Putin đã đúng về những điều gì trong Chiến tranh Ukraine?

Nguồn: Stephen M. Walt, “What Putin Got Right,” Foreign Policy, 15/02/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Dù Tổng thống Nga đã phạm phải sai lầm khi xâm lược Ukraine, nhưng ông không hẳn đã sai về mọi thứ.

Khi quyết định xâm lược Ukraine, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã sai về rất nhiều điều. Ông đánh giá quá cao sức mạnh của quân đội Nga, nhưng lại đánh giá thấp sức mạnh của chủ nghĩa dân tộc Ukraine và khả năng của quân đội nước này trong việc bảo vệ đất nước của họ. Ông có lẽ cũng đã sai về tinh thần đoàn kết của phương Tây, về tốc độ mà NATO và các nước khác sẽ viện trợ cho Ukraine, cũng như sự sẵn lòng của các nước đang nhập khẩu năng lượng trong việc áp đặt các biện pháp trừng phạt lên Nga, theo đó từ bỏ nguồn năng lượng nhập khẩu của họ. Ông có thể cũng đã đánh giá quá cao sự sẵn sàng hỗ trợ của Trung Quốc: Bắc Kinh đang mua rất nhiều dầu và khí đốt từ Nga, nhưng lại không cung cấp cho Moscow sự ủng hộ về mặt ngoại giao hay các viện trợ quân sự có giá trị. Đặt tất cả những sai lầm này lại với nhau, và chúng ta thu được kết quả là một quyết định gây hậu quả tiêu cực sâu sắc lên nước Nga, sẽ còn kéo dài rất lâu sau khi Putin rời chính trường. Nếu ông chọn một con đường khác, có lẽ sức mạnh và tầm ảnh hưởng của Nga đã không suy giảm nhiều như trong cuộc chiến này, bất kể nó kết thúc ra sao. Continue reading “Putin đã đúng về những điều gì trong Chiến tranh Ukraine?”

28/02/1953: Tìm ra cấu trúc hóa học của DNA

Nguồn: Chemical structure of DNA discovered, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1953, hai nhà khoa học James D. Watson và Francis H.C. Crick thông báo rằng họ đã xác định được cấu trúc xoắn kép của DNA, phân tử chứa gen người. Hai nhà sinh học phân tử đã được hỗ trợ đáng kể nhờ công trình của một nhà nghiên cứu DNA khác, Rosalind Franklin, dù tên của bà không có trong thông báo, và sau đó bà cũng không được đồng nhận Giải Nobel cho phát hiện này.

Dù DNA – viết tắt của DeoxyriboNucleic Acid – đã được phát hiện từ năm 1869, nhưng phải đến năm 1943 vai trò quan trọng của nó trong việc quyết định di truyền gen mới được chứng minh. Vào đầu thập niên 1950, Watson và Crick chỉ là hai trong số nhiều nhà khoa học tham gia nghiên cứu để khám phá cấu trúc của DNA. Nhà hóa học California Linus Pauling đã đề xuất một mô hình không chính xác vào đầu năm 1953, khiến cho Watson và Crick cố gắng đánh bại Pauling. Continue reading “28/02/1953: Tìm ra cấu trúc hóa học của DNA”

Thế giới hôm nay: 28/02/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Thủ tướng Anh Rishi Sunak và chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen đã đạt thỏa thuận sửa lại các dàn xếp thương mại hậu Brexit về Bắc Ireland. “Khuôn khổ Windsor” mới, tên gọi của dàn xếp này, cho phép hàng hóa của Anh nhập vào Bắc Ireland nhưng không đi tiếp vào EU được đi qua làn đường “xanh,” từ đó giảm thiểu phần lớn thủ tục hải quan. Ông Sunak ca ngợi thỏa thuận này là một “chương mới” trong quan hệ Anh-EU và khẳng định Quốc hội sẽ bỏ phiếu thông qua trong thời gian tới.

