Category: Sự kiện

25/12/1776: Quân của Washington vượt sông băng Delaware

Nguồn: Washington crosses the Delaware, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1776, trong cuộc Cách mạng Mỹ, Tướng của phe Ái quốc George Washington đã cùng 5.400 binh sĩ vượt Sông Delaware với hi vọng sẽ làm bất ngờ lực lượng đánh thuê người Đức của Anh đang đón Giáng sinh tại tổng hành dinh mùa đông của họ tại Trenton, New Jersey. Cuộc tấn công bất ngờ này diễn ra sau nhiều tháng quân đội Washington chịu những thất bại lớn, dẫn đến việc mất New York và các địa điểm mang tính chiến lược khác.

Vào khoảng 11 giờ đêm Giáng sinh, quân đội Washington bắt đầu băng qua dòng sông đã đóng băng một nửa từ ba địa điểm. 2.400 binh sĩ do Washington chỉ huy đã vượt sông thành công trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt để sang bờ New Jersey của sông Delaware trước bình minh. Hai sư đoàn khác với khoảng 3.000 người cùng pháo binh chủ chốt đã không đến được điểm hẹn vào thời gian đã định. Continue reading “25/12/1776: Quân của Washington vượt sông băng Delaware”

24/12/1952: Đạo luật McCarran-Walter chính thức có hiệu lực

Nguồn: McCarran-Walter Act goes into effect, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1952, Đạo luật McCarran-Walter đã chính thức có hiệu lực, làm thay đổi chính sách nhập cư của Mỹ. Luật này được những người ủng hộ nó ca ngợi như một bước cần thiết nhằm ngăn chặn cộng sản xâm nhập và lật đổ, trong khi những người phản đối lại tuyên bố Luật McCarran-Walter có tính bài ngoại và phân biệt đối xử.

Đạo luật này, được đặt theo tên Thượng nghị sĩ Pat McCarran (Đảng Dân chủ, bang Nevada) và Hạ nghị sĩ Francis Walter (Đảng Dân chủ, bang Pennsylvania), không thay đổi nhiều hệ thống hạn ngạch nhập cư vốn đã được thiết lập theo Đạo luật Di trú năm 1924. Bởi bản chất thiên lệch của hệ thống hạn ngạch này đã quá rõ. Continue reading “24/12/1952: Đạo luật McCarran-Walter chính thức có hiệu lực”

23/12/1982: Thị trấn ở Missouri bị sơ tán vì nhiễm dioxin

Times Beach Dioxin Disaster

Nguồn: Chemical contamination prompts evacuation of Missouri town, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1982, Sở Y tế Missouri và Trung tâm Kiểm soát Dịch bệnh (CDC) liên bang đã thông báo tới cư dân của Times Beach, Missouri rằng thị trấn của họ đã bị ô nhiễm sau khi chất hóa học dioxin được phun lên những con đường đất, và rằng thị trấn này sẽ phải sơ tán và phá hủy. Đến tháng 2, chính quyền liên bang và tiểu bang đã chi 36 triệu đô la để mua toàn bộ nhà cửa trong thị trấn, chỉ trừ một nhà từ chối bán vì họ đã sống cả đời tại Times Beach. Năm 1985, thành phố chính thức bị giải thể.

Times Beach được thành lập vào năm 1925 và xuất hiện trên báo với dòng quảng cáo: Mua gói đọc báo 6 tháng của Thời báo St. Louis để nhận ngay 67,5 đô la khi mua một lô đất 6x30m tại khu định cư mới dọc theo Sông Meremec. Tuy nhiên, thị trấn đã không bao giờ trở thành một khu nghỉ mát sầm uất như tờ báo dự định mà thay vào đó là một khu dân cư hạ trung lưu của khoảng 2.000 người. Thị trấn nằm ngay gần Tuyến 66, đường cao tốc hai làn từ Chicago đến Los Angeles và từng là một trong những tuyến đường chính qua Tây Nam nước Mỹ. Continue reading “23/12/1982: Thị trấn ở Missouri bị sơ tán vì nhiễm dioxin”

22/12/1941: Churchill và Roosevelt thảo luận về chiến tranh và hòa bình

Nguồn: Churchill and Roosevelt discuss war and peace, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1941, Thủ tướng Anh Winston Churchill đã đến Washington, D.C. để tiến hành một loạt các cuộc gặp với Tổng thống Franklin Delano Roosevelt về một chiến lược chiến tranh chung giữa Anh và Mỹ và một nền hòa bình trong tương lai.

