Tìm hiểu tục đa thê từ góc độ tôn giáo

Tác giả: Nguyễn Hải Hoành

Đầu tháng 4/2008, dư luận Mỹ xôn xao trước tin chính quyền bang Texas tiến hành điều tra nạn lạm dụng tình dục trẻ em trong trang trại của giáo phái Fundamentalist Church of Latter Day Saints (FLDS) ở thị trấn El Dorado. Cảnh sát đã xông vào trang trại này sau khi nhận được yêu cầu xin giải cứu của một em gái 16 tuổi vừa sinh con với lão chồng 50 tuổi mà cô bé bị ép lấy (theo luật của bang Texas, phụ nữ dưới 16 tuổi không được phép kết hôn, dù được cha mẹ đồng ý). Họ giải cứu được 439 em gái dưới 18 tuổi và 60 phụ nữ, và tạm giữ 400 tín đồ để thẩm vấn.

Chủ trại là Warren Jeffs, trùm giáo phái FDLS, tháng 8/2006 từng bị Toà án bang Utah kết án 10 năm tù vì tội đồng loã hiếp dâm khi ép một cô gái 14 tuổi phải kết hôn với người anh họ 19 tuổi, gã này còn đang hầu toà ở bang Arizona về các tội khác. Viện cớ là “hậu duệ” của Chúa Jesus và Josepth Smith (người sáng lập đạo Mormon), do đó phải có nhiều vợ để bảo tồn “dòng máu linh thiêng”, Jeffs mới ngoài 50 tuổi đã có 70 vợ và hơn 100 con. Dư luận cho rằng lâu nay chính quyền địa phương đã làm ngơ để Jeffs công khai thực thi chế độ đa thê bất hợp pháp; họ đòi cấm giáo phái này. Năm 2011, Warren Jeffs bị kết án tù chung thân. Continue reading “Tìm hiểu tục đa thê từ góc độ tôn giáo”

16/02/1878: Mỹ quay lại đúc tiền bằng bạc

Nguồn: Silver dollars made legal, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1878, với sự ủng hộ mạnh mẽ từ các công ty mỏ và nông dân miền Tây, Đạo luật Bland-Allison – đạo luật mở đường cho việc đúc tiền bạc trở lại – đã chính thức được ban hành thành luật.

Xung đột và tranh cãi xung quanh việc đúc tiền bằng bạc là điều khó hiểu đối với hầu hết người Mỹ hiện đại, nhưng vào cuối thế kỷ 19, đó là một chủ đề nhận được sự quan tâm về cả chính trị và kinh tế. Ngày nay, giá trị của đồng đô la Mỹ về cơ bản được bảo đảm bằng niềm tin vào sự ổn định của chính phủ, nhưng trong suốt thế kỷ 19, tiền thường được neo giữ bởi các giá trị thực tế bằng bạc và vàng, được gọi là chế độ “song bản vị”. Người Mỹ cho đúc cả tiền vàng và tiền bạc. Continue reading “16/02/1878: Mỹ quay lại đúc tiền bằng bạc”

Tại sao đồng đô la Mỹ giảm giá giữa đại dịch?

Nguồn: “Why has the dollar weakened during the pandemic?”, The Economist, 04/02/2021.

Biên dịch: Trần Hùng

Kể  từ khi lên đỉnh cao nhất vào tháng 3 năm 2020, đồng đô la Mỹ đã mất hơn một phần mười giá trị so với đồng euro, cũng như giảm giá so với các đồng tiền nổi bật khác (như đồng yên Nhật và bảng Anh). Điều gì giải thích cho sự sụt giảm này trong khi các tài sản khác của Mỹ, đặc biệt là cổ phiếu, đã hoạt động rất tốt?

Giá trị của đồng đô la được quan tâm bên ngoài Hoa Kỳ vì nó vẫn là đồng tiền thống trị thế giới. Khoảng một nửa hàng hóa xuất khẩu của thế giới được lập hóa đơn bằng đồng đô la Mỹ mặc dù Mỹ chỉ chiếm một phần mười thương mại quốc tế. Các ngân hàng trung ương trên thế giới giữ hơn 60% dự trữ ngoại hối của họ bằng đô la Mỹ. Quan trọng hơn, khoảng một nửa số khoản vay ngân hàng xuyên biên giới và một phần tương tự trái phiếu quốc tế được định danh bằng đồng đô la. Continue reading “Tại sao đồng đô la Mỹ giảm giá giữa đại dịch?”

