Category: Sự kiện

22/09/1828: Shaka Zulu bị ám sát

Nguồn: Shaka Zulu assassinated, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1828, Shaka, người sáng lập Vương quốc Zulu ở miền nam châu Phi, đã bị sát hại bởi hai người em cùng cha khác mẹ của mình là Dingane và Mhlangana, sau khi chứng tâm thần của Shaka đe dọa phá hủy bộ lạc Zulu.

Khi Shaka trở thành tù trưởng bộ lạc Zulu vào năm 1816, bộ lạc này chỉ có chưa tới 1.500 người và thuộc nhóm thiểu số trong số hàng trăm bộ lạc khác nhau ở miền nam châu Phi. Tuy nhiên, Shaka đã chứng tỏ mình là một nhà tổ chức quân sự tài giỏi, thành lập nhiều trung đoàn với chỉ huy tốt và trang bị cho các chiến binh của mình assegais, một loại giáo mới có lưỡi dài, dễ sử dụng, với tính sát thương cao. Continue reading “22/09/1828: Shaka Zulu bị ám sát”

21/09/1792: Chế độ quân chủ bị bãi bỏ ở Pháp

Nguồn: Monarchy abolished in France, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1792, tại nước Pháp cách mạng, Hội đồng Lập pháp đã bỏ phiếu bãi bỏ chế độ quân chủ và thành lập nền Cộng hòa thứ nhất. Biện pháp này được đưa ra một năm sau khi vua Louis XVI miễn cưỡng phê chuẩn một hiến pháp mới, tước đi phần lớn quyền lực của ông. Continue reading “21/09/1792: Chế độ quân chủ bị bãi bỏ ở Pháp”

20/09/1973: ‘Trận chiến Giới tính’ trong môn quần vợt

Nguồn: King triumphs in Battle of Sexes, History.com

Biên dịch: Lê Hồng Loan

Vào ngày này năm 1973, trong một trận đấu quần vợt “Trận chiến Giới tính” được đăng tải rộng rãi trên khắp các mặt báo, nữ vận động viên hàng đầu Billie Jean King, 29 tuổi, đã đánh bại Bobby Riggs, 55 tuổi, một cựu nam vận động viên xếp hạng số 1. Riggs (1918-1995), một người theo chủ nghĩa số vanh giới tính tự xưng, khoe khoang rằng phụ nữ thấp kém hơn, rằng họ không thể xử lý áp lực của trò chơi này, và thậm chí ở tuổi 55 ông có thể đánh bại bất kỳ nữ vận động viên nào. Continue reading “20/09/1973: ‘Trận chiến Giới tính’ trong môn quần vợt”

19/09/1995: ‘Tuyên ngôn Unabomber’ được công bố

Nguồn: Unabomber manifesto published, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1995, một bản tuyên ngôn viết bởi Unabomber, một kẻ khủng bố chống công nghệ, đã được tờ New York Times và Washington Post đăng tải với hy vọng ai đó sẽ nhận ra kẻ thủ ác mà suốt 17 năm qua đã gửi bom tự chế qua thư, giết hại và làm bị thương rất nhiều người vô tội trên khắp Hoa Kỳ. Sau khi đọc văn bản trên báo, David Kaczynski nhận thấy cách viết này rất giống với anh trai Ted của mình, người sau đó đã bị buộc tội gây ra các vụ tấn công và bị kết án chung thân không ân xá. Unabomber phải chịu tội giết chết 3 người và làm bị thương 23 người khác. Continue reading “19/09/1995: ‘Tuyên ngôn Unabomber’ được công bố”

18/09/1634: Anne Hutchinson tới Tân Thế Giới

Nguồn: Anne Hutchinson arrives in the New World, History.com

Biên dịch: Lê Hồng Loan

Vào ngày này năm 1634, Anne Hutchinson, một phụ nữ người Anh, người sau đó trở thành một nhà tư tưởng tôn giáo “lề trái” ở các thuộc địa Mỹ, đã đặt chân tới khu định cư Vịnh Massachusetts cùng với gia đình.

