Tư liệu học thuật chuyên ngành nghiên cứu quốc tế
Nguồn: Joint Chiefs propose air strikes, History.com
Biên dịch: Lê Thị Hồng Loan | Biên tập: Lê Hồng Hiệp
Vào ngày này năm 1964, sau một cuộc họp của Hội đồng An ninh Quốc gia để thảo luận về tình hình đang ngày càng xấu đi ở Sài Gòn, Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Hoa Kỳ đã chuẩn bị một bản ghi nhớ đề xuất các cuộc không kích chống lại Bắc Việt Nam. Continue reading “25/07/1964: Đề xuất không kích Bắc Việt”
Nguồn: Nixon and Khrushchev have a “kitchen debate”, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1959, trong buổi lễ khai mạc Triển lãm Hoa Kỳ (American National Exhibition) tại Moskva, Phó Tổng thống Richard Nixon và lãnh đạo Liên Xô Nikita Khrushchev đã có một cuộc tranh luận sôi nổi về chủ nghĩa tư bản và chủ nghĩa cộng sản ngay trong căn bếp được dựng tại triển lãm. Cái gọi là “tranh luận nhà bếp” (kitchen debate) này đã trở thành một trong những sự kiện nổi tiếng nhất của Chiến tranh Lạnh.
Cuối năm 1958, Liên Xô và Mỹ đã đồng ý tổ chức triển lãm quốc gia của nước còn lại, thể hiện sự nhấn mạnh mới về trao đổi văn hóa. Triển lãm về Liên Xô mở cửa tại Thành phố New York vào tháng 06/1959; trong khi đó triển lãm về Mỹ được tổ chức tại Công viên Sokolniki ở Moskva vào tháng 07. Continue reading “24/07/1959: ‘Tranh luận nhà bếp’ giữa Nixon và Khrushchev”
Nguồn: An accord on Laos is reached, History.com
Biên dịch: Lê Thị Hồng Loan | Biên tập: Lê Hồng Hiệp
Vào ngày này năm 1962, để tránh một cuộc đối đầu nóng của Chiến tranh Lạnh, Hoa Kỳ và Liên Xô đã ký một thỏa thuận đảm bảo cho một nước Lào tự do và trung lập. Mặc dù thỏa thuận này đã chấm dứt vai trò “chính thức” của cả hai quốc gia trong cuộc nội chiến Lào, sự hỗ trợ bí mật từ cả Liên Xô và Hoa Kỳ tiếp tục làm trầm trọng thêm cuộc xung đột ở Lào trong thập niên tiếp theo.
Lào là một thuộc địa của Pháp từ năm 1893. Trong những năm 1930 và Thế chiến II, một phong trào giành độc lập cũng như một phong trào cộng sản được biết đến với tên gọi Pathet Lào bắt đầu phát triển ở quốc gia này. Sau khi Pháp trao cho Lào nền độc lập có điều kiện vào năm 1949, Pathet Lào bắt đầu một cuộc nội chiến chống lại chính phủ Lào thân Pháp. Continue reading “23/07/1962: Đạt được thỏa thuận về Lào”
Nguồn: The Merchant of Venice is entered on the Stationers’ Register, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1598, Lái buôn Thành Venice (The Merchant of Venice) – vở kịch nổi tiếng của William Shakespeare – đã được đưa vào cuốn Niên giám Stationer (Stationer’s Register). Theo mệnh lệnh của Nữ hoàng Elizabeth, cuốn niêm giám này có mục đích cấp phép cho các ấn bản, từ đó cho phép Hoàng gia có thể kiểm soát chặt chẽ tất cả các tác phẩm được xuất bản. Và dù việc nó xuất hiện trong niêm giám tức là Lái buôn Thành Venice đã được cấp phép in ấn, thì cũng phải mất thêm hai năm nữa phiên bản đầu tiên của cuốn sách mới được xuất bản. Continue reading “22/07/1598: Lái buôn Thành Venice được cấp phép xuất bản”
Nguồn: Bombers attempt to attack London transit system, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 2005, những kẻ khủng bố đã cố gắng tấn công hệ thống giao thông tại London bằng cách cài bom vào ba tàu điện ngầm và một xe buýt, nhưng đã không có quả bom nào phát nổ hoàn toàn. Cuộc tấn công này diễn ra đúng hai tuần sau khi những kẻ khủng bố giết chết 56 người, bao gồm cả chính bản thân chúng, và làm bị thương 700 người khác trong cuộc tấn công lớn nhất ở Anh kể từ Thế chiến II. Đợt đánh bom đó cũng nhắm vào ba tàu điện ngầm và một xe buýt. Continue reading “21/07/2005: Âm mưu tấn công hệ thống giao thông London”
Nguồn: Truman issues peacetime draft, History.com
Biên dịch: Lê Thị Hồng Loan | Biên tập: Lê Hồng Hiệp
Vào ngày này năm 1948, tổng thống Harry S. Truman ban hành một lệnh quân dịch kêu gọi gần 10 triệu người đăng ký nghĩa vụ quân sự trong vòng hai tháng sau đó. Hành động của Truman diễn ra trong bối cảnh gia tăng căng thẳng Chiến tranh Lạnh với Liên Xô.