Ít nhất 62 người đã thiệt mạng khi một chiếc thuyền chở khoảng 150 người di cư bị chìm ngoài khơi bờ biển phía nam Italy. Hơn một chục trẻ em nằm trong số những người thiệt mạng. Khoảng 105.000 người đã tìm cách xin tị nạn ở Ý trong năm 2022; nhiều người băng qua biển Địa Trung Hải trên những con tàu mỏng manh từ Bắc Phi. Thủ tướng chống nhập cư của Ý, Giorgia Meloni, bày tỏ “sự đau buồn sâu sắc” với các nạn nhân. Continue reading “Thế giới hôm nay: 28/02/2023”

Các thay đổi nhân sự cấp cao của Việt Nam có tác động như thế nào?

Tác giả: Lê Hồng Hiệp

Trong vòng vài tuần qua, một loạt thay đổi lớn về nhân sự cấp cao đã diễn ra bên trong chính phủ Việt Nam. Ngày 5 tháng 1, các phó thủ tướng Phạm Bình Minh và Vũ Đức Đam bị miễn nhiệm và thay thế bởi các ông Trần Hồng Hà và Trần Lưu Quang. Không đầy hai tuần sau, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc rời chính trường, trở thành chủ tịch nước Việt Nam đầu tiên từ chức. Hiện Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân đang giữ chức Quyền Chủ tịch nước cho đến khi chủ tịch nước mới được bầu, dự kiến trong tuần này. Continue reading “Các thay đổi nhân sự cấp cao của Việt Nam có tác động như thế nào?”

Thế giới hôm nay: 27/02/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Phố Downing thông báo Rishi Sunak sẽ gặp Ursula von der Leyen vào thứ Hai. Thủ tướng Anh và Chủ tịch Ủy ban châu Âu được cho là sắp đạt đồng thuận về sửa đổi các thỏa thuận thương mại hậu Brexit của Bắc Ireland, một trong những vấn đề gây tranh cãi nhất trong cuộc ly hôn của Anh khỏi EU. Các nghị sĩ đã được triệu tập đến Nghị viện vào thứ Hai, có thể là để bỏ phiếu nếu có thỏa thuận.

Ít nhất 50 người thiệt mạng khi một chiếc thuyền chở khoảng 150 người di cư bị chìm ngoài khơi bờ biển phía nam Italy. Một em bé nằm trong số những người thiệt mạng. Khoảng 105.000 người đã cố gắng xin tị nạn ở Ý trong năm 2022; nhiều người đến đất nước này bằng cách băng qua Địa Trung Hải trên những con tàu mỏng manh từ Bắc Phi. Thủ tướng chống nhập cư của Ý, Giorgia Meloni, bày tỏ “sự đau buồn sâu sắc” với các nạn nhân. Continue reading “Thế giới hôm nay: 27/02/2023”

Tập Cận Bình cân nhắc hậu quả của việc hỗ trợ Nga

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “Xi ponders ramifications of supporting Russia,” Nikkei Asia, 23/02/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Mỹ có thể coi Trung Quốc là nước tài trợ khủng bố?

Sau vụ Mỹ bắn rơi khí cầu do thám Trung Quốc vốn đã bay qua khắp nước này, căng thẳng ngoại giao đã nổ ra giữa Washington và Bắc Kinh, về khả năng Trung Quốc hỗ trợ vũ khí sát thương cho Nga trong cuộc chiến ở Ukraine.

