Tag: Mỹ

11/03/1779: Quốc Hội Mỹ thành lập Công binh Lục quân

Nguồn: Congress establishes the U.S. Army Corps of Engineers, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1779, Quốc Hội Mỹ đã cho thành lập Công binh Lục quân Hoa Kỳ (U.S. Army Corps of Engineers) để giúp lập kế hoạch, thiết kế, chuẩn bị cơ sở vật chất và môi trường cho Quân đội nước này. Bao gồm các nhân viên dân sự, các thành viên của Quân đội Lục địa và các sĩ quan người Pháp, Công binh Lục quân đã đóng vai trò thiết yếu trong các trận đánh quan trọng của Cách mạng Mỹ tại Bunker Hill, Saratoga và Yorktown.

Khi Chiến tranh Giành Độc lập kết thúc, các thành viên của Công binh tham gia ở thời điểm thành lập đơn vị vào năm 1779 đã rời quân ngũ cùng nhiều cựu binh khác. Năm 1794, trong chính phủ mới, Quốc hội Mỹ cho thành lập quân đoàn Pháo binh và Công binh (Corps of Artillerists and Engineers) với cùng một mục đích hoạt động như đơn vị tiền nhiệm. Phải đến năm 1802, Công binh Lục quân mới được tái lập như một bộ phận lâu dài của chính phủ liên bang. Continue reading “11/03/1779: Quốc Hội Mỹ thành lập Công binh Lục quân”

04/03/1918: Ca nhiễm đầu tiên trong đại dịch cúm Tây Ban Nha

Nguồn: First cases reported in deadly Spanish flu pandemic, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1918, ngay trước khi dùng bữa sáng, Binh nhì Albert Gitchell của Lục quân Mỹ đã được chuyển đến bệnh viện ở Fort Riley, Kansas, sau khi xuất hiện các triệu chứng giống như cảm lạnh – bao gồm đau họng, sốt và đau đầu. Đến buổi trưa cùng ngày, hơn 100 đồng đội của anh cũng đã báo cáo về các triệu chứng tương tự, và người ta chính thức ghi nhận các trường hợp được cho là những ca bệnh đầu tiên trong đại dịch cúm lịch sử năm 1918, sau này được gọi là cúm Tây Ban Nha. Sau cùng, căn bệnh đã giết chết 675.000 người Mỹ và khoảng 20 – 50 triệu người khác trên khắp thế giới, trở thành nguyên nhân gây tử vong cao hơn cả Thế chiến I. Continue reading “04/03/1918: Ca nhiễm đầu tiên trong đại dịch cúm Tây Ban Nha”

02/03/1776: Quân đội lục địa bao vây thành phố Boston

Nguồn: The Siege of Boston, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1776, trước khi Quân đội Lục địa chiếm Dorchester Heights, Massachusetts, Tướng George Washington đã ra lệnh cho lực lượng pháo binh Mỹ bắt đầu bắn phá Boston từ vị trí của họ tại Lechmere Point, phía tây bắc trung tâm thành phố.

Sau hai ngày bắn phá liên tục, Chuẩn tướng Mỹ John Thomas đã điều 2.000 quân, cùng đại bác và pháo binh, đến phía nam Boston tại Dorchester Heights. 56 khẩu pháo tham gia vào đợt tấn công này là đều do Trung tá Benedict Arnold và Ethan Allen cùng đội quân Green Mountain Boys chiếm được ở Ticonderoga, New York, sau đó đã được Đại tá Pháo binh Henry Knox chuyển đến Boston vào mùa đông trước. Continue reading “02/03/1776: Quân đội lục địa bao vây thành phố Boston”

27/02/1942: Tàu sân bay Langley của Mỹ bị đánh chìm

Nguồn: U.S. aircraft carrier Langley is sunk, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1942, tàu sân bay đầu tiên của Hải Quân Mỹ, Langley, đã bị đánh chìm bởi máy bay chiến đấu của Nhật Bản. Toàn bộ 32 máy bay trên Langley đều bị thiệt hại.