Sau Thế chiến II, Hoa Kỳ đã nhanh chóng tiến hành giải ngũ lực lượng quân đội khổng lồ mà nước này đã xây dựng trong cuộc xung đột. Trong chiến tranh, hơn 16 triệu đàn ông và phụ nữ đã phục vụ trong quân đội Hoa Kỳ; khi chiến tranh kết thúc vào tháng 08 năm 1945, người dân Mỹ yêu cầu lệnh phục viên nhanh chóng. Đến năm 1948, còn chưa đến 550.000 người ở lại trong Quân đội Hoa Kỳ. Continue reading “20/07/1948: Truman công bố lệnh quân dịch đối phó Liên Xô”
Nguồn: Lady Jane Grey deposed, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1553, chỉ chín ngày sau khi trở thành Nữ hoàng nước Anh, Công nương Jane Grey đã bị phế truất và thay thế bởi người chị họ Mary. Jane – 15 tuổi, xinh đẹp và thông minh, chỉ miễn cưỡng đồng ý lên ngôi. Nhưng chính quyết định ấy đã dẫn đến việc cô bị hành quyết.
Công nương Jane Grey là cháu gái của Vua Henry VII và em họ của Vua Edward VI. Jane và Edward cùng tuổi với nhau, và họ suýt nữa đã kết hôn vào năm 1549. Tháng 05/1553, cô kết hôn với Huân tước Guildford Dudley, con trai của John Dudley, Công tước xứ Northumberland. Khi Edward hấp hối vì bệnh lao, bố chồng của Jane, John Dudley thuyết phục nhà vua rằng Jane, một tín hữu Tin lành, nên được chọn là người kế vị ngai vàng, chứ không phải Mary, người chị cùng cha khác mẹ của Edward, một người Công giáo. Ngày 06/07/1553, Edward qua đời, và bốn ngày sau, Jane được tuyên bố là Nữ hoàng nước Anh. Continue reading “19/07/1553: Công nương Jane Grey bị lật đổ”
Nguồn: Spanish Civil War breaks out, History.com
Biên dịch: Lê Thị Hồng Loan | Biên tập: Lê Hồng Hiệp
Vào ngày này năm 1936, Nội chiến Tây Ban Nha bắt đầu khi một cuộc nổi dậy của các sĩ quan cánh hữu trong quân đội Tây Ban Nha tại Morocco thuộc Tây Ban Nha nổ ra và lan sang nước này. Từ quần đảo Canary, tướng Francisco Franco đã phát đi một thông điệp kêu gọi tất cả các sĩ quan quân đội tham gia cuộc nổi dậy và lật đổ chính phủ Cộng hòa cánh tả của Tây Ban Nha. Trong vòng ba ngày, các phiến quân đã chiếm được Morocco, phần lớn miền bắc Tây Ban Nha, và nhiều thành phố trọng yếu ở phía nam.