Giờ đây, khi Mỹ tham gia trực tiếp vào cả hai cuộc chiến ở Thái Bình Dương và Châu Âu, cả Anh và Mỹ đều phải tạo dựng và duy trì một mặt trận thống nhất. Để đạt được điều đó, Churchill và Roosevelt đã tạo ra một bộ tổng tham mưu để phối hợp chiến lược quân sự chống lại cả Đức và Nhật, cũng như để phác thảo một cuộc đổ bộ chung vào châu Âu trong tương lai. Continue reading “22/12/1941: Churchill và Roosevelt thảo luận về chiến tranh và hòa bình”

21/12/1968: Apollo 8 đi vào quỹ đạo Mặt Trăng

Nguồn: Apollo 8 departs for moon’s orbit, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1968, tàu Apollo 8, tàu du hành có người lái đầu tiên lên Mặt Trăng, được phóng thành công từ Mũi Canaveral, Florida, mang theo các phi hành gia Frank Borman, James Lovell, Jr. và William Anders.

Vào đêm Giáng sinh, các phi hành gia đã đi vào quỹ đạo quanh Mặt Trăng, trở thành tàu vũ trụ có người lái đầu tiên từng làm như vậy. Trong 10 lần Apollo 8 đi vào quỹ đạo Mặt Trăng, hình ảnh truyền hình vệ tinh đã được gửi về nhà cùng những bức ảnh ngoạn mục chụp Trái Đất và Mặt Trăng từ tàu vũ trụ. Ngoài việc là người đầu tiên nhìn toàn bộ trái đất, ba phi hành gia trên tàu cũng là những người đầu tiên nhìn thấy mặt tối của Mặt Trăng. Continue reading “21/12/1968: Apollo 8 đi vào quỹ đạo Mặt Trăng”

20/12/1941: Hitler yêu cầu quân đội không rút khỏi mặt trận Nga

Nguồn: Hitler to Halder: No retreat!, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1941, trong hành động đầu tiên trên cương vị tổng tư lệnh mới của quân đội Đức, Adolf Hitler đã tuyên bố với Tướng Franz Halder rằng sẽ không có chuyện rút lui khỏi mặt trận Nga gần Moskva: “Quyết tâm cầm cự phải được truyền đạt tới từng đơn vị!” 

Hitler cũng cho Halder biết ông ta có thể tiếp tục làm tổng tham mưu trưởng quân đội nếu ông ta muốn, nhưng cần hiểu rằng Hitler là người duy nhất nắm quyền điều hành hoạt động và chiến lược của quân đội. Continue reading “20/12/1941: Hitler yêu cầu quân đội không rút khỏi mặt trận Nga”

19/12/1776: Thomas Paine xuất bản loạt bài ‘American Crisis’

Nguồn: Thomas Paine publishes American Crisis, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

“Đây là khoảng thời gian thử thách linh hồn con người; trong cuộc khủng hoảng này, những chiến binh mùa hè và những người ái quốc tỏa ánh dương sẽ ngã xuống khi phụng sự đất nước; nhưng những ai đứng vững trong lúc này đều xứng đáng với tình yêu và lòng biết ơn của mọi người dân. Chế độ chuyên chế, giống như địa ngục, không dễ bị chinh phục; tuy nhiên, chúng ta có niềm an ủi này bên mình, rằng xung đột càng khó khăn, chiến thắng càng vinh quang.”

Khi những từ này lần đầu tiên xuất hiện trên Pennsylvania Journal, quân đội của Tướng George Washington đã bị chặn tại Phà McKonkey, trên sông Delaware đối diện Trenton, New Jersey. Tháng 08, họ đã phải chịu thất bại nhục nhã và để mất thành phố New York vào tay người Anh. Từ tháng 9 đến tháng 12, 11.000 lính tình nguyện Mỹ đã từ bỏ cuộc chiến và trở về với gia đình. Continue reading “19/12/1776: Thomas Paine xuất bản loạt bài ‘American Crisis’”

18/12/1916: Trận Verdun kết thúc

Nguồn: Battle of Verdun ends, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1916, Trận Verdun – trận chiến dài nhất của Thế chiến I – đã kết thúc sau mười tháng với gần một triệu thương vong từ cả Đức và Pháp. 