Bà định cư ở Cambridge và bắt đầu tổ chức các cuộc gặp mặt của phụ nữ Boston tại nhà, dẫn dắt họ vào các cuộc thảo luận về các bài thuyết giáo và các vấn đề tôn giáo thời bấy giờ. Chẳng mấy chốc, các mục sư và thẩm phán cũng bắt đầu tham dự các cuộc gặp gỡ của bà. Hutchinson thuyết giáo rằng chỉ đức tin là đủ cho sự cứu rỗi, và do đó, các cá nhân không cần đến nhà thờ hay luật nhà thờ. Continue reading “18/09/1634: Anne Hutchinson tới Tân Thế Giới”

17/09/1976: NASA công bố tàu con thoi đầu tiên

Nguồn: Space Shuttle unveiled, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1976, NASA đã công khai tiết lộ tàu con thoi đầu tiên của mình, tàu Enterprise, trong một buổi lễ tại Palmdale, California. Việc phát triển con tàu vũ trụ với hình dáng như máy bay này đã tiêu tốn gần 10 tỷ USD và mất gần một thập niên. Năm 1977, Enterprise đã trở thành tàu con thoi đầu tiên bay tự do sau khi được máy bay Boeing 747 đưa lên độ cao 25.000 feet (7.620m) và thả ra, để nó tự bay trở lại Căn cứ Không quân Edwards theo cách riêng của mình.

Các chuyến bay thường xuyên của tàu con thoi bắt đầu vào ngày 12/04/1981, ngày phóng tàu Columbia từ Mũi Canaveral, Florida. Được phóng bởi hai tên lửa đẩy và một bình nhiên liệu ngoài, tàu con thoi này đã đi vào quỹ đạo quanh Trái Đất. Sau khi hoàn thành nhiệm vụ kéo dài hai ngày, nó khởi động các động cơ để giảm tốc độ và sau khi bay vào bầu khí quyển thì hạ cánh theo kiểu tàu lượn xuống Căn cứ Không quân Edwards. Continue reading “17/09/1976: NASA công bố tàu con thoi đầu tiên”

16/09/1932: Gandhi tuyệt thực để phản đối phân biệt đẳng cấp

Nguồn: Gandhi begins fast in protest of caste separation, History.com

Biên dịch: Lê Hồng Loan

Vào ngày này năm 1932, trong phòng giam của mình tại Nhà tù Yerwada gần Bombay, Mohandas Karamchand Gandhi bắt đầu tuyệt thực để phản đối quyết định của chính phủ Anh phân biệt hệ thống bầu cử Ấn Độ dựa theo đẳng cấp.

Là một nhà lãnh đạo trong chiến dịch của người Ấn Độ nhằm giành quyền tự trị, Gandhi đã dành cả cuộc đời để truyền bá phong trào phản kháng thụ động của riêng mình trên khắp Ấn Độ và thế giới. Đến năm 1920, khái niệm của ông về Satyagraha (hay “chấp trì chân lý”) đã khiến Gandhi trở thành một nhân vật có ảnh hưởng rất lớn đối với hàng triệu môn đồ. Bị chính quyền Anh bỏ tù từ năm 1922-24, ông rút khỏi hoạt động chính trị một thời gian trong những năm 1920, nhưng năm 1930 ông đã trở lại với một chiến dịch bất tuân dân sự mới. Continue reading “16/09/1932: Gandhi tuyệt thực để phản đối phân biệt đẳng cấp”

15/09/1935: Luật Nuremberg được áp dụng ở Đức

Nguồn: Nuremberg race laws imposed, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1935, người Do Thái tại Đức đã chính thức bị tước đoạt quyền công dân và chỉ còn là “đồ vật” của nhà nước.

Sau khi Hitler gia nhập văn phòng Tổng thống và trở thành Thủ tướng Đức, ông ta đã đặt ra nhiệm vụ cải tổ đất nước đã “nhận nuôi” mình đạt đến đỉnh cao mà ông tưởng tượng (quả thật, Hitler đã phải dụng nhiều chiêu trò để gia nhập giới lãnh đạo bởi ông sinh ra là người Áo). Nhưng giấc mơ của Hitler đã sớm trở thành cơn ác mộng đối với nhiều người. Trong giai đoạn đầu ông lên nắm quyền, cuộc sống của những công dân Đức không phải là người Do Thái hầu như không bị gián đoạn. Nhưng đối với “kẻ thù” của ông ta thì không hẳn là vậy. Tư tưởng phân biệt chủng tộc của Hitler, chủ trương đưa những người Đức “thuần chủng” trở thành “chủ nhân” của thế giới, đã dần dần hoạt động theo những cách độc ác nhất. Continue reading “15/09/1935: Luật Nuremberg được áp dụng ở Đức”

