Thế giới hôm nay: 19/08/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Một ủy viên của Cộng đồng Kinh tế Các Quốc gia Tây Phi ECOWAS vừa nói với các chỉ huy quân đội là khối sẵn sàng dùng vũ lực để khôi phục nền dân chủ ở Niger “nếu mọi lựa chọn khác đều thất bại.” Cộng đồng đã gặp nhau ở Ghana để thảo luận về một lực lượng dự phòng. Các tướng lĩnh quân đội Niger lật đổ tổng thống Mohamed Bazoum vào ngày 26 tháng 7. Cho đến nay họ vẫn phớt lờ yêu cầu phục chức cho ông Bazoum từ ECOWAS, Liên Hợp Quốc, và các cường quốc phương Tây.

Walmart, nhà bán lẻ lớn nhất thế giới, vừa công bố doanh thu 162 tỷ đô la trong ba tháng tính đến tháng 7, vượt kỳ vọng 161 tỷ đô la của giới phân tích và tăng 5,7% so với cùng kỳ năm ngoái. Gã khổng lồ bán lẻ Mỹ đã tăng dự báo tăng trưởng doanh số bán hàng lên 4-4,5% trong năm nay, từ mức 3,5%. Công ty cho rằng tin tốt đến từ lạm phát hạ nhiệt và nhu cầu cao đối với hàng tạp hóa giá rẻ, nhưng cũng nói giá nhiên liệu tăng và chi phí vay cao vẫn có thể làm tổn hại niềm tin tiêu dùng. Continue reading “Thế giới hôm nay: 19/08/2023”

Trích Tự truyện của Fidel Castro

Nguồn:  Tài liệu Trung văn (2007) | Biên dịch: Nguyễn Hải Hoành

Fidel Castro, vị lãnh tụ kính yêu của nhân dân Cuba, được hàng trăm triệu người trên khắp thế giới hâm mộ. Cuộc đời của ông là một huyền thoại độc nhất vô nhị. Từ khi trở thành người đứng đầu nước Cộng hòa Cuba ở tuổi 33 cho tới nay khi đã ngoài tuổi 80, Fidel Castro chứng kiến biết bao sự kiện long trời lở đất, bao nhiêu bí mật quốc gia và quốc tế, nhất là sự kiện Khủng hoảng tên lửa Cuba năm 1962 suýt trở thành ngòi nổ dẫn tới Đại chiến thế giới lần thứ ba. Cuộc đời của Fidel Castro thực sự là nguồn tài liệu vô giá đối với các nhà nghiên cứu lịch sử và xã hội cũng như tất cả những người bình thường trên thế giới này. Continue reading “Trích Tự truyện của Fidel Castro”

17/08/1978: Khí cầu lần đầu vượt Đại Tây Dương thành công

Nguồn: Balloon crosses the Atlantic, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1978, khí cầu Double Eagle II đã hoàn thành chuyến bay khí cầu xuyên Đại Tây Dương đầu tiên khi hạ cánh xuống một cánh đồng lúa mạch gần Paris, 137 giờ sau khi cất cánh từ Presque Isle, Maine. Do Ben Abruzzo, Maxie Anderson, và Larry Newman điều khiển, chiếc khí cầu chứa đầy helium này đã bay hơn 5.200 km trong cuộc phiêu lưu kéo dài sáu ngày. Continue reading “17/08/1978: Khí cầu lần đầu vượt Đại Tây Dương thành công”

Thế giới hôm nay: 17/08/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Một tàu chở hàng vừa rời cảng Odessa của Ukraine sau nhiều tháng mắc kẹt; nó đã ở đây từ ngày Nga bắt đầu xâm lược vào tháng 2 năm ngoái. Tuần trước, Ukraine công bố một hành lang mới ở Biển Đen để giải phóng tàu buôn bị kẹt tại các cảng của họ, dù Nga không đưa ra đảm bảo gì. Moscow thậm chí đã dọa coi tất cả các tàu rời cảng Ukraine là mục tiêu quân sự.