Tàu Langley được hạ thủy lần đầu tiên vào năm 1912, trở thành một tàu vận tải than của hải quân có tên gọi Jupiter. Sau Thế chiến I, tàu Jupiter được chuyển đổi thành tàu sân bay đầu tiên của Hải Quân và được đổi tên thành Langley, theo tên nhà tiên phong trong ngành hàng không Samuel Pierpont Langley. Đây cũng là con tàu đầu tiên của Hải Quân chạy bằng điện, có khả năng đạt tốc độ 15 hải lý/giờ. Ngày 17/10/1922, Trung úy Virgil C. Griffin đã lái chiếc máy bay đầu tiên, VE-7-SF, cất cánh từ boong của Langley. Dù trước đó đã từng có máy bay cất cánh từ tàu biển, nhưng đây vẫn là một khoảnh khắc lịch sử. Sau năm 1937, 40% đường băng nằm phía trước của Langley đã bị cắt bỏ, như một phần trong nỗ lực chuyển đổi sang tàu chuyên dụng cho thủy phi cơ, một căn cứ di động cho các phi đội máy bay ném bom tuần tra. Continue reading “27/02/1942: Tàu sân bay Langley của Mỹ bị đánh chìm”

18/02/2010: WikiLeaks bắt đầu công bố các tài liệu mật

Nguồn: WikiLeaks publishes the first documents leaked by Chelsea Manning, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2010, một trang web khi ấy còn tương đối ít nổi tiếng tên là WikiLeaks đã công bố một bức điện ngoại giao bị rò rỉ, trong đó ghi lại chi tiết các cuộc thảo luận giữa các nhà ngoại giao Mỹ và các quan chức chính phủ Iceland. Vụ rò rỉ tài liệu “Reikjavik13” hầu như không được công chúng biết đến, nhưng nó chỉ mới là văn bản đầu tiên trong số gần 750.000 tài liệu nhạy cảm do Chelsea Manning (trong hình) gửi tới WikiLeaks. Manning hiện được coi là một trong những “người tố giác” nhiều nhất và quan trọng nhất trong lịch sử nước Mỹ, khi những rò rỉ của cô làm sáng tỏ những hành động tàn bạo của lực lượng vũ trang Mỹ, vẽ nên một bức tranh toàn cảnh ảm đạm về cuộc chiến ở Iraq và Afghanistan và làm xấu mặt rất nhiều giới chức ngoại giao của Mỹ. Continue reading “18/02/2010: WikiLeaks bắt đầu công bố các tài liệu mật”

16/02/1878: Mỹ quay lại đúc tiền bằng bạc

Nguồn: Silver dollars made legal, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1878, với sự ủng hộ mạnh mẽ từ các công ty mỏ và nông dân miền Tây, Đạo luật Bland-Allison – đạo luật mở đường cho việc đúc tiền bạc trở lại – đã chính thức được ban hành thành luật.

Xung đột và tranh cãi xung quanh việc đúc tiền bằng bạc là điều khó hiểu đối với hầu hết người Mỹ hiện đại, nhưng vào cuối thế kỷ 19, đó là một chủ đề nhận được sự quan tâm về cả chính trị và kinh tế. Ngày nay, giá trị của đồng đô la Mỹ về cơ bản được bảo đảm bằng niềm tin vào sự ổn định của chính phủ, nhưng trong suốt thế kỷ 19, tiền thường được neo giữ bởi các giá trị thực tế bằng bạc và vàng, được gọi là chế độ “song bản vị”. Người Mỹ cho đúc cả tiền vàng và tiền bạc. Continue reading “16/02/1878: Mỹ quay lại đúc tiền bằng bạc”

14/02/1943: Trận Đèo Kasserine

Nguồn: Battle of the Kasserine Pass, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1943, Tướng Đức Erwin Rommel và Quân đoàn Phi Châu (Afrika Korps) của ông đã phát động một cuộc tấn công nhằm vào phòng tuyến của Đồng Minh ở Tunisia, Bắc Phi. Đèo Kasserine là địa điểm chứng kiến thất bại lớn đầu tiên của Mỹ trong Thế chiến II.