14/09/1812: Napoleon đưa quân tiến vào Moskva

Nguồn: Napoleon enters Moscow, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1812, một tuần sau khi giành chiến thắng đẫm máu trước quân Nga trong Trận Borodino, Đại Quân (Grande Armée) của Napoléon Bonaparte đã tiến vào thành phố Moskva, chỉ để thấy dân chúng đã di tản, còn quân Nga một lần nữa rút lui. Moskva là mục tiêu của cuộc xâm lược, nhưng thành phố hoang vắng này chẳng còn quan chức Sa hoàng nào ở lại để cầu xin hòa bình, cũng chẳng có cửa hàng thực phẩm hay kho đồ tiếp tế nào để tưởng thưởng cho lính Pháp sau cuộc hành quân dài đằng đẵng. Chưa dừng lại, ngay sau nửa đêm, các đám cháy đã bùng phát khắp thành phố, nhiều khả năng do những người yêu nước Nga gây ra, khiến đội quân khổng lồ của Napoléon không còn cách nào để sống sót qua mùa đông nước Nga đang gần kề. Continue reading “14/09/1812: Napoleon đưa quân tiến vào Moskva”

12/09/1940: Phát hiện bản vẽ trong hang động Lascaux

Nguồn: Lascaux cave paintings discovered, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1940, gần Montignac, Pháp, một bộ sưu tập tranh hang động thời tiền sử đã được phát hiện bởi bốn thiếu niên tình cờ tìm thấy khu di vật cổ đại sau khi đuổi theo con chó của họ xuống lối dẫn hẹp vào một hang động. Các bức tranh có niên đại từ 15.000 đến 17.000 năm, gồm chủ yếu là các hình tượng động vật. Đây là một trong những ví dụ điển hình nhất về nghệ thuật thời kỳ đồ đá cũ. Continue reading “12/09/1940: Phát hiện bản vẽ trong hang động Lascaux”

11/09/1915: Hội nghị Zimmerwald kêu gọi chấm dứt Thế chiến I

Nguồn: Zimmerwald Conference issues a call for immediate peace, History.com

Biên dịch: Lê Hồng Loan

Vào ngày này năm 1915, tại Zimmerwald ở Thụy Sĩ, các đại biểu tham dự Hội nghị Quốc tế Xã hội Chủ nghĩa lần thứ nhất đã kêu gọi chấm dứt ngay lập tức Thế chiến I. Ngay cả khi xung đột kéo dài trên các chiến hào của Mặt trận phía Tây và cuộc chiến trên không tăng cường với các cuộc không kích của Đức vào London và các vùng xung quanh, một nhóm các nhà hoạt động chống chiến tranh và các nhà xã hội chủ nghĩa tận tụy đã tập trung tại Thụy Sĩ từ ngày 5 đến 11 tháng 9 năm 1915, tại Hội nghị Quốc tế Xã hội Chủ nghĩa lần đầu tiên. Continue reading “11/09/1915: Hội nghị Zimmerwald kêu gọi chấm dứt Thế chiến I”

10/09/1813: Trận Hồ Erie

Nguồn: The Battle of Lake Erie, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1813, trong một thất bại hoàn toàn đầu tiên trong lịch sử hải quân Anh, Đại tá người Mỹ Oliver Hazard Perry đã chỉ huy một hạm đội gồm chín tàu Mỹ giành chiến thắng trước hạm đội gồm sáu tàu chiến Anh tại Trận Hồ Erie trong Chiến tranh năm 1812. Continue reading “10/09/1813: Trận Hồ Erie”

09/09/1971: Bạo loạn tại nhà tù Attica

Nguồn: Riot at Attica prison, History.com

Biên dịch: Lê Hồng Loan

Vào ngày này năm 1971, các tù nhân đã nổi loạn và giành quyền kiểm soát Nhà tù Attica, một nhà tù có mức an ninh tối đa nằm gần Buffalo, New York. Cuối ngày hôm đó, cảnh sát tiểu bang đã giành lại được phần lớn nhà tù, nhưng 1.281 tù nhân đã chiếm một sân tập thể dục tên là D Yard, nơi họ giam giữ 39 lính canh và nhân viên làm con tin trong bốn ngày. Sau khi các cuộc đàm phán đi vào ngõ cụt, cảnh sát tiểu bang và các sĩ quan nhà tù đã phát động một cuộc đột kích thảm khốc vào ngày 13 tháng 09, khiến 10 con tin và 29 tù nhân bị giết trong một trận đấu súng. Tám mươi chín người khác bị thương nặng. Continue reading “09/09/1971: Bạo loạn tại nhà tù Attica”