Một tòa phúc thẩm Mỹ đã áp hạn chế với thuốc phá thai mifepristone. Phán quyết của toà sẽ cấm người dùng nhận thuốc qua đường bưu điện và theo kê đơn trực tuyến, nhưng không cấm hoàn toàn loại thuốc này như một tòa án cấp dưới ở Texas trước đây. Lệnh sẽ không có hiệu lực ngay lập tức; Tòa án Tối cao đã ra phán quyết hồi đầu năm rằng loại thuốc này vẫn phải được cung cấp trong khi kiện tụng diễn ra. Continue reading “Thế giới hôm nay: 17/08/2023”

Việt Nam và Mỹ “trở về tương lai”

Tác giả: Nguyễn Quang Dy

“Không có bạn bè hay kẻ thù vĩnh viễn, chỉ có lợi ích vĩnh viễn.

-Lord Palmerston-

Việt Nam và Mỹ phải nâng cấp quan hệ lên đối tác chiến lược là tất yếu. Nhưng quá trình đó bị trì hoãn quá lâu, làm cho dư luận vừa hồi hộp vừa phấn khích như xem một vở kịch đang đến đoạn kết vui vẻ. Tuy không nên quá nôn nóng, nhưng lúc này là thời điểm tốt nhất để hai nước tiếp tục “trở về tương lai”. Trước bước ngoặt mới, nếu trì hoãn lâu hơn nữa sẽ mất nốt cơ hội. Continue reading “Việt Nam và Mỹ “trở về tương lai””

Thế giới hôm nay: 16/08/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Ngân hàng trung ương Nga tăng lãi suất thêm 3,5 điểm phần trăm, lên 12%, sau khi đồng rúp mất giá kỷ lục. Hôm thứ Hai, đồng tiền này đã về mức 100 đồng đổi một đô la Mỹ. Trừng phạt của phương Tây, việc giá dầu Nga bị áp giá trần, và gia tăng nhập khẩu đã khiến đồng rúp lao dốc. Ngân hàng nói quyết định được đưa ra để bình ổn giá cả.

Nga không kích LvivVolyn, hai thành phố ở phía tây Ukraine thường ít bị tấn công hơn so với tiền tuyến ở miền đông và nam đất nước. Phòng không Ukraine cho biết đã đánh chặn 16 trên ít nhất 28 tên lửa Nga. Giới chức cho biết có ba người thiệt mạng ở Volyn. Continue reading “Thế giới hôm nay: 16/08/2023”

Chúng ta nên sợ Trung Quốc đến mức nào?

Nguồn: Stephen M. Walt, “Here’s How Scared of China You Should Be,” Foreign Policy, 07/08/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Một vấn đề quan trọng trong các cuộc tranh luận hiện nay về đại chiến lược của Mỹ là các ưu tiên của nước này trong cuộc cạnh tranh với Trung Quốc. Mỹ nên dành bao nhiêu nguồn lực (tiền bạc, con người, thời gian, sự chú ý,…) cho vấn đề này? Liệu Trung Quốc có phải là thách thức địa chính trị lớn nhất mà Mỹ từng đối mặt, hay chỉ là gã khổng lồ với đôi chân bằng đất sét? Việc chống lại Trung Quốc có nên được ưu tiên hơn tất cả các vấn đề khác (như Ukraine, biến đổi khí hậu, di cư, Iran, …), hay nó chỉ nên là một trong số nhiều vấn đề và không nhất thiết phải quan trọng nhất? Continue reading “Chúng ta nên sợ Trung Quốc đến mức nào?”

Thế giới hôm nay: 15/08/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Cố vấn kinh tế của tổng thống Vladimir Putin đã khiển trách ngân hàng trung ương Nga về chính sách tiền tệ lỏng lẻo sau khi đồng rúp mất giá chỉ còn 102 đồng đổi một đô la, mức thấp nhất 16 tháng qua. Chỉ trong năm nay đồng tiền này đã mất khoảng 30% giá trị. Ngân hàng trước đó đổ lỗi cho điều kiện ngoại thương xấu đi. Họ cho biết có thể tăng lãi suất cơ bản và triệu tập một cuộc họp đột xuất bàn vấn đề lãi suất vào thứ Ba. Đồng rúp bị ảnh hưởng bởi chi tiêu quân sự leo thang, lệnh trừng phạt của phương Tây, và việc các nước châu Âu giảm phụ thuộc vào nguồn cung năng lượng Nga.

Chính phủ quân sự của Niger tuyên bố sẽ truy tố Mohamed Bazoum, tổng thống bị phế truất, vì “tội phản quốc.” Chính quyền mới cáo buộc ông Bazoum “phá hoại an ninh cả đối ngoại và đối nội của Niger.” Trước đó một nhóm các học giả Hồi giáo, những người đã tổ chức đàm phán hòa giải với các tướng lĩnh Niger, thông báo chính phủ mới sẵn sàng tiến hành ngoại giao và đàm phán với các nhà lãnh đạo Tây Phi khác. Continue reading “Thế giới hôm nay: 15/08/2023”

Thuế tối thiểu toàn cầu: Lợi hay hại cho kinh tế Việt Nam?

