Category: Sự kiện

04/08/1873: Trung đoàn 7 Kỵ binh Mỹ bị người bản địa tấn công

Nguồn: Colonel Custer and 7th Cavalry attacked by Indians, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1873, trong khi đang bảo vệ một nhóm khảo sát đường sắt ở Montana, Custer và Trung đoàn 7 Kỵ binh dưới quyền ông lần đầu tiên đụng độ với bộ tộc Sioux bản địa, những người sẽ đánh bại họ ba năm sau tại Little Big Horn.

Hai năm trước đó, Trung tá George Armstrong Custer và Trung đoàn 7 Kỵ binh chưa từng có cuộc đối đầu nào với nhóm người Mỹ bản địa thù địch ở đồng bằng phía tây. Khao khát chiến đấu, Custer rất hài lòng khi trung đoàn được lệnh giúp bảo vệ một nhóm các nhà khảo sát trong nhiệm vụ lập tuyến đường sắt Bắc Thái Bình Dương. Tuyến đường sắt xuyên lục địa mới (tuyến thứ ba ở Hoa Kỳ) dự kiến sẽ đi qua vùng lãnh thổ do tộc Sioux  kiểm soát. Custer rất lạc quan rằng nhiệm vụ sẽ đem lại cho mình cơ hội cải thiện danh tiếng như một chiến binh đánh thắng người bản địa. Continue reading “04/08/1873: Trung đoàn 7 Kỵ binh Mỹ bị người bản địa tấn công”

02/08/1917: Binh biến nổ ra trên chiến hạm Đức

Nguồn: Mutiny breaks out on German battleship, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1917, trong khi lực lượng của Anh chuyển đến đóng tại những vị trí vừa mới chiếm được từ tay quân Đức ở Công sự Ypres (Ypres Salient) trên Mặt trận phía Tây trong Thế chiến I, thì người Đức cũng phải đối mặt với nhiều rắc rối trong nước, khi một cuộc nổi loạn nổ ra trên chiến hạm Đức, chiếc Prinzregent Luitpold, neo đậu tại cảng Wilhelmshaven ở Biển Bắc.

Trong cuộc nổi loạn này, khoảng 400 thủy thủ đã diễu hành vào thị trấn, kêu gọi chấm dứt chiến tranh và tuyên bố họ không còn muốn tiếp tục chiến đấu. Mặc dù các quan chức quân đội đã nhanh chóng kiểm soát cuộc biểu tình và các thủy thủ đã được thuyết phục trở về tàu của mình mà không có bạo lực nào thực sự xảy ra. Khoảng 75 người trong số họ đã bị bắt và tống giam, còn những kẻ cầm đầu cuộc nổi loạn sau đó đã bị đưa ra kết án và xử tử. Continue reading “02/08/1917: Binh biến nổ ra trên chiến hạm Đức”

01/08/1943: Tàu tuần tra PT-109 của John F. Kennedy bị đâm chìm

Nguồn: PT-109 sinks; Lieutenant Kennedy is instrumental in saving crew, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1943, một tàu khu trục Nhật Bản đã đâm vào tàu PT (patrol torpedo/ngư lôi cơ giới) số hiệu 109 của Mỹ,  làm tàu bị vỡ đôi. Thiệt hại lớn đến nỗi các tàu PT khác của Mỹ trong khu vực cho rằng thủy thủ đoàn của tàu 109 đều đã chết. Thực tế thì hai thuyền viên đã thiệt mạng, nhưng vẫn có 11 người khác sống sót, bao gồm cả Trung úy John F. Kennedy.