08/09/1504: Công bố tượng David của Michelangelo

Nguồn: Michelangelo’s statue of David is unveiled to the public, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1504, một trong những tác phẩm nghệ thuật được yêu thích nhất trên thế giới, tượng David, kiệt tác bằng đá cẩm thạch cao 5,18m, nặng 5,44 tấn của Michelangelo Buonarroti, đã chính thức ra mắt công chúng ở Florence, Ý.

Được chạm khắc từ một khối đá cẩm thạch Carrara trắng của Ý vốn bị các nghệ sĩ khác từ chối vì “thiếu sót,” bức tượng khổng lồ mô tả chàng David khỏa thân, người anh hùng trong Kinh thánh đã sử dụng ná cao su để giết gã khổng lồ Goliath. Continue reading “08/09/1504: Công bố tượng David của Michelangelo”

07/09/1776: Vụ tấn công bằng tàu ngầm đầu tiên trong lịch sử

Nguồn: World’s first submarine attack, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1776, trong Chiến tranh Cách mạng Mỹ, tàu lặn Turtle của Mỹ đã cố gắng gắn một quả bom hẹn giờ vào thân tàu của Đô đốc người Anh Richard Howe, soái hạm Eagle, đang đậu ở cảng New York. Đó là lần đầu tiên tàu ngầm được sử dụng trong chiến tranh.

Tàu ngầm được chế tạo lần đầu tiên bởi nhà phát minh người Hà Lan Cornelius van Drebel vào đầu thế kỷ 17, nhưng phải đến 150 năm sau, chúng mới được sử dụng lần đầu tiên trong chiến tranh hải quân. David Bushnell, một nhà phát minh người Mỹ, đã bắt đầu chế tạo mìn đặt dưới nước khi còn là sinh viên tại Đại học Yale. Cho rằng tàu ngầm sẽ là phương tiện tốt nhất để chuyên chở vũ khí của mình trong chiến tranh, ông đã chế tạo một chiếc tàu lặn bằng gỗ dài 2,43m – đặt tên là Turtle (Rùa) theo hình dạng của nó. Đủ lớn để chứa một người điều khiển, con tàu hoàn toàn chạy bằng tay, sử dụng chấn lưu bằng chì để giữ cân bằng. Continue reading “07/09/1776: Vụ tấn công bằng tàu ngầm đầu tiên trong lịch sử”

06/09/1522: Đoàn thám hiểm của Magellan đi vòng quanh thế giới

Nguồn: Magellan’s expedition circumnavigates globe, History.com

Biên dịch: Lê Hồng Loan

Vào ngày này năm 1522, một trong năm con tàu của Ferdinand Magellan – tàu Victoria – đã cập bến Sanlucar de Barrameda, Tây Ban Nha, hoàn thành chuyến đi vòng quanh thế giới đầu tiên. Tàu Victoria được chỉ huy bởi hoa tiêu người Basque, Juan Sebastian de Elcano, người phụ trách con tàu sau cái chết của Magellan ở Philippines vào tháng 04 năm 1521. Trong một chuyến đi dài, vất vả để trở về nhà, các thủy thủ trên tàu phải chịu cảnh đói khát, bệnh scurvy (bệnh đường máu do thiếu vitamin C trong đồ ăn thường ngày) và sự quấy nhiễu từ các con tàu Bồ Đào Nha. Chỉ có Elcano, 17 người châu Âu khác và bốn người Ấn Độ sống sót để về đến Tây Ban Nha vào tháng 09 năm 1522. Continue reading “06/09/1522: Đoàn thám hiểm của Magellan đi vòng quanh thế giới”

05/09/1958: “Dr. Zhivago” của Pasternak xuất bản ở Mỹ

Nguồn: Pasternak’s Dr. Zhivago appears in the United States, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1958, tiểu thuyết lãng mạn của tác giả Boris Pasternak, Dr. Zhivago, đã chính thức được xuất bản tại Mỹ. Dù bị cấm ở Liên Xô nhưng cuốn sách vẫn giành được giải thưởng Nobel Văn chương năm 1958.

