình

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “Trump’s non-tariff gambit sends shivers through China,” Nikkei Asia, 24/04/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Đảng Cộng sản Trung Quốc lo sợ việc chấp thuận yêu cầu của Mỹ sẽ gây ra rủi ro.

Trong khi nhiều quốc gia đang gấp rút đàm phán với chính quyền của Tổng thống Donald Trump để tránh mức thuế quan cao hơn, thì Trung Quốc vẫn kiên định với lập trường của mình trong cuộc thương chiến leo thang với Mỹ

Nguyên nhân nào khiến Trung Quốc từ chối đàm phán thuế quan với chính quyền Trump? Vì khả năng Trump đưa ra những yêu cầu có thể gây rủi ro cho chế độ độc đảng của Trung Quốc. Continue reading “Nước cờ phi thuế quan của Trump khiến Trung Quốc rùng mình”

29/04/1854: Thành lập đại học dành cho người Mỹ gốc Phi đầu tiên

Nguồn: First HBCU, Lincoln University, chartered, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1854, Đại học Lincoln trở thành tổ chức giáo dục đại học đầu tiên cấp bằng cho người Mỹ gốc Phi trong lịch sử nước Mỹ.

Tọa lạc tại Pennsylvania và ban đầu được thành lập với tên gọi là Viện Ashmun, trường đại học này được đổi tên vào năm 1866 để vinh danh Tổng thống Abraham Lincoln, người được người Mỹ gốc Phi kính trọng vì đã ban hành Tuyên ngôn Giải phóng Nô lệ vào năm 1863, trao trả tự do cho hàng triệu nô lệ. Continue reading “29/04/1854: Thành lập đại học dành cho người Mỹ gốc Phi đầu tiên”

Trump đang để mất Châu Á

Nguồn: Robert A. Manning, “Trump Is Losing Asia,” Foreign Policy, 21/04/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Một chính sách thiếu mạch lạc đang thúc đẩy sự trỗi dậy của Bắc Kinh.

Trong hơn một thập kỷ qua, động lực an ninh và kinh tế ở Châu Á-Thái Bình Dương đã đi theo những hướng ngược nhau. Căng thẳng địa chính trị và chủ nghĩa dân tộc mang tính cạnh tranh đã củng cố vai trò của Mỹ như một người bảo đảm an ninh, trong khi sự trỗi dậy về kinh tế của Trung Quốc đã khiến các nền kinh tế khu vực tích hợp chặt chẽ hơn với nhau và với chính Trung Quốc, đồng thời kéo chúng xa khỏi Mỹ, như Evan Feigenbaum và tôi từng lập luận 13 năm trước. Continue reading “Trump đang để mất Châu Á”

Cuộc chiến của Putin và những biến đổi trong lòng nước Nga

Nguồn: Alexander Gabuev, “The Russia That Putin Made,” Foreign Affairs, 17/04/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Moscow, phương Tây, và việc chung sống không ảo tưởng.

Cuộc xâm lược Ukraine vào tháng 02/2022 của Tổng thống Nga Vladimir Putin đã làm thay đổi tiến trình lịch sử. Tất nhiên, tác động trực tiếp nhất là đối với những người dân Ukraine đang phải chịu đựng hành động xâm lược tàn bạo này. Nhưng cuộc chiến cũng đã thay đổi chính nước Nga, nhiều hơn những gì người ngoài cuộc có thể hiểu được. Không có lệnh ngừng bắn nào – ngay cả khi đó là lệnh ngừng bắn được làm trung gian bởi một tổng thống Mỹ yêu mến người đồng cấp Nga của mình – có thể đảo ngược việc Putin biến đối đầu với phương Tây thành nguyên tắc tổ chức cho cuộc sống của người Nga. Cũng không có sự chấm dứt hành động thù địch nào ở Ukraine có thể đảo ngược quan hệ sâu sắc của đất nước ông với Trung Quốc. Continue reading “Cuộc chiến của Putin và những biến đổi trong lòng nước Nga”

27/04/1865: Tàu hơi nước Sultana phát nổ khiến 1.700 người tử vong

Nguồn: Sultana steamship explosion kills 1,700, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1865, tàu hơi nước Sultana đã phát nổ trên Sông Mississippi gần Memphis, khiến 1.700 hành khách tử vong, trong đó có nhiều lính Liên minh miền Bắc vừa giải ngũ. Cho đến nay, vụ tai nạn vẫn được xem là thảm họa hàng hải lớn nhất trong lịch sử nước Mỹ.