Trước đó, máy bay Nhật đã mở cuộc “đi săn” tàu PT ở Quần đảo Solomon, ném bom căn cứ PT tại đảo Rendova. Người Nhật cần phải đưa một số tàu khu trục đến cực nam đảo Kolombangara để chuyển đồ tiếp tế cho lực lượng tại đây, và ngư lôi từ đội tàu PT Mỹ là hiểm họa tiềm tàng. Bất chấp những vụ đánh bom căn cứ tại Rendova, rất nhiều tàu PT đã lên đường đánh chặn khu trục hạm Nhật. Giữa trận chiến, tàu Nhật, Amaqiri, đã đâm trúng tàu PT-109, khiến 11 thủy thủ bị hất xuống Thái Bình Dương. Continue reading “01/08/1943: Tàu tuần tra PT-109 của John F. Kennedy bị đâm chìm”

31/07/1941: Các bước chuẩn bị cho “Giải pháp Cuối cùng” bắt đầu

Nguồn: Preparations for the Final Solution begin, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1941, Hermann Goering – theo chỉ đạo của Hitler – đã ra lệnh cho Reinhard Heydrich, tướng SS và là cánh tay phải thứ hai của Heinrich Himmler, rằng “hãy gửi cho tôi ngay khi có thể một kế hoạch chung về các tài liệu hành chính và các biện pháp tài chính cần thiết để thực hiện giải pháp cuối cùng đối với vấn đề người Do Thái.”

Goering đã thuật lại ngắn gọn những điểm chính của “giải pháp cuối cùng” này trong một văn bản được soạn vào ngày 21/01/1939, trong đó viết: “Triển khai di cư và di tản theo cách tốt nhất có thể.” Chiến dịch mà sau này trở thành kế hoạch diệt chủng hàng loạt và có hệ thống đã bao trùm “toàn bộ các lãnh thổ châu Âu dưới sự chiếm đóng của Đức.” Continue reading “31/07/1941: Các bước chuẩn bị cho “Giải pháp Cuối cùng” bắt đầu”

30/07/1971: Máy bay chiến đấu đụng máy bay chở khách tại Nhật

Nguồn: Fighter jet collides with passenger plane, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1971, một vụ va chạm trên không trung giữa một chiếc Boeing 727 và một máy bay chiến đấu ở Nhật Bản đã giết chết 162 người. Nguyên nhân là vì chiếc máy bay quân sự đã bay mà không có radar.

Chuyến bay số hiệu 58 của hãng All Nippon Airways đang trên đường từ sân bay Chitose ở Hokkaido đến Tokyo, trên máy bay có rất nhiều thành viên của một nhóm chuyên giúp đỡ các nạn nhân chiến tranh. Quá trình cất cánh diễn ra dễ dàng và máy bay sớm đạt độ cao 28.000 feet. Khi đến vùng núi tuyết của Nhật, chuyến bay 58 bất ngờ gặp phải hai máy bay phản lực quân sự. Continue reading “30/07/1971: Máy bay chiến đấu đụng máy bay chở khách tại Nhật”

29/07/1862: Nữ gián điệp Belle Boyd của Hợp bang miền Nam bị bắt

Nguồn: Confederate spy Belle Boyd is captured, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1862, nữ gián điệp của Hợp bang miền Nam là Marie Isabella Boyd, biệt danh là Belle, đã bị bắt bởi quân Liên bang miền Bắc và bị giam tại nhà tù Old Capitol ở Washington, D.C. Đây là vụ bắt giữ đầu tiên trong số ba vụ bắt giữ nữ gián điệp lợi hại này, người đã cung cấp các thông tin quan trọng cho Hợp bang miền Nam trong nội chiến.

Boyd sinh ra ở bang Virginia và chỉ mới 17 tuổi khi nội chiến Hoa Kỳ bắt đầu. Bà xuất thân từ một gia đình sở hữu nô lệ có tiếng ở Martinsburg, Virginia (nay là Tây Virginia), trong Thung lũng Shenandoah. Năm 1861, bà đã bắn chết một người lính liên bang vì đã xúc phạm mẹ bà và đe dọa sẽ lục soát nhà họ. Các sĩ quan liên bang đã điều tra và kết luận rằng vụ nổ súng là chính đáng. Continue reading “29/07/1862: Nữ gián điệp Belle Boyd của Hợp bang miền Nam bị bắt”

28/07/1932: Chính quyền Mỹ giải tán các cựu binh đòi tiền thưởng

Nguồn: Bonus Marchers evicted by U.S. Army, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1932, trong cuộc Đại khủng hoảng, Tổng thống Herbert Hoover ra lệnh cho Quân đội Mỹ dưới quyền Tướng Douglas MacArthur phải cưỡng chế trục xuất các cựu binh thuộc nhóm “Tuần hành đòi Tiền thưởng” (Bonus Marchers) khỏi thủ đô của đất nước.