Tướng Erwin Rommel được cử đến Bắc Phi vào tháng 02/1942 cùng Quân đoàn Phi Châu mới thành lập để giúp Italia – đồng minh phe Trục – không bị mất thêm lãnh thổ trong khu vực vào tay người Anh. Bất chấp kỹ năng quân sự của mình, cho đến thời điểm đó, Rommel đã không thể làm gì hơn ngoài việc xoay sở rút lui để bảo toàn lực lượng của mình, nhưng Trận Đèo Kasserine cuối cùng đã thể hiện khả năng chiến lược thiên tài của “Cáo Sa mạc.” Continue reading “14/02/1943: Trận Đèo Kasserine”

07/02/2002: Tổng thống Bush công bố ‘các sáng kiến dựa trên tín ngưỡng’

Nguồn: President George W. Bush announces plan for “faith-based initiatives”, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2002, Tổng thống George W. Bush công bố kế hoạch tài trợ cho “các sáng kiến dựa trên tín ngưỡng” (faith-based initiatives).

Bush bắt đầu tại sự kiện Sáng Cầu nguyện Quốc gia (National Prayer Breakfast) được tổ chức trong phòng khiêu vũ của khách sạn Washington Hilton, nơi ông giải thích triết lý cơ bản đằng sau kế hoạch của mình. Ông nói, khi phục vụ người khác, chúng ta sẽ nhận ra cảm giác thỏa mãn sâu sắc trong mình. Và khi các hành động phục vụ được nhân lên, đất nước sẽ trở nên tốt lành hơn. Cuối ngày hôm đó, từ Phòng Bầu dục, ông đã thông báo chính sách mới trước sự chứng kiến của các thành viên hàng đầu của Quốc hội cùng báo giới. Continue reading “07/02/2002: Tổng thống Bush công bố ‘các sáng kiến dựa trên tín ngưỡng’”

31/01/1917: Đức tuyên bố chiến tranh tàu ngầm U-boat

Nguồn: Germans unleash U-boats, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày 31/01/1917, Đức tuyên bố sẽ nối lại chiến tranh tàu ngầm không hạn chế ở Đại Tây Dương, theo đó các tàu ngầm trang bị ngư lôi của Đức sẽ tấn công bất kỳ con tàu nào, kể cả tàu chở khách dân sự, xuất hiện trong vùng biển có chiến sự.

Khi Thế chiến I nổ ra vào năm 1914, Tổng thống Woodrow Wilson đã cam kết Mỹ sẽ có thái độ trung lập, một quan điểm mà đại đa số người dân nước này ủng hộ. Tuy nhiên, Anh là một trong những đối tác thương mại thân thiết nhất của Mỹ, và căng thẳng sớm nảy sinh giữa Mỹ và Đức khi người Đức tìm mọi cách phong tỏa Quần đảo Anh. Một số tàu của Mỹ trên đường đến Anh đã bị hư hại hoặc bị đánh chìm bởi mìn của Đức, và vào tháng 02/1915, Đức tuyên bố phát động chiến tranh không hạn chế nhắm vào tất cả các tàu, bất kể có trung lập hay không, đi vào vùng chiến sự xung quanh Anh. Continue reading “31/01/1917: Đức tuyên bố chiến tranh tàu ngầm U-boat”

21/01/1977: Tổng thống Carter ân xá cho những người trốn nghĩa vụ quân sự

Nguồn: President Carter pardons draft dodgers, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1977, Tổng thống Jimmy Carter đã quyết định ân xá vô điều kiện cho hàng trăm nghìn người đàn ông trốn nghĩa vụ quân sự trong Chiến tranh Việt Nam.