14/02/1943: Trận Đèo Kasserine

Nguồn: Battle of the Kasserine Pass, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1943, Tướng Đức Erwin Rommel và Quân đoàn Phi Châu (Afrika Korps) của ông đã phát động một cuộc tấn công nhằm vào phòng tuyến của Đồng Minh ở Tunisia, Bắc Phi. Đèo Kasserine là địa điểm chứng kiến thất bại lớn đầu tiên của Mỹ trong Thế chiến II.

Tướng Erwin Rommel được cử đến Bắc Phi vào tháng 02/1942 cùng Quân đoàn Phi Châu mới thành lập để giúp Italia – đồng minh phe Trục – không bị mất thêm lãnh thổ trong khu vực vào tay người Anh. Bất chấp kỹ năng quân sự của mình, cho đến thời điểm đó, Rommel đã không thể làm gì hơn ngoài việc xoay sở rút lui để bảo toàn lực lượng của mình, nhưng Trận Đèo Kasserine cuối cùng đã thể hiện khả năng chiến lược thiên tài của “Cáo Sa mạc.” Continue reading “14/02/1943: Trận Đèo Kasserine”

Trung Quốc có thực sự phạm tội ‘diệt chủng’ ở Tân Cương?

Nguồn: ““Genocide” is the wrong word for the horrors of Xinjiang”, The Economist, 13/02/2021.

Biên dịch: Trần Hùng

Khi Ronald Reagan kêu gọi “hãy phá bỏ bức tường này”, mọi người đều biết ý của ông là gì. Có một bức tường ở đó. Nó đã giam cầm người dân Đông Đức. Nó đã phải bị dỡ xuống. Rồi đến một ngày, điều đó đã xảy ra. Trong cuộc đấu tranh giữa dân chủ và độc tài, điều cốt yếu là các nền dân chủ phải nói lên sự thật bằng một ngôn ngữ đơn giản. Các chế độ độc tài sẽ luôn dối trá và ngụy tạo để che giấu bản chất thật của họ. Còn các nền dân chủ có thể nói đúng thực tế. Hãy nhớ tới điều này khi quyết định nên gọi cuộc đàn áp người Duy Ngô Nhĩ của Trung Quốc là gì. Vào ngày cuối cùng tại vị, Ngoại trưởng của Donald Trump, Mike Pompeo, đã gọi đó là “diệt chủng”. Mặc dù Joe Biden đã không sử dụng thuật ngữ đó trong tuần này khi nói chuyện lần đầu tiên với chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, nhưng chính quyền của ông đã lặp lại từ đó và các nhà lập pháp ở Anh cũng đang định làm như vậy. Nhưng thuật ngữ đó có chính xác không? Continue reading “Trung Quốc có thực sự phạm tội ‘diệt chủng’ ở Tân Cương?”

13/02/1984: Chernenko trở thành Tổng bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô

Nguồn: Chernenko becomes general secretary, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1984, sau cái chết của Yuri Andropov bốn ngày trước đó, Konstantin Chernenko đã chính thức trở thành Tổng bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô, vị trí có quyền lực tối thượng ở nước này. Chernenko là người cuối cùng trong số những lãnh đạo cộng sản Nga chủ trương áp dụng đường lối “cứng rắn” trước khi Mikhail Gorbachev lên nắm quyền vào năm 1985.

Trước khi trở thành Tổng bí thư, Chernenko ít được biết đến bên ngoài Liên Xô. Sinh năm 1911, ông hoạt động trong các tổ chức cộng sản ở Nga vào cuối những năm 1920. Năm 1931, ông chính thức gia nhập Đảng Cộng sản Liên Xô. Ông trở thành một chuyên gia trong lĩnh vực tuyên truyền và từng giữ một số chức vụ cấp thấp trong chính phủ trong thập niên 1940. Vận may của ông thay đổi đáng kể sau khi ông quen Leonid Brezhnev vào những năm 1950. Continue reading “13/02/1984: Chernenko trở thành Tổng bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô”

Nhật ký Bắc Kinh (23/10/20): Khách sạn lưu giữ nhiều bí mật của TQ

Nguồn: Tetsushi Takahashi, Beijing Diary, Nikkei Asian Review, 10/2020.

Người dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Khách sạn Jingxi (Kinh Tây), nằm cách Thiên An Môn khoảng 8 km về phía tây, đang được canh gác bởi binh sĩ trong trang phục rằn ri và được bao quanh bởi những bức tường cao có dây kẽm gai. Đây có lẽ là khách sạn được bảo vệ nghiêm ngặt nhất ở Trung Quốc.