Hai tháng trước, “Lực lượng Viễn chinh đòi Tiền thưởng” (Bonus Expeditionary Force) một nhóm gồm khoảng 1.000 cựu binh trong Thế chiến I yêu cầu được nhận thanh toán tiền mặt cho các chứng nhận tiền thưởng cựu binh của họ, đã đến Washington, D.C. Sang tháng 6, nhiều nhóm cựu binh tự phát khác cũng tụ tập ở thủ đô, nâng số người tuần hành tăng mạnh lên gần 20.000. Continue reading “28/07/1932: Chính quyền Mỹ giải tán các cựu binh đòi tiền thưởng”

27/07/1921: Các nhà khoa học phân lập thành công insulin

Nguồn: Scientists successfully isolate insulin, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1921, tại Đại học Toronto, các nhà khoa học người Canada là Frederick Banting và Charles Best đã lần đầu phân lập thành công insulin – một loại hormone được cho là có thể ngăn ngừa bệnh tiểu đường. Trong vòng một năm, những người đầu tiên mắc bệnh tiểu đường đã được điều trị bằng insulin, và vô số sinh mạng đã được cứu sống khỏi một căn bệnh từng được xem là gây chết người. Continue reading “27/07/1921: Các nhà khoa học phân lập thành công insulin”

26/07/1847: Liberia tuyên bố độc lập

Nguồn: Liberian independence proclaimed, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1847, Cộng hòa Liberia, trước đây là thuộc địa của Hiệp hội Thực dân Mỹ (American Colonization Society), đã tuyên bố độc lập. Dưới áp lực của Anh, Mỹ dù không muốn nhưng đã phải chấp nhận chủ quyền của Liberia, biến quốc gia Tây Phi trở thành nước cộng hòa dân chủ đầu tiên trong lịch sử châu Phi. Một hiến pháp mô phỏng theo Hiến pháp Hoa Kỳ được phê chuẩn, và vào năm 1848, Joseph Jenkins Roberts đã được bầu làm tổng thống đầu tiên của Liberia.

Hiệp hội Thực dân Mỹ được Robert Finley, một người Mỹ, thành lập vào năm 1816, để đưa những nô lệ người Mỹ gốc Phi được trả tự do trở về châu Phi. Năm 1820, những nô lệ đầu tiên đã từ Mỹ đến thuộc địa Sierra Leone của Anh, và vào năm 1821, hiệp hội đã thành lập thuộc địa Liberia nằm ở phía nam Sierra Leone với mong muốn biến nó thành một quê hương mới cho các cựu nô lệ, nằm ngoài chủ quyền của Anh. Continue reading “26/07/1847: Liberia tuyên bố độc lập”

25/07/1945: Truman ngầm khoe với Stalin về bom nguyên tử

Nguồn: Truman drops hint to Stalin about a terrible new weapon, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1945, Tổng thống Harry S. Truman đã nói một cách ẩn ý với Lãnh tụ Liên Xô Joseph Stalin rằng nước Mỹ đã phát triển thành công một vũ khí mới. Trong nhật ký của mình, Truman gọi vũ khí mới, bom nguyên tử, là loại bom khủng khiếp nhất trong lịch sử nhân loại.