Trong lúc căng thẳng gia tăng, yếu tố có thể làm thay đổi cuộc chơi sẽ là việc chính quyền Biden chọn áp dụng các biện pháp trừng phạt cứng rắn hơn đối với Trung Quốc – những hình phạt tương đương với việc coi Trung Quốc là nhà tài trợ khủng bố. Continue reading “Tập Cận Bình cân nhắc hậu quả của việc hỗ trợ Nga”

26/02/1917: Tổng thống Wilson được thông báo về Bức điện Zimmermann

Nguồn: President Wilson learns of Zimmermann Telegram, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1917, trong một diễn biến quan trọng đã khiến nước Mỹ chính thức bước vào Thế chiến I, Tổng thống Woodrow Wilson được thông báo về cái gọi là Bức điện Zimmermann, một thông điệp từ Ngoại trưởng Đức Arthur Zimmermann gửi Đại sứ Đức tại Mexico, đề xuất một liên minh giữa Đức và Mexico trong trường hợp chiến tranh nổ ra giữa Mỹ và Đức. Continue reading “26/02/1917: Tổng thống Wilson được thông báo về Bức điện Zimmermann”

Vì sao Nga đình chỉ tham gia Hiệp ước New START?

Tác giả: Đinh Lê Hồng Giang

Trong Thông điệp Liên bang ngày 21 tháng Hai năm 2023, Tổng thống V. Putin đã ra tuyên bố Nga tạm thời ngưng tham gia Hiệp ước cắt giảm vũ khí tấn công chiến lược New START. Sự kiện này ngay lập tức trở thành vấn đề chính trị nóng nhất của nghị sự quốc tế. Trong bối cảnh đối đầu chiến lược gay gắt với Mỹ và phương Tây, hành động của Tổng thống Nga hoàn toàn lô-gíc song lại làm dấy lên lo ngại về một cuộc chạy đua vũ trang hạt nhân mới, đe doạ an ninh toàn cầu.

Hiệp ước cắt giảm vũ khí tấn công chiến lược New START được ký hồi tháng Tư năm 2010 là thoả thuận song phương giữa Nga và Mỹ về kiểm soát số lượng vũ khí hạt nhân và phương tiện vận chuyển chúng. Theo đó, mỗi bên cắt giảm đầu đạn hạt nhân đã triển khai xuống 1550 đơn vị; đồng thời giới hạn tối đa 700 đơn vị đối với các loại tên lửa đạn đạo xuyên lục địa, tên lửa đạn đạo phóng từ tàu ngầm và oanh tạc cơ hạng nặng. New START là nỗ lực chung của cả Nga và Mỹ trong nhiều năm nhằm duy trì lòng tin chiến lược giữa hai siêu cường quân sự. Hiệp ước này tiếp tục được gia hạn thêm 5 năm từ tháng Một năm 2021. Continue reading “Vì sao Nga đình chỉ tham gia Hiệp ước New START?”

25/02/2004: “The Passion of the Christ” công chiếu tại Mỹ

Nguồn: “The Passion of the Christ” opens in the United States, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2004, The Passion of the Christ (Cuộc khổ nạn của Chúa Kitô), tác phẩm gây tranh cãi của Mel Gibson về 44 giờ cuối cùng trong cuộc đời của Đức Jesus thành Nazareth, đã chính thức được công chiếu tại các rạp phim trên toàn nước Mỹ. Không phải ngẫu nhiên, ngày mở màn này trùng với Thứ Tư Lễ Tro, ngày lễ bắt đầu Mùa Chay của Công giáo. Continue reading “25/02/2004: “The Passion of the Christ” công chiếu tại Mỹ”

Vua Lê Thái Tông qua đời và vụ án Lệ Chi Viên

Tác giả: Hoàng Bạch Thảo

Vào các tháng Giêng và tháng 5 năm Thiệu Bình thứ 5 [1438], Vua cho đào kênh tại các tỉnh Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An. Cũng trong tháng 5, giáng người anh trưởng là Quận vương Tư Tề làm thường dân:

Năm Mậu Ngọ, Thiệu Bình thứ 5 [2/1438], (Minh Chính Thống năm thứ 3). Mùa xuân, tháng Giêng, sai dân chúng 4 đạo đào kênh ở Trường Yên [Ninh Bình], Thanh Hóa, Nghệ An.