Trận Verdun bắt đầu vào ngày 21 tháng 2 sau khi quân Đức, chỉ huy bởi Tham mưu trưởng Erich von Falkenhayn, phát triển một kế hoạch tấn công thành phố pháo đài Verdun trên Sông Meuse ở Pháp. Falkenhayn cho rằng quân Pháp dễ bị tổn thương hơn quân Anh và rằng một thất bại lớn ở Mặt trận phía Tây sẽ buộc quân Đồng minh mở các cuộc đàm phán hòa bình. Continue reading “18/12/1916: Trận Verdun kết thúc”

17/12/2011: Lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Il qua đời

Nguồn: Kim Jong Il, leader of North Korea, dies, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2011, Kim Jong Il, nhà độc tài ẩn dật của Triều Tiên, đã qua đời vì một cơn đau tim khi đang đi trên một chuyến tàu ở nước mình. Kim, người đảm đương vai trò lãnh đạo kể từ sau cái chết của cha mình năm 1994, đã cai trị quốc gia cộng sản này bằng nắm đấm sắt, và chế độ đàn áp, cô lập của ông đã nhiều lần bị cáo buộc vi phạm nhân quyền.

Rất ít người biết về giai đoạn đầu đời của Kim, nhưng người ta tin rằng ông sinh năm 1941 tại một căn cứ quân sự của Liên Xô gần Khabarovsk, Nga, nơi cha ông đóng quân. Tuy nhiên, khi ông lên nắm quyền, bộ máy tuyên truyền của chính phủ, cái nôi sản sinh nhiều huyền thoại về lãnh đạo, đã tuyên bố rằng Kim sinh ngày 16 tháng 2 năm 1942, trên đỉnh núi thiêng Paektu của Triều Tiên, khi một ngôi sao mới mọc lên và cầu vồng kép xuất hiện trên bầu trời. Continue reading “17/12/2011: Lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Il qua đời”

16/12/1960: Hai máy bay đâm nhau trên bầu trời New York

Nguồn: Two airplanes collide over New York City, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1960, hai chiếc máy bay đã va vào nhau trên bầu trời thành phố New York, giết chết 134 người trên máy bay và dưới mặt đất. Vụ va chạm trên không không tưởng này là tai nạn duy nhất kiểu như vậy từng xảy ra trên bầu trời một thành phố lớn trong lịch sử Hoa Kỳ.

Sáng hôm ấy, tuyết rơi dày ở New York khi chiếc United DC-8 đang bay từ Chicago đến Sân bay Idlewild (nay là sân bay quốc tế John F. Kennedy) ở phía nam quận Queens. Cùng lúc đó, một chiếc TWA Super Constellation đang bay từ Dayton, Ohio tới Sân bay LaGuardia ở phía bắc quận Queens. Do thời tiết xấu, chiếc United được yêu cầu bay vòng để chờ hạ cánh. Tuy nhiên, phi công đã tính toán sai vị trí của đường bay vòng này nên chiếc United đã đi thẳng vào đường bay của chiếc TWA. Continue reading “16/12/1960: Hai máy bay đâm nhau trên bầu trời New York”

15/12/2011: Mỹ tuyên bố chấm dứt Chiến tranh Iraq

Nguồn: U.S. declares an end to the War in Iraq, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2011, trong một buổi lễ được tổ chức tại Baghdad, cuộc chiến bắt đầu vào năm 2003 bằng cuộc xâm lăng Iraq do người Mỹ lãnh đạo đã chính thức chấm dứt. Mặc dù ngày 15/12/2011 được coi là ngày kết thúc chính thức của Chiến tranh Iraq, bạo lực vẫn tiếp tục và trên thực tế còn trở nên tồi tệ hơn trong những năm sau đó. Việc rút quân là ưu tiên hàng đầu của Tổng thống Barack Obama, nhưng khi ông rời nhiệm sở, Mỹ lại tiếp tục tiến hành các chiến dịch quân sự ở Iraq.

Năm ngày sau vụ tấn công ngày 11/9, Tổng thống George W. Bush tuyên bố bắt đầu Cuộc chiến chống khủng bố (War on Terror), thuật ngữ chung dùng để chỉ một loạt các cuộc tấn công quân sự phủ đầu nhằm giảm bớt mối đe dọa khủng bố nhắm vào Mỹ. Đợt tấn công đầu tiên theo kiểu này là cuộc xâm lược Afghanistan vào tháng 10/2001, khởi đầu cho một cuộc chiến kéo dài đến tận ngày nay. Continue reading “15/12/2011: Mỹ tuyên bố chấm dứt Chiến tranh Iraq”

14/12/1900: Sự ra đời của thuyết lượng tử

Nguồn: The birth of quantum theory, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1900, nhà vật lý học người Đức Max Planck công bố nghiên cứu đột phá của ông về ảnh hưởng của bức xạ đối với một vật đen (blackbody), và thuyết lượng tử của vật lý hiện đại đã ra đời.