Ngày 16/07/1945, Mỹ đã thử nghiệm thành công vũ khí nguyên tử đầu tiên trên thế giới ở gần Alamogordo, New Mexico. Truman nhận được tin này khi đang ở Potsdam, Đức, tham dự cuộc thảo luận với Thủ tướng Anh Winston Churchill và nhà lãnh đạo Liên Xô Joseph Stalin về chính sách châu Âu hậu Thế chiến II. Ngày 17/07, Truman tiết lộ cho Churchill về thành công của cuộc thử nghiệm và hai người nhất trí sẽ không nói với Stalin về những gì Truman gọi là “tin tức bùng nổ” (dynamite news) – Truman trước tiên muốn Stalin đồng ý tham gia cuộc chiến ở Thái Bình Dương cùng phe Đồng minh mà không có ràng buộc gì. Continue reading “25/07/1945: Truman ngầm khoe với Stalin về bom nguyên tử”

24/07/1911: Tìm ra tàn tích thành phố cổ Machu Picchu

Nguồn: Machu Picchu ruins discovered by American archeologist, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1911, nhà khảo cổ học người Mỹ Hiram Bingham đã lần đầu trông thấy tàn tích của Machu Picchu, một khu định cư cổ của người Inca ở Peru mà ngày nay là một trong những điểm đến du lịch hàng đầu thế giới.

Nằm tại một vùng quê đầy núi đá ở phía tây bắc Cuzco, Machu Picchu được cho từng là nơi nghỉ dưỡng mùa hè của các lãnh đạo Inca, một nền văn minh đã gần như đã bị xóa sổ bởi thực dân Tây Ban Nha vào thế kỷ 16. Hàng trăm năm sau đó, sự tồn tại của Machu Picchu vẫn là một bí mật, chỉ được biết đến bởi những nông dân sống trong khu vực. Tuy nhiên, điều này đã hoàn toàn thay đổi vào mùa hè năm 1911, khi Bingham cùng một nhóm nhỏ các nhà thám hiểm tới đây để tìm kiếm những thành phố “đã mất” nổi tiếng của vùng đất Inca. Continue reading “24/07/1911: Tìm ra tàn tích thành phố cổ Machu Picchu”

23/07/1878: Tướng cướp Black Bart xuất hiện trở lại

Nguồn: Black Bart strikes again, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1878, một gã đàn ông đã cướp một chiếc xe ngựa của hãng Wells Fargo ở California. Đội bao tải bột trên đầu, tên cướp có vũ trang đã lấy trộm một chiếc két sắt nhỏ có giá dưới 400 USD, cùng với nhẫn kim cương và đồng hồ đeo tay của một hành khách. Khi chiếc két rỗng được tìm thấy, một bài thơ chế nhạo ký tên Black Bart đã được phát hiện bên trong: Continue reading “23/07/1878: Tướng cướp Black Bart xuất hiện trở lại”

22/07/1862: Lincoln bàn về Tuyên ngôn Giải phóng Nô lệ với nội các

Nguồn: Lincoln tells his cabinet about Emancipation Proclamation, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1862, Tổng thống Abraham Lincoln đã thông báo với các cố vấn trưởng và nội các của ông rằng ông sẽ ban hành một tuyên ngôn giải phóng nô lệ, nhưng sẽ chờ tới khi phe Liên bang (miền Bắc) giành được một chiến thắng quân sự lớn rồi mới đưa ra thông báo.

Với nỗ lực thống nhất một quốc gia bị đắm chìm trong nội chiến đẫm máu, Abraham Lincoln đã đưa ra một quyết định cuối cùng, song được tính toán kỹ lưỡng, liên quan đến chế độ nô lệ ở Mỹ. Vào thời điểm Lincoln họp với nội các, tình hình không được thuận lợi đối với phe Liên bang. Quân Hợp bang miền Nam đã thắng thế quân Liên bang miền Bắc trong những trận chiến quan trọng, đồng thời Anh và Pháp dự kiến sẽ chính thức công nhận Hợp bang miền Nam là một quốc gia riêng biệt. Continue reading “22/07/1862: Lincoln bàn về Tuyên ngôn Giải phóng Nô lệ với nội các”

21/07/1955: Eisenhower trình bày kế hoạch “Bầu trời Mở”

Nguồn: President Eisenhower presents his “Open Skies” plan, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1955, Tổng thống Dwight D. Eisenhower trình bày kế hoạch “Bầu trời Mở” (Open Skies) của ông tại hội nghị thượng đỉnh Geneva với đại diện của ba nước – Pháp, Anh và Liên Xô. Dù chưa bao giờ được chấp nhận, kế hoạch này đã đặt nền móng cho chính sách “tin tưởng nhưng phải kiểm chứng” (trust, but verify) sau đó của Tổng thống Ronald Reagan, có liên quan đến các thỏa thuận vũ khí với Liên Xô.