Pasternak sinh ra ở Nga vào năm 1890, bước sang thời kỳ Cách mạng Nga, ông trở thành một nhà thơ tiên phong nổi tiếng. Tuy nhiên, tác phẩm của ông đã không được ủng hộ trong thập niên 1920 và 1930 khi chế độ cộng sản của Joseph Stalin áp đặt kiểm duyệt chặt chẽ đối với nghệ thuật và văn học Liên Xô. Trong thời gian này, Pasternak kiếm sống bằng nghề dịch giả. Năm 1956, ông hoàn thành cuốn sách sẽ giúp mình nổi tiếng toàn thế giới. Continue reading “05/09/1958: “Dr. Zhivago” của Pasternak xuất bản ở Mỹ”

04/09/1918: Hoa Kỳ can thiệp vào nội chiến Nga

Nguồn: American troops land at Archangel, History.com

Biên dịch: Lê Hồng Loan

Vào ngày này năm 1918, quân đội Hoa Kỳ đã đổ bộ vào Archangel, thuộc miền bắc nước Nga. Cuộc đổ bộ là một phần trong chiến dịch can thiệp của quân Đồng minh vào cuộc nội chiến bùng lên ở nước Nga sau khi diễn ra cuộc cách mạng tháng Mười năm 1917 dẫn đến sự thoái vị của Sa hoàng Nicholas II và thành lập chính phủ lâm thời; việc Vladimir Lenin và Đảng Bolshevik xã hội chủ nghĩa cấp tiến của ông lên nắm quyền; và cuối cùng, việc Nga rút khỏi lực lượng Đồng minh trong Thế chiến I.

Đến mùa xuân năm 1918, sau khi Hiệp ước Brest-Litovsk chấm dứt nỗ lực chiến tranh của Nga chống lại phe Liên minh Trung tâm (Central Powers),  nước này đã bị cuốn vào một cuộc xung đột nội bộ dữ dội. Những người ủng hộ nhóm Bolsheviks – được gọi là Hồng quân – đối đầu với Bạch vệ, lực lượng chống Bolshevik trung thành với chính phủ lâm thời, trong một cuộc đấu tranh quyền lực nhằm xác định tiến trình tương lai của nhà nước Nga. Continue reading “04/09/1918: Hoa Kỳ can thiệp vào nội chiến Nga”

03/09/1783: Ký Hiệp ước Paris, chấm dứt Cách mạng Mỹ

Nguồn: Treaty of Paris signed, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1783, Cách mạng Mỹ chính thức chấm dứt khi đại diện các nước Mỹ, Anh, Tây Ban Nha và Pháp cùng nhau ký kết Hiệp ước Paris. Hành động này cũng biểu thị vị thế quốc gia tự do của Mỹ, khi Anh chính thức công nhận nền độc lập của 13 thuộc địa cũ của mình và biên giới của nước cộng hòa mới cũng được thống nhất: từ Florida kéo dài đến Ngũ Hồ ở phía bắc, và từ bờ biển Đại Tây Dương đến sông Mississippi ở phía tây. Continue reading “03/09/1783: Ký Hiệp ước Paris, chấm dứt Cách mạng Mỹ”

02/09/1862: McClellan được khôi phục toàn quyền chỉ huy

Nguồn: McClellan is restored to full command, History.com

Biên dịch: Lê Hồng Loan

Vào ngày này năm 1862, Tổng thống Abraham Lincoln đã phải miễn cưỡng khôi phục toàn quyền chỉ huy cho Tướng George B. McClellan của Liên minh miền Bắc sau thất bại thảm họa của Tướng John Pope trong Trận Bull Run thứ hai tại Virginia vào ngày 29 và 30 tháng 08. McClellan, chỉ huy của Quân đoàn Potomac, đã phải chứng kiến phần lớn đội quân của ông bị điều chuyển đến Quân đoàn Virginia của Pope sau thất bại của ông trong việc chiếm đóng Richmond, Virginia, trong Trận chiến Bảy ngày vào tháng 06 năm 1862. Continue reading “02/09/1862: McClellan được khôi phục toàn quyền chỉ huy”