Tác giả: Lê Hồng Hiệp & Phan Xuân Dũng

Chính phủ Việt Nam đang chuẩn bị trình Quốc hội dự thảo luật liên quan đến Thuế tối thiểu toàn cầu (TTTTC) vào tháng 10 này. TTTTC, do Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) đề xuất và được các quốc gia thành viên G7 thông qua vào năm 2021, yêu cầu các doanh nghiệp đa quốc gia có doanh thu hàng năm trên 750 triệu euro (800 triệu USD) phải nộp mức thuế tối thiểu là 15% trên tổng lợi nhuận của họ. Biện pháp này, sẽ có hiệu lực từ năm tới, là nhằm giảm bớt sự cạnh tranh về thuế giữa các quốc gia và ngăn các công ty đa quốc gia trốn thuế bằng cách chuyển lợi nhuận sang những nơi có mức thuế thấp. Đến nay, đã có 142 quốc gia, bao gồm Việt Nam, bày tỏ ủng hộ đối với TTTTC. Continue reading “Thuế tối thiểu toàn cầu: Lợi hay hại cho kinh tế Việt Nam?”

Thế giới hôm nay: 14/08/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Số người chết vì cháy rừng ở Hawaii đã tăng lên ít nhất 89, đánh dấu thảm họa thiên nhiên chết chóc nhất kể từ khi quần đảo này trở thành một bang của Mỹ vào năm 1959. Đây cũng là vụ cháy rừng có thương vong cao nhất ở Mỹ trong hơn 100 năm qua. Thống đốc Josh Green đã cảnh báo số người chết còn tăng. Cho tới nay có khoảng 1.000 tòa nhà bị phá hủy, khiến hàng nghìn người phải chịu cảnh mất nhà cửa. Hạn hán kéo dài cả năm và gió lớn kết hợp khiến đám cháy lan rộng với tốc độ dữ dội.

Bộ ngoại giao Trung Quốc lên án chuyến thăm Mỹ của phó tổng thống Đài Loan, William Lại Thanh Đức. Bắc Kinh nói ông Lại là một nhân vật ly khai và tuyên bố sẽ tiến hành các bước để bảo vệ chủ quyền của họ. Ông Lại, ứng cử viên của đảng cầm quyền trong cuộc bầu cử tổng thống vào năm tới, đã dừng chân ở New York trước chuyến đi đến Paraguay. Continue reading “Thế giới hôm nay: 14/08/2023”

Mật nghị Bắc Đới Hà lịch sử đầy thử thách của Đảng Cộng sản Trung Quốc

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “Xi opens Beidaihe with no elders but plenty of challenges”, Nikkei Asia, 10/08/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Mật nghị năm nay sẽ thảo luận về vấn đề thống nhất Đài Loan, các khó khăn kinh tế, và quan hệ với Mỹ.

Mùa hè chính trị của Trung Quốc đã đến. Các nhà lãnh đạo Đảng Cộng sản Trung Quốc – đã nghỉ hưu và vẫn còn đương nhiệm – đã tập trung tại thị trấn nghỉ mát ven biển Bắc Đới Hà ở tỉnh Hà Bắc để tổ chức các cuộc thảo luận thường niên, theo hình thức bí mật và không chính thức, về tình hình đất nước.

Cuộc họp năm nay có lẽ sẽ mang tính lịch sử.

“Đây là mật nghị Bắc Đới Hà đầu tiên mà tất cả các đảng viên lão thành đầy quyền lực đều vắng mặt,” một đảng viên kỳ cựu, người đã quan sát chính trị Trung Quốc suốt bốn thập niên, cho biết. Continue reading “Mật nghị Bắc Đới Hà lịch sử đầy thử thách của Đảng Cộng sản Trung Quốc”