Eisenhower đã gặp Thủ tướng Anthony Eden của Vương quốc Anh, Thủ tướng Edgar Faure của Pháp và Phó Thủ tướng Nikolai Bulganin của Liên Xô (thay mặt nhà lãnh đạo Nikita Khrushchev) tại Geneva vào tháng 07/1955. Chương trình nghị sự của hội nghị bao gồm các cuộc thảo luận về tương lai của Đức và vấn đề kiểm soát vũ khí. Continue reading “21/07/1955: Eisenhower trình bày kế hoạch “Bầu trời Mở””

20/07/1976: Tàu Viking 1 hạ cánh xuống sao Hỏa

Nguồn: Viking 1 lands on Mars, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1976, đúng lễ kỷ niệm lần thứ bảy sự kiện tàu Apollo 11 đổ bộ lên mặt trăng, tàu thăm dò vũ trụ không người lái của Hoa Kỳ Viking 1 đã trở thành tàu vũ trụ đầu tiên hạ cánh thành công xuống bề mặt sao Hỏa. Continue reading “20/07/1976: Tàu Viking 1 hạ cánh xuống sao Hỏa”

19/07/1956: Mỹ rút viện trợ cho đập Aswan của Ai Cập

Nguồn: United States withdraws offer of aid for Aswan Dam, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1956, Ngoại trưởng John Foster Dulles tuyên bố rằng Mỹ sẽ rút lại đề nghị hỗ trợ tài chính nhằm giúp Ai Cập xây dựng đập Aswan trên sông Nile. Hành động này đã thúc đẩy Ai Cập tiến gần hơn tới một liên minh với Liên Xô, đồng thời cũng là nhân tố góp phần vào Khủng hoảng Kênh đào Suez trong nửa sau năm 1956.

Tháng 12/1955, Bộ trưởng Dulles tuyên bố rằng Mỹ, cùng với Vương quốc Anh, đã viện trợ gần 70 triệu đô la cho Ai Cập để xây dựng đập Aswan trên sông Nile. Dulles thật ra chỉ miễn cưỡng đồng ý với khoản trợ giúp này. Ông vô cùng nghi ngờ nhà lãnh đạo Ai Cập Gamal Abdel Nasser, người mà ông tin là một người theo chủ nghĩa dân tộc liều lĩnh và nguy hiểm. Tuy nhiên, những người khác trong chính quyền Eisenhower đã thuyết phục Dulles rằng viện trợ của Mỹ có thể kéo Nasser khỏi mối quan hệ với Liên Xô và ngăn chặn sự bành trướng ảnh hưởng của Liên Xô ở Trung Đông. Continue reading “19/07/1956: Mỹ rút viện trợ cho đập Aswan của Ai Cập”

18/07/1969: Thượng nghị sĩ Edward Kennedy gây tai nạn chết người

Nguồn: Senator Ted Kennedy drives car off bridge at Chappaquiddick Island, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1969, ngay sau khi rời một bữa tiệc trên đảo Chappaquiddick, Thượng nghị sĩ Edward “Ted” Kennedy của Massachusetts đã lái chiếc Oldsmobile của mình rơi khỏi cây cầu gỗ, xuống một cái ao ngập nước triều dâng. Kennedy đã thoát khỏi chiếc xe bị ngập nước, nhưng hành khách đi cùng, Mary Jo Kopechne, 28 tuổi, thì không may mắn như vậy. Ông cũng đã không báo cáo về vụ tai nạn chết người này suốt 10 giờ sau đó.