Thông qua các thí nghiệm vật lý, Planck đã chứng minh rằng năng lượng, trong một số tình huống nhất định, có thể thể hiện các đặc tính của vật chất. Theo các lý thuyết của vật lý cổ điển, năng lượng chỉ là một hiện tượng giống như sóng liên tục, không phụ thuộc vào đặc tính của vật chất. Lý thuyết Planck, cho rằng năng lượng bức xạ được tạo thành từ các thành phần giống như hạt, được gọi là quanta. Continue reading “14/12/1900: Sự ra đời của thuyết lượng tử”

13/12/1914: Đức pháo kích hai thành phố cảng của Anh

Nguồn: Germans bombard English ports of Hartlepool and Scarborough, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào khoảng 8 giờ sáng ngày này năm 1914, các tàu tuần dương Đức từ Hạm đội Trinh sát của Franz von Hipper đã khiến hải quân Anh bất ngờ bằng cách bắt đầu pháo kích dữ dội vào Hartlepool và Scarborough, hai thành phố cảng của Anh trên Biển Bắc.

Cuộc tấn công kéo dài khoảng một tiếng rưỡi, giết chết hơn 130 dân thường và làm bị thương 500 người khác. Báo chí Anh sau đó đã chỉ trích vụ việc như một ví dụ nữa về sự tàn bạo của người Đức. Thế nhưng, hải quân Đức xem hai thành phố cảng là những mục tiêu phù hợp bởi đây là những thành phố được phòng thủ kiên cố. Continue reading “13/12/1914: Đức pháo kích hai thành phố cảng của Anh”

12/12/1980: Sổ ghi chép của Da Vinci được bán với giá hơn 5 triệu USD

Nguồn: Da Vinci notebook sells for over 5 million, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1980, ông trùm dầu mỏ Mỹ Armand Hammer đã trả khoản tiền 5.126.000 USD trong một cuộc đấu giá để mang về cuốn sổ tay có chứa các tác phẩm của nghệ sĩ huyền thoại Leonardo da Vinci.

Cuốn sổ, được viết vào khoảng năm 1508, là một trong số 30 cuốn sổ mà da Vinci dùng để ghi chép trong suốt cuộc đời của ông về nhiều chủ đề khác nhau. Nó gồm 72 trang với khoảng 300 ghi chú và bản vẽ chi tiết, tất cả đều liên quan đến chủ đề chung về nước và cách nó di chuyển. Các chuyên gia nói rằng da Vinci dùng nó để vẽ nháp cho nền bức tranh kiệt tác của mình, Mona Lisa. Các ghi chú, được viết bằng mực nâu và phấn, đọc từ phải sang trái, là một ví dụ về kỹ thuật viết ngược mà da Vinci ưa chuộng. Continue reading “12/12/1980: Sổ ghi chép của Da Vinci được bán với giá hơn 5 triệu USD”

11/12/1941: Đức tuyên chiến với Hoa Kỳ

Nguồn: Germany declares war on the United States, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1941, Adolf Hitler đã tuyên chiến với Hoa Kỳ, đưa Mỹ, vốn trung lập trước đó, tham gia vào cuộc xung đột tại châu Âu.

Ngay cả Đức cũng bàng hoàng về chiến dịch không kích Trân Châu Cảng. Mặc dù Hitler đã có thỏa thuận miệng với đối tác phe Trục là Nhật Bản rằng Đức sẽ tham gia một cuộc chiến chống lại Hoa Kỳ, song ông không chắc cuộc chiến ấy sẽ diễn ra như thế nào. Cuộc tấn công của Nhật Bản vào Trân Châu Cảng đã trả lời cho câu hỏi đó. Continue reading “11/12/1941: Đức tuyên chiến với Hoa Kỳ”

10/12/1901: Giải Nobel đầu tiên được trao

Nguồn: First Nobel Prizes awarded, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1901, Giải thưởng Nobel đầu tiên đã được trao ở Stockholm, Thụy Điển, trong các lĩnh vực vật lý, hóa học, y học, văn học và hòa bình. Buổi lễ diễn ra vào ngày kỷ niệm năm năm ngày mất của Alfred Nobel, nhà khoa học người Thụy Điển đã phát minh ra thuốc nổ (dynamite) và các chất nổ công phá khác. Trong di chúc, Nobel đã quyết định rằng phần lớn tài sản khổng lồ của ông sẽ được gửi vào một quỹ mà tiền lãi từ đó “sẽ được phân chia hàng năm dưới dạng giải thưởng cho những người, trong năm trước đó, đã mang lại lợi ích lớn nhất cho nhân loại.”