Sultana được hạ thủy tại Cincinnati vào năm 1863. Con tàu dài gần 80m và có sức chứa được phép là 376 hành khách và thủy thủ đoàn. Nó đã sớm được sử dụng để chuyên chở binh sĩ và vật tư tiếp tế dọc theo hạ lưu sông Mississippi. Continue reading “27/04/1865: Tàu hơi nước Sultana phát nổ khiến 1.700 người tử vong”

26/04/1777: Quân Anh tấn công Danbury, Connecticut

Nguồn: British rampage Danbury, Connecticut, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1777, quân Anh dưới quyền chỉ huy của Tướng William Tryon đã tấn công thị trấn Danbury, Connecticut, và bắt đầu phá hủy mọi thứ mà họ nhìn thấy. Gần như không vấp phải sự kháng cự nào từ phe Ái Quốc, những người lính Anh đã tàn phá, đốt cháy nhà cửa, trang trại, kho hàng, và hơn 1.500 túp lều.

Vụ phá hoại của quân Anh đã kéo dài gần một tuần trước khi tin tức này đến tai các nhà lãnh đạo của Quân đội Lục địa, trong đó có Tướng Benedict Arnold, người đang đồn trú tại New Haven gần đó. Cùng với Tướng David Wooster và Tướng Gold Silliman, Arnold đã dẫn đầu một đội quân hơn 500 lính Mỹ bất ngờ tấn công quân Anh ngay khi họ bắt đầu rút khỏi Danbury. Continue reading “26/04/1777: Quân Anh tấn công Danbury, Connecticut”

Học thuyết pháp lý bảo thủ này sẽ ngáng đường Tổng thống Trump?

Nguồn: Aaron Tang, “Will This Conservative Legal Doctrine Undo Trump’s First Months in Office?, New York Times, 20/04/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Một học thuyết pháp lý được những nhân vật bảo thủ tại Tối cao Pháp viện Mỹ ủng hộ nhằm hạn chế phạm vi hoạt động của các cơ quan quản lý giờ đây đang được những người phản đối Tổng thống Trump sử dụng để thách thức những tuyên bố không có hồi kết của ông về quyền lực của tổng thống.

Quả là một cú xoay chuyển tình thế. Continue reading “Học thuyết pháp lý bảo thủ này sẽ ngáng đường Tổng thống Trump?”

Trump, Vance, và cuộc tấn công vào các trường đại học Mỹ

Nguồn: Gideon Rachman, “Trump, Vance and the attack on American universities,” Financial Times, 21/04/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Cáo buộc bài Do Thái của Nhà Trắng chỉ là một chiến thuật vụ lợi nhằm theo đuổi một cuộc tấn công rộng hơn vào quyền tự do học thuật.

Giờ đây, mọi chuyện hẳn đã rõ ràng. Cuộc tấn công của chính quyền Trump vào các trường đại học Mỹ không nhằm mục đích chống lại chủ nghĩa bài Do Thái, mà là nỗ lực đưa các tổ chức nuôi dưỡng tư duy độc lập vào tầm kiểm soát của chính phủ.

Theo phong trào của Trump, các trường đại học là trái tim của giới tự do của Mỹ. Nếu muốn đánh bại chủ nghĩa tự do, các trường đại học hàng đầu cần phải bị hạ gục. Continue reading “Trump, Vance, và cuộc tấn công vào các trường đại học Mỹ”

23/04/1985: Coca Cola ra mắt New Coke nhưng nhanh chóng thất bại

Nguồn: New Coke debuts, one of the biggest product flops in history, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1985, Coca-Cola tuyên bố rằng họ sẽ thay đổi công thức của loại nước giải khát đặc trưng của công ty lần đầu tiên sau 99 năm. Chỉ tồn tại trong thời gian ngắn ngủi, phiên bản New Coke ngọt hơn đã vấp phải sự phản đối dữ dội của người tiêu dùng, mà các chuyên gia gọi là sai lầm tiếp thị của thế kỷ.

Coca-Cola, từng là công ty nước giải khát bán chạy nhất thế giới, đã phải đối mặt với sự cạnh tranh ngày càng tăng từ đối thủ Pepsi, và họ muốn tái tạo năng lượng cho thương hiệu. Trong các cuộc nếm thử mù, người tiêu dùng thường thích New Coke hơn Pepsi và Coke nguyên bản. Continue reading “23/04/1985: Coca Cola ra mắt New Coke nhưng nhanh chóng thất bại”