Tối ngày 18/07/1969, trong khi hầu hết người dân Mỹ ở nhà xem tin tức trên truyền hình về nhiệm vụ đổ bộ mặt trăng Apollo 11, Kennedy và anh họ Joe Gargan lại đang tổ chức một buổi nấu nướng và tiệc tùng trong căn nhà thuê trên đảo Chappaquiddick, một hòn đảo thượng lưu ở Martha’s Vineyard, Massachusetts. Bữa tiệc là cuộc hội ngộ cho Kopechne và năm người phụ nữ khác, tất cả đều là thành viên trong chiến dịch tranh cử tổng thống năm 1968 của cố Thượng nghị sĩ Robert (Bobby) F. Kennedy. Continue reading “18/07/1969: Thượng nghị sĩ Edward Kennedy gây tai nạn chết người”

17/07/1975: Hoa Kỳ và Liên Xô gặp nhau ngoài vũ trụ

Nguồn: Superpowers meet in space, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1975, tàu vũ trụ Apollo 18 của Hoa Kỳ và tàu vũ trụ Soyuz 19 của Liên Xô đã gặp nhau và kết nối ngoài vũ trụ trong một sứ mệnh nhằm phát triển năng lực cứu nạn vũ trụ. Khi cửa được mở ra giữa hai tàu, chỉ huy hai tàu là Thomas P. Safford và Aleksei Leonov đã bắt tay và tặng quà nhau nhân lần gặp gỡ đầu tiên ngoài vũ trụ giữa hai quốc gia đối địch thời kỳ Chiến tranh Lạnh. Khi trở về Trái đất, Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Kurt Waldheim đã chúc mừng hai siêu cường về dự án thử nghiệm và khen ngợi tinh thần hòa bình và hợp tác chưa từng có của họ trong việc lên kế hoạch và thực hiện sứ mệnh này. Continue reading “17/07/1975: Hoa Kỳ và Liên Xô gặp nhau ngoài vũ trụ”

15/07/2006: Twitter ra mắt

Nguồn: Twitter launches, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 2006, công ty podcasting có trụ sở tại San Francisco là Odeo đã chính thức ra mắt Twttr – sau này Twitter – một dịch vụ ngắn tin ngắn (SMS) cho các nhóm bạn bè.

Với khởi điểm là một dự án phụ bên cạnh nền tảng podcasting chính của Odeo, ứng dụng miễn phí này cho phép người dùng chia sẻ những dòng trạng thái ngắn với các nhóm bạn bè bằng cách gửi một tin nhắn văn bản tới số “40404”. Trong những năm sau đó, Twttr đã trở thành Twitter, một dịch vụ “blog mini” đơn giản mà sau này đã trở nên vô cùng phổ biến và là một trong những nền tảng mạng xã hội hàng đầu thế giới. Continue reading “15/07/2006: Twitter ra mắt”

14/07/1798: Đạo luật Chống Nổi loạn trở thành luật liên bang

Nguồn: Sedition Act becomes federal law, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1798, một trong những vi phạm Hiến pháp nghiêm trọng nhất trong lịch sử nước Mỹ đã trở thành luật liên bang khi Quốc hội thông qua Đạo luật Chống Nổi loạn (Sedition Act), gây nguy hiểm cho nền tự do mong manh ở quốc gia mới thành lập này. Trong lúc Mỹ vẫn còn đang tham gia xung đột hải quân với nước Pháp Cách mạng (được gọi là Quasi-War), Alexander Hamilton và những người thuộc phe Liên bang trong Quốc hội đã lợi dụng nỗi sợ hãi chiến tranh của công chúng để soạn thảo và thông qua Đạo luật Hạn chế Người Nước ngoài và Chống Nổi loạn (Alien and Sedition Acts of 1798), mà không hề tham vấn ý kiến Tổng thống John Adams. Continue reading “14/07/1798: Đạo luật Chống Nổi loạn trở thành luật liên bang”