Mùa hạ, tháng 5, sai văn thần đốc thúc quân dân đào các kênh ở lộ Thanh Hóa.

Giáng quận vương Tư Tề xuống làm thứ nhân.” Toàn Thư, Bản Kỷ, quyển 11, trang 50b. Continue reading “Vua Lê Thái Tông qua đời và vụ án Lệ Chi Viên”

Thế giới hôm nay: 24/02/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Tổng thống Vladimir Putin cam kết củng cố lực lượng hạt nhân Nga trong bài phát biểu nhân “Ngày Người bảo vệ Tổ quốc.” Ông nói Nga sẽ triển khai tên lửa đạn đạo liên lục địa Sarmat, biệt danh “Satan 2.” Hôm thứ Ba, ông Putin đã rút khỏi New START, hiệp ước cắt giảm hạt nhân cuối cùng của Nga với Mỹ. Trong khi đó, Ukraine tuyên bố đã ngăn chặn các cuộc xâm nhập của Nga trên toàn chiến tuyến trước ngày kỷ niệm một năm Nga xâm lược vào thứ Sáu.

Quân đội Israel tiến hành không kích vào Gaza để trả đũa việc các chiến binh Palestine bắn sáu quả rocket về phía Israel. Hôm thứ Tư, các lực lượng Israel đã giết chết 11 người Palestine và làm bị thương nhiều người khác trong một cuộc đột kích giữa ban ngày ở Bờ Tây. Năm trong số các tên lửa đã bị phòng không Israel bắn hạ. Bạo lực giữa Israel và Palestine đã gia tăng trong năm nay. Continue reading “Thế giới hôm nay: 24/02/2023”

Chuyển động Quốc Phòng (17/2 – 23/2/2023)

Thực hiện: Viên Đăng Huy | Hiệu đính: Nguyễn Thế Phương

Chiến tranh Nga – Ukraine:

Continue reading “Chuyển động Quốc Phòng (17/2 – 23/2/2023)”

Liệu Ukraine có được nhận tiêm kích của phương Tây?

Nguồn: “Why does Ukraine want Western jets—and will it get them?”, The Economist, 1/2/2023

Biên dịch: Phạm Quốc Hào

Không quân Nga vẫn chưa chiếm thế thượng phong. Điều đó có thể sớm thay đổi

Ukraine đã nhiều lần kêu gọi phương Tây chuyển giao máy bay chiến đấu thế hệ thứ tư kể từ khi Nga xâm lược nước này vào tháng 2 năm 2022. Nhưng sau ngày 25/01/2023, khi thủ tướng Đức Olaf Scholz rốt cuộc đã đồng ý xuất khẩu xe tăng Leopard 2 sang Ukraine (được thúc đẩy bởi việc Mỹ viện trợ xe tăng M1 Abrams),  thì nhu cầu đối với máy bay chiến đấu của nước này đã trở nên cấp bách hơn. Ukraine muốn các tiêm kích F-16 hoặc F-15 của Mỹ mà NATO đang sở hữu số lượng lớn và bị loại biên dần khi được trang bị thêm nhiều tiêm kích tàng hình thế hệ thứ năm F-35. Vào ngày 30 tháng 1, Tổng thống Joe Biden nói rằng Mỹ sẽ không viện trợ  F-16. Vậy Ukraine có thể nhận được chúng không? Continue reading “Liệu Ukraine có được nhận tiêm kích của phương Tây?”

23/02/2020: Ahmaud Arbery bị bắn chết khi đang chạy bộ

Nguồn: Ahmaud Arbery is shot dead while out jogging, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2020, Ahmaud Arbery, một thanh niên da đen 25 tuổi đã bị hai cha con người da trắng bắn chết khi đang chạy bộ ở ngoại ô Brunswick, Georgia.