Mặc dù Nobel không đưa ra lý do công khai nào cho việc tạo ra các giải thưởng này, nhưng người ta tin rằng ông đã làm điều đó vì lý do đạo đức, hối tiếc khi chứng kiến các phát minh của mình bị sử dụng theo cách ngày càng gây chết người trong chiến tranh. Continue reading “10/12/1901: Giải Nobel đầu tiên được trao”

09/12/1971: Đàm phán Hiệp định Paris gián đoạn

Nguồn: Paris peace talks break down, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1971, lần đầu kể từ khi các cuộc đàm phán hòa bình ở Paris bắt đầu vào tháng 05/1968, hai bên từ chối ấn định một cuộc họp khác để tiếp tục đàm phán.

Quyết định này được đưa ra ở phiên họp thứ 138 của cuộc đàm phán. Đại biểu Hoa Kỳ William Porter đã khiến các nhà đàm phán cộng sản tức giận khi yêu cầu hoãn phiên họp dự kiến ​​tiếp theo tới ngày 30/12, để Hà Nội và lực lượng Việt Cộng có cơ hội phát triển một “cách tiếp cận mang tính xây dựng hơn” trong cuộc hòa đàm. Continue reading “09/12/1971: Đàm phán Hiệp định Paris gián đoạn”

08/12/1941: Mỹ tuyên chiến với Nhật Bản

Nguồn: The United States declares war on Japan, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1941, khi hạm đội Thái Bình Dương còn nằm trong đống đổ nát tại Trân Châu Cảng, Tổng thống Franklin Roosevelt đã yêu cầu tuyên chiến với Nhật Bản, và yêu cầu của ông đã được chấp nhận.

Đứng dựa vào cánh tay của cậu con trai James, một Đại úy Thủy quân Lục chiến, Roosevelt lê bước khó nhọc vào Hạ viện Mỹ ngay giữa trưa để yêu cầu được tuyên chiến và đưa ra Thông báo toàn quốc trên sóng phát thanh. “Hôm qua,” Tổng thống tuyên bố, “ngày 07/12/1941, một ngày đen tối, nước Mỹ đã bị lực lượng hải quân và không quân của Đế quốc Nhật Bản cố tình tấn công bất ngờ. Dù phải mất bao lâu để vượt qua cuộc xâm lược được tính toán từ trước này, người dân Mỹ với niềm tin chính nghĩa sẽ giành chiến thắng tuyệt đối.” Continue reading “08/12/1941: Mỹ tuyên chiến với Nhật Bản”

07/12/1982: Vụ tử hình đầu tiên bằng cách tiêm thuốc độc

Nguồn: First execution by lethal injection, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1982, vụ tử hình đầu tiên bằng cách tiêm thuốc độc đã diễn ra tại tòa án bang ở Huntsville, Texas. Charles Brooks, Jr., bị kết án sát hại một thợ cơ khí sửa ô-tô, đã được tiêm vào tĩnh mạch một liều Natri thiopental, loại thuốc gây tê barbiturat còn gọi là “huyết thanh nói thật” (truth serum) khi được dùng với liều lượng thấp hơn. Continue reading “07/12/1982: Vụ tử hình đầu tiên bằng cách tiêm thuốc độc”

06/12/1884: Đài tưởng niệm Washington được hoàn thành

Nguồn: Washington Monument completed, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1884, tại Washington, D.C., các công nhân đã đặt một kim tự tháp bằng nhôm cao 22,9cm lên đỉnh một tòa tháp bằng đá cẩm thạch trắng, hoàn thành việc xây dựng đài tưởng niệm George Washington – tổng thống đầu tiên của nước Mỹ và là người có tên được dùng để đặt tên cho thành phố này.

Từ năm 1783, Quốc hội Hoa Kỳ đã quyết định sẽ đặt tượng của vị tướng vĩ đại trong Cách mạng Mỹ ở bất cứ nơi nào phù hợp gần tòa nhà Quốc hội mới. Sau khi Tổng thống Washington yêu cầu kiến ​​trúc sư Pierre L’Enfant quy hoạch thủ đô liên bang mới bên bờ sông Potomac vào năm 1791, Pierre L’Enfant đã chừa lại một vị trí ở phía tây công viên cảnh quan National Mall (gần đài tưởng niệm ngày nay) để đặt bức tượng. Continue reading “06/12/1884: Đài tưởng niệm Washington được hoàn thành”