13/08/1926: Ngày sinh Fidel Castro

Nguồn: Fidel Castro born, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1926, nhà cách mạng Fidel Castro đã chào đời ở tỉnh Oriente phía đông Cuba. Là con trai của một gia đình nhập cư gốc Tây Ban Nha, những người đã làm giàu nhờ xây dựng hệ thống đường sắt để vận chuyển mía, Fidel được theo học các trường nội trú Công giáo La Mã ở Santiago de Cuba. Ông bắt đầu hoạt động chính trị cách mạng từ khi còn là sinh viên, và vào năm 1947, ông đã tham gia một nỗ lực bất thành của một nhóm người Dominica lưu vong và người Cuba nhằm lật đổ nhà độc tài Dominica, Rafael Trujillo. Trong năm tiếp theo, ông tham gia vào các cuộc bạo động đô thị ở Bogota, Colombia. Điểm nổi bật nhất trong hoạt động chính trị của ông trong thời kỳ này là tư tưởng chống Mỹ. Tuy nhiên, ông vẫn chưa phải là một người theo chủ nghĩa Mác công khai. Continue reading “13/08/1926: Ngày sinh Fidel Castro”

Giá trị châu Âu: Những gợi ý cho sự phát triển

Tác giả: Hồ Sĩ Qúy*

1. Châu Âu “già nua”

Vài năm gần đây, hình ảnh về một châu Âu già nua (Old Europe, Secular Europe) thường ám ảnh các nhà chính trị và các nhà hoạt động xã hội châu Âu.

Thật ra đây là một định kiến thiếu công bằng và không mấy sáng suốt, nhất là đối với những người ở ngoài khu vực Tây Âu tin vào định kiến này. So với Phương Tây ngoài châu Âu và so với các khu vực khác mới nổi thì đúng là châu Âu đã già nua. Nhưng già nua đâu có phải là các giá trị châu Âu đã lỗi thời.

Bài viết này cố gắng đưa ra một cái nhìn như vậy. Nhưng trước hết, chúng tôi muốn điểm qua cội nguồn của những quan niệm đã làm nảy sinh định kiến này. Continue reading “Giá trị châu Âu: Những gợi ý cho sự phát triển”

12/08/1938: Hitler khuyến khích người Đức sinh nhiều con

Nguồn: Hitler encourages Germans to have multiple children with the Mother’s Cross, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1938, Adolf Hitler đã đề xuất Huân chương Người Mẹ (Mother’s Cross) nhằm khuyến khích phụ nữ Đức sinh thêm con. Huân chương được trao tặng vào ngày 12/08 hàng năm, ngày sinh của mẹ Hitler. Continue reading “12/08/1938: Hitler khuyến khích người Đức sinh nhiều con”

Chuyển động Quốc Phòng (4/8 – 10/8/2023)

Thực hiện: Viên Đăng Huy | Hiệu đính: Nguyễn Thế Phương

Chiến tranh Nga – Ukraine:

Continue reading “Chuyển động Quốc Phòng (4/8 – 10/8/2023)”

Quảng Nam-Đà Nẵng gần 200 năm trước qua hồi ký của một văn nhân Trung Quốc

Tác giả: Hồ Bạch Thảo

Xem thêm: Tỉnh Quảng Ngãi gần 200 năm trước qua hồi ký của một văn nhân Trung Quốc

Tác giả Hải Nam tạp trước [海南雜著] Thái Đình Lan rời Quảng Ngãi tới Quảng Nam; tại đây tình cờ có cuộc hội ngộ thú vị. Thái Đình Lan sau này là vị Tiến sĩ duy nhất của đảo Bành Hồ, Đài Loan; lúc đến tỉnh thành Quảng Nam được diện kiến vị Tiến sĩ khai khoa Nam Kỳ Lục tỉnh, Phan Thanh Giản. Cụ Phan bấy giờ giữ chức Tuần vũ Nam Ngãi. Hai danh sĩ có dịp xướng họa thơ văn. Xin theo dõi cuộc gặp mặt qua phần dịch dưới đây [Chữ trong ngoặc [] là của người dịch; chữ trong ngoặc () của tác giả]: Continue reading “Quảng Nam-Đà Nẵng gần 200 năm trước qua hồi ký của một văn nhân Trung Quốc”

10/08/1978: Xe Pinto của hãng Ford gây tai nạn chết người ở Indiana

Nguồn: Fatal Ford Pinto crash in Indiana, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1978, ba cô gái tuổi teen đã thiệt mạng sau khi chiếc Ford Pinto đời 1973 của họ bị một chiếc xe tải đâm từ phía sau, khiến nó bốc cháy trên đường cao tốc Indiana. Vụ tai nạn chết người là một trong hàng loạt những vụ tai nạn với xe Pinto, mở đường cho một vụ bê bối quốc gia trong thập niên 1970. Continue reading “10/08/1978: Xe Pinto của hãng Ford gây tai nạn chết người ở Indiana”