Tổng cộng đã có khoảng 100.000 thanh niên Mỹ trốn ra nước ngoài vào cuối thập niên 1960 và đầu thập niên 1970 để tránh phải đi quân dịch. 90% số này đã đến Canada, nơi sau một số tranh cãi ban đầu, cuối cùng họ đã được chào đón với tư cách là người nhập cư. Trong khi đó, những người khác tìm cách lẩn trốn ngay tại nước Mỹ. Ngoài nhóm trốn đi nghĩa vụ thì một con số tương đối nhỏ – khoảng 1.000 người đào ngũ từ lực lượng vũ trang Mỹ cũng hướng đến Canada. Về mặt kỹ thuật, chính phủ Canada bảo lưu quyền truy tố những người đào ngũ, nhưng trên thực tế, họ đã ngó lơ những người này, thậm chí còn hướng dẫn các nhân viên biên phòng không hỏi quá nhiều câu hỏi. Continue reading “21/01/1977: Tổng thống Carter ân xá cho những người trốn nghĩa vụ quân sự”

19/01/1764: John Wilkes bị khai trừ khỏi Nghị viện Anh

Nguồn: John Wilkes expelled from British Parliament, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1764, Nghị viện Anh chính thức khai trừ John Wilkes vì những bài viết được cho là nhằm bôi nhọ, kêu gọi lật đổ và có tính khiêu dâm của ông. Trong 12 năm tiếp theo, tên của Wilkes đã trở thành từ đồng nghĩa với sự áp bức của Nghị viện cả ở Anh Quốc và các thuộc địa Bắc Mỹ.

Wilkes đã bị đuổi khi dám nghi ngờ tính chính trực của Vua George III và cố vấn thân cận nhất, John Stuart người Scotland, trong ấn bản thứ 45 của tờ báo của ông, Người miền Bắc (The North Briton), vào năm 1763. Khi chính phủ đáp trả bằng cách ra lệnh khám xét văn phòng tòa soạn và bắt giữ các nhân viên, một thẩm phán đã tuyên bố lệnh khám xét này là bất hợp pháp và theo đó bác bỏ mọi cáo buộc. Continue reading “19/01/1764: John Wilkes bị khai trừ khỏi Nghị viện Anh”

09/01/1776: Thomas Paine xuất bản cuốn ‘Common Sense’

Nguồn: Thomas Paine publishes “Common Sense”, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào này năm 1776, nhà văn Thomas Paine đã cho xuất bản cuốn sách nhỏ “Common Sense” (Lẽ Thường), trong đó đưa ra những lập luận ủng hộ nền độc lập của Mỹ. Dù ngày nay ít còn được sử dụng, các cuốn sách nhỏ này là một phương tiện tuyên truyền ý tưởng quan trọng từ thế kỷ 16 đến thế kỷ 19.

Ban đầu được xuất bản dưới dạng ẩn danh, “Common Sense” kêu gọi các thuộc địa của Mỹ đứng lên giành độc lập khỏi Anh Quốc và được coi là một trong những cuốn sách tuyên truyền có ảnh hưởng nhất trong lịch sử nước Mỹ. Thành công trong việc hợp nhất dân thường và giới lãnh đạo chính trị cùng ủng hộ ý tưởng độc lập, “Common Sense” đóng một vai trò đáng kể trong việc biến chiến tranh thuộc địa trở thành Cách mạng Mỹ. Continue reading “09/01/1776: Thomas Paine xuất bản cuốn ‘Common Sense’”

02/01/1776: Quốc hội Mỹ công bố Đạo luật Tory

Nguồn: Congress publishes the Tory Act, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1776, Quốc hội Lục địa đã công bố nghị quyết “Đạo luật Tory,” trong đó hướng dẫn các thuộc địa cách giải quyết những người Mỹ vẫn trung thành với Anh Quốc và Vua George.