Phe Cộng hòa đã thành công trong việc dập tắt cuộc nổi dậy ở các khu vực khác, bao gồm Madrid, thủ đô của Tây Ban Nha. Phe Cộng hòa và Phe Quốc gia , như tên phe phiến quân thường được gọi, sau đó tiến hành bảo vệ các vùng lãnh thổ của mình bằng cách hành quyết hàng ngàn đối thủ chính trị bị nghi ngờ. Trong khi đó, Franco bay tới Morocco và chuẩn bị đưa Quân đoàn Châu Phi về chính quốc. Continue reading “18/07/1936: Nội chiến Tây Ban Nha bùng nổ”
Nguồn: Congress learns of war of words, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1776, Quốc hội Lục địa đã được biết tin Tướng George Washington từ chối chấp nhận một công văn từ Tướng Anh William Howe và anh trai của ông, Đô đốc Richard Viscount Howe, trong đó cả hai yêu cầu đàm phán hòa bình, chỉ bởi vì nó đã không sử dụng danh hiệu “Tướng” để chỉ Washington. Quốc Hội tuyên bố rằng vị Tổng Tư lệnh đã hành động “đúng với phẩm chất và cương vị của ông,” đồng thời chỉ đạo tất cả các tướng lĩnh Mỹ khác cũng chỉ nhận những bức thư “trong đó sử dụng các danh hiệu tương xứng với họ.”
Anh em nhà Howe đã tập hợp một lực lượng người châu Âu lớn nhất từ trước tới nay tới đổ bộ lên châu Mỹ, tại Đảo Staten, New York, trong khi Quốc Hội đã bỏ phiếu phê chuẩn Tuyên ngôn Độc lập ở Philadelphia, Pennsylvania vào đầu tháng 07/1776. Tổng Tư lệnh Quân đội Lục địa, Tướng George Washington, đã dành mùa xuân năm 1776 để cùng 19.000 lính của mình hành quân từ Boston đến New York, nơi họ sẽ đối đầu với 30.000 lính của anh em nhà Howe. Continue reading “17/07/1776: Quốc hội ủng hộ Washington trong tranh cãi về chức danh”
Nguồn: McNamara visits South Vietnam, History.com
Biên dịch: Lê Thị Hồng Loan | Biên tập: Lê Hồng Hiệp
Vào ngày này năm 1965, Bộ trưởng Quốc phòng Robert McNamara thực hiện chuyến đi tìm hiểu tình hình thực tế ở miền Nam Việt Nam, và Henry Cabot Lodge đến Sài Gòn để tiếp tục nhiệm kỳ đại sứ. Trước đó Lodge đã đảm nhiệm vai trò đại sứ, nhưng đã từ chức vào năm 1964 để tranh chức ứng cử viên tổng thống đảng Cộng hòa, vị trí cuối cùng thuộc về Barry Goldwater đến từ bang Arizona. Lodge trở lại Sài Gòn một lần nữa với vai trò là đại sứ từ 1965 đến 1967. Continue reading “16/07/1965: McNamara thăm Nam Việt Nam”
Nguồn: Mariner 4 studies Martian surface, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1965, tàu vũ trụ không người lái Mariner 4 đã tới gần sao Hỏa. Ở độ cao 1,8km, con tàu đã chụp và gửi về Trái Đất những hình ảnh cận cảnh đầu tiên của Hành tinh Đỏ.
Được phóng đi vào tháng 11/1964, Mariner 4 mang theo một chiếc camera truyền hình và sáu thiết bị khoa học khác để nghiên cứu sao Hỏa và vùng không gian liên hành tinh trong Hệ Mặt Trời. Tiếp cận sao Hỏa vào ngày 14/07/1965, con tàu vũ trụ đã bắt đầu gửi lại hình ảnh truyền hình của hành tinh này chỉ sau nửa đêm ngày 15/07. Continue reading “15/07/1965: Tàu Mariner 4 nghiên cứu bề mặt sao Hỏa”
Nguồn: North Vietnamese regulars are fighting in South Vietnam, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1964, tình báo quân sự Mỹ công khai cáo buộc các sĩ quan quân đội chính quy Bắc Việt Nam đang chỉ huy và tham gia chiến đấu trong lực lượng Việt Cộng (Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam) ở các tỉnh phía bắc của Nam Việt Nam, nơi sức mạnh của lực lượng Việt Cộng đã tăng gấp đôi trong sáu tháng qua. Chỉ một ngày trước đó, tướng Việt Nam Cộng hòa Nguyễn Khánh đã nhắc đến “cuộc xâm lược” của Quân đội miền Bắc. Continue reading “14/07/1964: Mỹ cáo buộc lính miền Bắc đang chiến đấu ở Nam Việt Nam”
Nguồn: Austrian investigation into archduke’s assassination concludes, History.com
Biên dịch: Lê Thị Hồng Loan | Biên tập: Lê Hồng Hiệp
Vào ngày này năm 1914, Friedrich von Wiesner, một quan chức của Văn phòng Ngoại giao Áo-Hung, báo cáo với Ngoại trưởng Leopold von Berchtold về những phát hiện trong một cuộc điều tra về vụ ám sát Thái tử Franz Ferdinand, người kế vị ngai vàng Áo, và phu nhân Sophie ngày 28 tháng 06, tại Sarajevo, Bosnia.