Thế giới hôm nay: 10/08/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Tháng 7 vừa qua đánh dấu lần đầu tiên trong hơn hai năm kinh tế Trung Quốc rơi vào giảm phát. Chỉ số giá tiêu dùng giảm 0,3% so với cùng kỳ năm ngoái, sau khi đứng yên trong tháng 6. Chi tiêu trong nước chậm đi do phục hồi kinh tế chững lại sau đại dịch. Xuất khẩu của Trung Quốc cũng giảm mạnh hơn dự kiến, 14,5% so với cùng kỳ năm ngoái tính theo đồng đô la trong tháng 7, đánh dấu mức giảm lớn nhất kể từ tháng 2 năm 2020.

Ít nhất 41 người di cư đã thiệt mạng trong một vụ đắm tàu ngoài khơi đảo Lampedusa của Ý, theo tin địa phương. Con thuyền khởi hành từ Tunisia hôm thứ Năm và bị chìm sau vài giờ. Chỉ có bốn người sống sót. Lực lượng bảo vệ bờ biển Ý đã báo cáo hai sự cố tương tự vào Chủ nhật. Số lượng người di cư đi từ Tunisia đến châu Âu đã tăng trong thời gian gần đây. Continue reading “Thế giới hôm nay: 10/08/2023”

Ảo tưởng và thực tế trong cạnh tranh chiến lược Mỹ – Trung

Nguồn: Jude Blanchette và Christopher Johnstone, “The Illusion of Great-Power Competition,” Foreign Affairs, 24/07/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Tại sao các cường quốc tầm trung – và các nước nhỏ – lại quan trọng đối với chiến lược của Mỹ?

Thời điểm hiện tại có thể là một thời điểm khó hiểu và không thể đoán trước trong nền chính trị toàn cầu, nhưng chúng ta không thiếu những khuôn khổ và quan điểm nhằm giải thích, hoặc chí ít là mô tả, những diễn biến chính. Đối với nhiều nhà quan sát, cuộc xâm lược Ukraine của Tổng thống Nga Vladimir Putin và thái độ ngày càng hung hăng của nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình trên khắp Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương đã chia thế giới thành nhiều khối, kéo Mỹ và các đồng minh vào một cuộc “Chiến tranh Lạnh mới” đối đầu Bắc Kinh và Moscow. Những người khác lại xem đây là kỷ nguyên cạnh tranh giữa các cường quốc, với nhân vật chính là Mỹ và Trung Quốc. Chiến lược An ninh Quốc gia mới nhất của Mỹ phản ánh quan điểm này, kết luận rằng “một cuộc cạnh tranh đang diễn ra giữa các cường quốc để định hình những gì sẽ xảy ra tiếp theo”. Continue reading “Ảo tưởng và thực tế trong cạnh tranh chiến lược Mỹ – Trung”

Thế giới hôm nay: 09/08/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken nói với BBC rằng nhóm lính đánh thuê Nga Wagner đang “lợi dụng” tình hình ở Niger. Chính quyền quân sự Niger được cho là đã kêu gọi hỗ trợ từ Wagner, công ty đang hoạt động ở nước láng giềng Mali kể từ sau cuộc đảo chính quân sự năm 2021. Trước đó, các lãnh đạo mới của Niger đã từ chối nỗ lực ngoại giao của các thành viên Cộng đồng Kinh tế Các Quốc gia Tây Phi, với lý do quan điểm của người dân phản đối lệnh trừng phạt của khối khiến Niger không thể đón tiếp đoàn.

Cổ phiếu của các ngân hàng khu vực ở Mỹ giảm sau khi Moody’s hạ mức đánh giá  tín nhiệm mười ngân hàng cỡ trung. Cổ phiếu của một số gã khổng lồ ngân hàng cũng đi xuống sau tin này, bao gồm JPMorgan Chase với mức giảm khoảng 2% trong phiên giao dịch sớm. Hôm thứ Hai, Moody’s cho biết chiến dịch tăng lãi suất của Cục Dự trữ Liên bang đang có “tác động đáng kể” lên các ngân hàng Mỹ, khiến một số ngân hàng cỡ trung chịu “những khoản lỗ chưa thực hiện lớn.” Continue reading “Thế giới hôm nay: 09/08/2023”