Đạo luật kêu gọi các ủy ban thuộc địa giáo dục lại những người “trung thực và có ý tốt, nhưng thiếu hiểu biết” bằng cách khai sáng cho họ về “nguồn gốc, bản chất và mức độ của cuộc tranh cãi hiện nay.” Quốc hội vẫn “hoàn toàn tin tưởng rằng các quyền tự do và đặc quyền cổ xưa của chúng ta càng được kiểm tra kỹ càng, thì sự phản đối hiện nay của chúng ta đối với chính quyền chuyên chế sẽ càng trở nên chính đáng và cần thiết.” Continue reading “02/01/1776: Quốc hội Mỹ công bố Đạo luật Tory”

15/12/1998: Hạ viện Mỹ khuyến nghị luận tội Tổng thống Clinton

Nguồn: U.S. House of Representatives recommends impeaching Clinton, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1998, Ủy ban Tư pháp Hạ viện Mỹ đã công bố một báo cáo dài 265 trang đề xuất luận tội Tổng thống Bill Clinton vì “các tội nặng nhẹ” (high crimes and misdemeanors).

Các thủ tụng tố tụng luận tội diễn ra sau đó đã trở thành đỉnh điểm trong loạt bê bối liên quan đến Tổng thống và Đệ nhất Phu nhân Hillary Clinton. Gia đình Clinton bị nghi ngờ dàn xếp các giao dịch bất động sản không đúng quy định, vi phạm trong việc gây quỹ, và áp dụng chủ nghĩa thân hữu khi sa thải các nhân viên của Nhà Trắng. Trong mớ bòng bong này còn có thêm câu chuyện ngoại tình của Tổng thống và nhiều đơn kiện quấy rối tình dục được đệ trình chống lại ông. Continue reading “15/12/1998: Hạ viện Mỹ khuyến nghị luận tội Tổng thống Clinton”

12/12/1937: Tàu USS Panay bị Nhật đánh chìm

Nguồn: USS Panay sunk by Japanese, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1937, trong trận Nam Kinh thuộc Chiến tranh Trung – Nhật, pháo hạm Panay của Mỹ đã bị máy bay tiêm kích Nhật Bản tấn công và đánh chìm trong vùng biển của Trung Quốc.

Con tàu Mỹ, vốn trung lập trong xung đột Trung – Nhật, đang hộ tống tàu sơ tán người Mỹ và ba xà lan Standard Oil rời khỏi Nam Kinh, thủ đô đang bị chiến tranh tàn phá của Trung Quốc, nằm trên sông Dương Tử. Sau khi Panay bị đánh chìm, tàu cứu hộ Nhật Bản có trang bị súng máy đã đưa những người sống sót đến tập trung trên bờ sông Dương Tử. Continue reading “12/12/1937: Tàu USS Panay bị Nhật đánh chìm”

01/12/1959: Nam Cực trở thành lục địa phi quân sự

Nguồn: Antarctica made a military-free continent, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1959, 12 quốc gia, trong đó có Mỹ và Liên Xô, đã cùng ký Hiệp ước Nam Cực, theo đó chính thức cấm mọi hoạt động quân sự và thử nghiệm vũ khí trên lục địa này. Đây là hiệp định kiểm soát vũ khí đầu tiên được ký kết trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh.

Kể từ thập niên 1800, một số quốc gia, bao gồm Anh, Australia, Chile và Na Uy, đã tuyên bố chủ quyền đối với nhiều vùng lãnh thổ thuộc Nam Cực – trở thành nguyên nhân dẫn đến tranh chấp ngoại giao và thậm chí là đụng độ vũ trang. Năm 1948, lính Argentina đã bắn vào lính Anh trong một khu vực mà cả hai bên đều tuyên bố chủ quyền. Continue reading “01/12/1959: Nam Cực trở thành lục địa phi quân sự”

31/10/1776: Vua Anh phát biểu lần đầu sau khi Mỹ tuyên bố độc lập

Nguồn: King George III speaks for first time since American independence declared, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1776, trong bài phát biểu đầu tiên trước Nghị viện Anh kể từ khi các nhà lãnh đạo Cách mạng Mỹ cùng nhau ký Tuyên ngôn Độc lập trong mùa hè năm đó, Vua George III thừa nhận rằng tình hình đã không suôn sẻ cho nước Anh trong cuộc chiến với thuộc địa của mình.