Chế độ quân chủ kép của Áo-Hung từ lâu đã lo sợ về ảnh hưởng ngày càng suy yếu của mình vào đầu thế kỷ 20 ở châu Âu, và đặc biệt bị đe dọa sau khi hai cuộc chiến tranh Balkan 1912-13 đã giúp khẳng định ảnh hưởng và tham vọng ngày càng tăng của Serbia, vốn được ủng hộ bởi một quốc gia đồng minh thuộc khối Slavơ hùng mạnh: nước Nga. Continue reading “13/07/1914: Cuộc điều tra về vụ ám sát Thái tử Áo kết thúc”
Nguồn: Eisenhower takes first presidential ride in a helicopter, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1957, Dwight D. Eisenhower trở thành Tổng thống Mỹ đầu tiên sử dụng phương tiện tiên tiến mới nhất trong công nghệ hàng không: trực thăng.
Mặc dù các máy bay trực thăng quân sự thử nghiệm đã được đưa vào kiểm tra từ năm 1947, nhưng phải đến 10 năm sau, Tổng thống mới xem xét sử dụng cỗ máy mới cho những chuyến đi ngắn và chính thức, đến hoặc đi từ Nhà Trắng. Eisenhower đề xuất ý tưởng này cho Cơ quan Mật vụ, vốn là những người đã phê chuẩn phương thức vận tải mới, cho rằng nó an toàn hơn và hiệu quả hơn so với xe limousine truyền thống. Phi đội HMX-1 Nighthawks phục vụ Tổng thống ban đầu được điều hành bởi Quân đội và Thủy quân Lục chiến phối hợp. Kể từ năm 1976, Thủy quân Lục chiến tiếp quản tất cả các hoạt động trực thăng. Continue reading “12/07/1957: Tổng thống Mỹ đầu tiên di chuyển bằng trực thăng”
Nguồn: German command makes final plans for renewed offensive on the Western Front, History.com
Biên dịch: Lê Thị Hồng Loan | Biên tập: Lê Hồng Hiệp
Vào ngày này năm 1918, bất chấp một đại dịch cúm chết người lan rộng trong quân đội Đức, Tư lệnh Tối cao Đức vẫn quyết định tiếp tục lên kế hoạch cho một cuộc tấn công mới nhắm vào quân Đồng Minh trên Mặt trận phía Tây vào mùa hè năm 1918, kế hoạch cuối cùng của họ.
Dịch cúm Tây Ban Nha, một chủng cúm mạnh bất thường, đã lan rộng khắp Bắc Mỹ, châu Âu và cuối cùng trên toàn thế giới vào năm 1918, cướp đi hàng triệu mạng sống. Thế chiến I, với sự dịch chuyển mạnh mẽ của các đội quân trong những khu vực gần kề, dưới những điều kiện khắc nghiệt, chắc chắn đóng vai trò là một nhân tố trong đại dịch này. Continue reading “11/07/1918: Cuộc tấn công cuối cùng của Đức ở Mặt trận phía Tây”
Nguồn: The sinking of the Rainbow Warrior, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1985, tại bến cảng Auckland ở New Zealand, tàu Rainbow Warrior của Tổ chức Hòa bình Xanh (Greenpeace) đã chìm sau khi các đặc vụ Pháp đi thuyền máy đã gài một quả bom trên thân tàu. Một người, nhiếp ảnh gia người Hà Lan Fernando Pereira, đã thiệt mạng. Rainbow Warrior, con tàu đại diện cho Tổ chức bảo tồn quốc tế Greenpeace, đang chuẩn bị cho một chuyến đi biểu tình đến một địa điểm thử nghiệm hạt nhân của Pháp ở Nam Thái Bình Dương. Continue reading “10/07/1985: Pháp đánh chìm tàu của tổ chức Hòa Bình Xanh”
Nguồn: Wimbledon tournament begins, History.com
Biên dịch: Lê Thị Hồng Loan | Biên tập: Lê Hồng Hiệp
Vào ngày này năm 1877, Câu lạc bộ Croquet và Quần vợt Sân cỏ toàn Vương quốc Anh bắt đầu giải đấu quần vợt sân cỏ đầu tiên tại Wimbledon, khi đó là một vùng ngoại ô London. Hai mươi mốt vận động viên nghiệp dư xuất hiện để cạnh tranh trong nội dung đơn nam, nội dung duy nhất tại Wimbledon đầu tiên. Người chiến thắng đã mang về nhà một chiếc cúp trị giá 25 guinea.