Sau khi đoạn phim ghi lại cảnh vụ giết người được công bố, thu hút sự chú ý của truyền thông quốc gia, các nhóm dân quyền, các nhà lập pháp, người nổi tiếng, và cuối cùng là Cục Điều tra Georgia. Vào ngày 7/5 cùng năm, Gregory và Travis McMichael đã bị bắt vì tội giết người (murder) và hành hung nghiêm trọng. William Bryan, người quay phim vụ nổ súng bằng điện thoại của mình, cũng bị bắt và bị buộc tội giết người khi đang phạm tội tiểu hình (felony murder) và bắt giữ người trái pháp luật. Cả ba gã đàn ông sau đó bị kết tội giết người và bị kết án tù chung thân. Continue reading “23/02/2020: Ahmaud Arbery bị bắn chết khi đang chạy bộ”

Thế giới hôm nay: 23/02/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Tổng thống Joe Biden nói Mỹ sẽ bảo vệ “từng tấc đất” của NATO khi gặp 9 nhà lãnh đạo sườn phía đông của liên minh tại Ba Lan. Trước đó, người đồng cấp Nga Vladimir Putin nói quan hệ Trung-Nga đã ghi “những cột mốc mới” trong cuộc gặp với Vương Nghị, nhà ngoại giao hàng đầu của Trung Quốc. Chuyến thăm của ông sẽ tạo cơ sở cho cuộc gặp giữa ông Putin và chủ tịch Tập Cận Bình, có thể là vào mùa xuân. Căng thẳng ngoại giao đến ngay trước dịp kỷ niệm một năm Nga xâm lược Ukraine vào thứ Sáu.

Các lực lượng Israel đã giết chết ít nhất 10 người Palestine và làm bị thương nhiều người khác trong một cuộc đột kích ban ngày tại thành phố Nablus ở Bờ Tây. Quân đội Israel cho biết chỉ nhắm mục tiêu vào những kẻ khủng bố Palestine từ hai nhóm chiến binh Lion’s Den và Palestine Islamic Jihad. Israel và Palestine đã gia tăng bạo lực trong năm nay, bao gồm một cuộc đột kích gây chết người ở thành phố Jenin tháng trước. Continue reading “Thế giới hôm nay: 23/02/2023”

Chiến tranh Biên giới Việt-Trung đã bị cố tình lãng quên như thế nào?

Nguồn: Christelle Nguyen, “How the Sino-Vietnamese War Was Purposefully Forgotten,” The Diplomat, 17/02/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Ở cả Trung Quốc và Việt Nam, hai chính phủ đã cố tình chôn vùi những ký ức về cuộc chiến năm 1979 của họ.

Trong tiểu thuyết “Chiến hữu trùng phùng” (Reunions of Companions-in-Arms) xuất bản năm 2001 của nhà văn đoạt giải Nobel Mạc Ngôn, linh hồn của một người lính đã chết, Tiền Anh Hào, đã thổ lộ tâm tư với một người đồng đội còn đang sống. Tiền thú nhận mình có tham vọng trở thành một anh hùng thời chiến, hơn là một người lính thời bình. Vậy nên anh đã rất phấn khởi khi được cử ra tiền tuyến, trong chiến dịch mà Trung Quốc gọi là cuộc chiến phản kích tự vệ chống lại Việt Nam, một cuộc chiến mà cả hai bên đều sử dụng vũ khí của Trung Quốc. Tiền tưởng tượng mình trở thành một chiến binh được vinh danh, cách này hay cách khác. Nếu sống sót trở về, anh sẽ được tôn vinh; còn nếu tử trận, thì cha mẹ nghèo khổ của anh cũng có thể nhận được chút tiền. Continue reading “Chiến tranh Biên giới Việt-Trung đã bị cố tình lãng quên như thế nào?”

Thỏa thuận Việt Nam – Indonesia: Một hướng giải quyết tranh chấp Biển Đông?