Trong bài phát biểu của mình, nhà vua nói về việc ký Tuyên ngôn Độc lập của các nhà lãnh đạo cách mạng Mỹ, rằng “chính bởi thói liều lĩnh của các nhà lãnh đạo này, những người luôn ham muốn sự thống trị và quyền lực, đã khiến họ công khai từ bỏ tất cả lòng trung thành với hoàng gia, cũng như tất cả các mối liên hệ chính trị với chính quốc.” Continue reading “31/10/1776: Vua Anh phát biểu lần đầu sau khi Mỹ tuyên bố độc lập”

29/10/1948: Khói mù khiến nhiều người thiệt mạng tại Pennsylvania

Nguồn: Killer smog claims elderly victims, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1948, làn sương độc tiếp tục bao trùm khắp Donora, Pennsylvania. Trong khoảng thời gian 5 ngày, nó đã giết chết khoảng 20 người và khiến sức khỏe của hàng nghìn người khác bị suy giảm nghiêm trọng.

Donora là một thị trấn với khoảng 14.000 dân cư sinh sống trên sông Monongahela trong một thung lũng được bao quanh bởi những ngọn đồi. Các nhà máy thép và một nhà máy luyện kẽm trong thị trấn đã thải ra một lượng cực lớn axit sulfuric, carbon monoxide và các chất ô nhiễm khác vào bầu khí quyển suốt nhiều năm trước khi thảm họa xảy ra. Trong thập niên 1920, chủ sở hữu của nhà máy kẽm, Zinc Works, đã bồi thường cho người dân địa phương về những thiệt hại do ô nhiễm gây ra. Tuy nhiên, chỉ có rất ít hoặc không có quy định nào về ô nhiễm không khí đối với các ngành công nghiệp của Donora. Continue reading “29/10/1948: Khói mù khiến nhiều người thiệt mạng tại Pennsylvania”

18/10/1898: Mỹ nắm quyền kiểm soát Puerto Rico

Nguồn: U.S. takes control of Puerto Rico, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1898, chỉ một năm sau khi Tây Ban Nha trao quyền tự trị cho Puerto Rico, quân đội Mỹ đã giương cao lá cờ của mình tại đây, chính thức hóa việc kiểm soát đối với một triệu cư dân của hòn đảo này.

Tháng 07/1898, khi Chiến tranh Tây Ban Nha-Mỹ dần đi vào hồi kết, lực lượng Mỹ đã tiến hành xâm lược Puerto Rico, hòn đảo dài 108 dặm, rộng 40 dặm, vốn là một trong hai thuộc địa chính của Tây Ban Nha ở Caribe. Gần như không gặp phải kháng cự và chỉ có bảy người Mỹ thiệt mạng, quân Mỹ đã có thể chiếm được hòn đảo vào giữa tháng 08. Continue reading “18/10/1898: Mỹ nắm quyền kiểm soát Puerto Rico”

13/10/1775: Quốc Hội Lục địa thành lập lực lượng hải quân đầu tiên

Nguồn: Continental Congress authorizes first naval force, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1775, Quốc Hội Lục địa đã cho phép xây dựng và quản lý lực lượng hải quân đầu tiên của Mỹ – tiền thân của Hải quân Mỹ hiện nay.

Dù xung đột công khai với người Anh bùng nổ từ hồi tháng 4, người Mỹ vẫn không thực sự cân nhắc đến việc phòng thủ bằng đường biển, mãi cho đến khi Quốc Hội được tin rằng một hạm đội hải quân Anh đang trên đường đến thuộc địa. Tháng 11, Hải quân Lục địa được chính thức thành lập, và vào ngày 22/12, Esek Hopkins được bổ nhiệm làm Tổng tư lệnh đầu tiên của đơn vị mới. Continue reading “13/10/1775: Quốc Hội Lục địa thành lập lực lượng hải quân đầu tiên”