Quần vợt có nguồn gốc từ môn bóng ném của Pháp thế kỷ 13 có tên là jeu de paume, hay “trò chơi của bàn tay”, từ đó được phát triển thành một trò chơi với vợt và bóng trong nhà được gọi là quần vợt trong nhà, hay quần vợt “hoàng gia”. Quần vợt trong nhà phát triển thành quần vợt sân cỏ, tức môn thể thao được chơi ngoài trời trên sân cỏ, và đã đón nhận một làn sóng ưa chuộng vào cuối thế kỷ 19. Continue reading “09/07/1877: Giải Quần vợt Wimbledon ra đời”
Nguồn: Taylor resigns Saigon post, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1965, Đại sứ Maxwell Taylor đã từ chức tại Việt Nam. Cựu Đại sứ Henry Cabot Lodge đã thay thế Taylor. Trên cương vị đại sứ, Taylor đã thúc ép để chính quyền dân sự được thiết lập trở lại sau cuộc đảo chính quân sự lật đổ Tổng thống Ngô Đình Diệm vào tháng 11/1963.
Mặc dù ban đầu Taylor phản đối việc Mỹ sử dụng lực lượng chiến đấu, ông dần dần đã chấp nhận chiến lược này. Tuy nhiên, Taylor đã có một cuộc tranh cãi với Bộ trưởng Quốc phòng Robert McNamara và Tướng William Westmoreland, Tư lệnh Hoa Kỳ tại Nam Việt Nam, tại một hội nghị ở Honolulu hồi tháng 4. Ông phản đối sự thay đổi trong chiến lược từ chống chiến tranh du kích sang các hoạt động mặt đất quy mô lớn thực hiện bởi các đơn vị của Hoa Kỳ. Theo nhà báo David Halberstam, cuộc tranh luận này đánh dấu “lần cuối cùng Max Taylor là một nhân vật quan trọng, đúng hơn, là lời từ biệt của ông.” Continue reading “08/07/1965: Taylor từ chức Đại sứ tại Việt Nam Cộng hòa”
Nguồn: Female cadets enrolled at West Point, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1976, lần đầu tiên trong lịch sử, học viên nữ được phép ghi danh nhập học Học viện Quân sự Hoa Kỳ (United States Military Academy) tại West Point, New York. Ngày 28/05/1980, 62 trong số các học viên nữ này tốt nghiệp và được bổ nhiệm chức thiếu úy.
Học viện Quân sự Hoa Kỳ – trường quân sự đầu tiên ở Mỹ – được Quốc Hội thành lập năm 1802 với mục đích giáo dục và đào tạo thanh niên trẻ về các lý thuyết và thực tiễn khoa học quân sự. Được thành lập tại West Point, New York, Học viện Quân sự Hoa Kỳ thường được gọi đơn giản là [trường] West Point. Continue reading “07/07/1976: Học viên nữ được ghi danh tại West Point”
Nguồn: Congress issues a “Declaration on the Causes and Necessity of Taking Up Arms”, History.com
Biên dịch: Lê Thị Hồng Loan | Biên tập: Lê Hồng Hiệp
Vào ngày này năm 1775, một ngày sau khi tuyên bố một lần nữa sự trung thành với vua George III và chúc ông “một triều đại lâu dài và thịnh vượng” trong Kiến nghị Nhành Olive, Quốc hội lục địa đã công bố “nguyên nhân và sự cần thiết của việc vũ trang” chống lại chính quyền Anh tại các thuộc địa Mỹ. Tuyên bố này cũng đưa ra lựa chọn của người dân thuộc địa “thà chết như những người tự do thay vì sống như nô lệ.” Continue reading “06/07/1775: Quốc hội lục địa tuyên bố vũ trang chống Anh”