Tác giả: Thanh Phương p/v Hoàng Việt

Sau 12 năm đàm phán, ngày 23/12/2022, Indonesia và Việt Nam đã giải quyết được tranh chấp trên biển, cụ thể là đã kết thúc đàm phán về việc phân định vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) chồng lấn giữa hai nước tại khu vực quần đảo Natuna ở Biển Đông. Thỏa thuận giữa Hà Nội và Jakarta sẽ chấm dứt những căng thẳng lâu nay giữa hai nước, nhưng chắc là sẽ khiến Trung Quốc giận dữ, vì Bắc Kinh vẫn tuyên bố chủ quyền đối với một phần khu vực mà Indonesia và Việt Nam tranh chấp.

Tổng thống Indonesia Joko Widodo và Chủ tịch nước Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc đã công bố thỏa thuận này trong chuyến thăm cấp nhà nước 3 ngày của ông Phúc tại Indonesia tháng 12 năm ngoái. Continue reading “Thỏa thuận Việt Nam – Indonesia: Một hướng giải quyết tranh chấp Biển Đông?”

Thế giới hôm nay: 22/02/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Tổng thống Joe Biden đã có một bài phát biểu gay gắt (và tương đối ngắn) tại Warsaw để tái khẳng định cam kết hỗ trợ Ukraine của Mỹ và NATO. Ông Biden nói “Nga sẽ không bao giờ chiến thắng ở Ukraine” khi tuyên bố áp thêm trừng phạt lên chế độ của Vladimir Putin. Trước đó, ông Putin đã đọc một bài diễn văn dài trước quốc hội Nga. Ông tuyên bố Nga sẽ đình chỉ việc tham gia New START, hiệp ước cắt giảm vũ khí hạt nhân cuối cùng còn lại với Mỹ.

Ít nhất 6 người thiệt mạng và 213 người bị thương sau động đất mạnh 6,4 và 5,8 độ ở tỉnh Hatay miền nam Thổ Nhĩ Kỳ, chỉ hai tuần sau các trận động đất lớn đã khiến hàng chục nghìn người thiệt mạng. Lực lượng cứu hộ đang tìm kiếm những người còn mắc kẹt trong đống đổ nát mới. Hầu hết cư dân vùng này đang ở tạm trong lều trại. Continue reading “Thế giới hôm nay: 22/02/2023”

Tổng thống Zelensky: Sẽ có chiến tranh thế giới nếu Trung Quốc liên minh với Nga

Nguồn: Falls sich China mit Russland verbünden sollte, gibt es einen Weltkrieg“, WELT, 20/02/2023

Biên dịch: Nguyễn Xuân Hoài

Gần một năm sau khi nổ ra chiến tranh, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky giải thích lý do tại sao nếu để mất Bakhmut vào tay quân Nga sẽ gây ra những hậu quả khôn lường, và cách ông đánh giá rủi ro về sự hỗ trợ quân sự của Bắc Kinh giành cho Moscow.

Hỏi: Người Nga đang chuẩn bị cho một cuộc tấn công lớn, ồ ạt. Ông sẽ đối phó như thế nào? Continue reading “Tổng thống Zelensky: Sẽ có chiến tranh thế giới nếu Trung Quốc liên minh với Nga”

21/02/1862: Trận Valverde trong Nội chiến Mỹ

Nguồn: Battle of Valverde, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1862, trong Trận Valverde, quân Hợp bang miền Nam dưới quyền Tướng Henry Hopkins Sibley đã tấn công quân Liên minh miền Bắc do Đại tá Edward R. S. Canby chỉ huy gần Pháo đài Craig ở Lãnh thổ New Mexico. Là trận giao tranh lớn đầu tiên ở miền Viễn Tây trong Nội chiến Mỹ, trận Valverde tuy gây thương vong nặng nề nhưng không mang lại kết quả quyết định. Continue reading “21/02/1862: Trận Valverde trong Nội chiến Mỹ”