Khi lái xe qua đây vào chiều thứ Tư (21/10/2020), tôi thấy có nhiều cảnh sát hơn mọi khi, bên cạnh các binh sĩ. Chắc chắn họ đang bảo vệ ai đó quan trọng. Tôi không thấy được nhiều, nhưng ít nhất tôi đọc được những tấm biển lớn treo ở lối vào phía trước. “Đảng Cộng sản Trung Quốc muôn năm” và “Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa muôn năm.” Continue reading “Nhật ký Bắc Kinh (23/10/20): Khách sạn lưu giữ nhiều bí mật của TQ”

Giới sử học Trung Quốc nói gì về nguồn gốc người Việt?

Biên dịch: Nguyễn Hải Hoành

Giới sử học Trung Quốc xưa nay đều quan tâm vấn đề nguồn gốc dân tộc Kinh Việt Nam. “Học báo Đại học Dân tộc Quảng Tây” số tháng 10/2008 có đăng bài của Hoàng Thế Kiệt viết về các nhầm lẫn trong nghiên cứu vấn đề trên. Nói chung báo Trung Quốc rất hiếm bài viết về Việt Nam, vì thế chúng tôi xin giới thiệu tóm lược bài này. Các phần ghi trong ngoặc vuông là của người dịch. Tác giả Hoàng Thế Kiệt (1968-) người dân tộc Hán, là Nghiên cứu viên Đại học Dân tộc Quảng Tây, thuộc nhóm giữ quan điểm cho rằng người Kinh Việt Nam có nguồn gốc là người Lạc Việt cổ ở Trung Quốc – là quan điểm đang được tranh cãi. Ngoài ra, do nhiều lý do, không ít người Trung Quốc hiện nay còn hiểu sai về lịch sử và con người Việt Nam. Continue reading “Giới sử học Trung Quốc nói gì về nguồn gốc người Việt?”

11/02/1970: Nhật Bản phóng vệ tinh đầu tiên

Nguồn: Japan launches its first satellite, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1970, từ Trung tâm Vũ trụ Kagoshima trên bờ biển phía đông của Bán đảo Ohsumi, Ohsumi, vệ tinh đầu tiên của Nhật Bản, đã được phóng thành công vào quỹ đạo Trái đất. Thành tựu này đã đưa Nhật Bản trở thành cường quốc vũ trụ thứ tư trên thế giới, sau Liên Xô năm 1957, Hoa Kỳ năm 1958 và Pháp năm 1965. Continue reading “11/02/1970: Nhật Bản phóng vệ tinh đầu tiên”

Một số tài liệu tham khảo về tư duy đối ngoại Việt Nam

Lời giới thiệu: Để tìm hiểu chính sách đối ngoại của một quốc gia, việc phân tích các bài viết, tuyên bố, phát biểu, trả lời phỏng vấn… của các nhà hoạch định chính sách hàng đầu của quốc gia đó đóng một vai trò rất quan trọng. Để giúp độc giả nắm bắt rõ hơn tư duy đối ngoại của Việt Nam hiện nay, chúng tôi tổng hợp và chia sẻ lại một số bài viết như vậy của các lãnh đạo, nhà ngoại giao chủ chốt của Việt Nam hiện nay để bạn đọc tiện tham khảo. Continue reading “Một số tài liệu tham khảo về tư duy đối ngoại Việt Nam”

09/02/1960: Người thừa kế hãng bia Coors bị bắt cóc

Nguồn: Coors brewery heir is kidnapped, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1960, Adolph Coors đã biến mất khi đang lái xe đi làm từ nhà mình ở Morrison, Colorado. Cháu trai của người sáng lập hãng Coors đồng thời là chủ tịch của nhà máy bia tại Golden, Colorado, đã bị bắt cóc và đòi tiền chuộc trước khi bị bắn chết. Bằng chứng xung quanh vụ việc đã dẫn đến một trong những cuộc truy lùng lớn nhất của FBI: cuộc truy lùng Joe Corbett.

Corbett, một học giả Fulbright tại Đại học Oregon, đang chuẩn bị theo học trường y thì vào năm 1951, anh ta vướng vào một vụ gây lộn với một trung sĩ Không quân. Trong lúc ẩu đả, anh đã bắn chết người đàn ông kia và cuối cùng phải nhận tội giết người cấp độ hai. Corbett bị giam vài năm ở nhà tù San Quentin trước khi được chuyển đến một cơ sở có an ninh tối thiểu, nơi anh ta dễ dàng trốn thoát và bắt đầu sống dưới tên giả là Walter Osborne. Continue reading “09/02/1960: Người thừa kế hãng bia Coors bị bắt cóc”

Thế giới hôm nay: 09/02/2021

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Giá trị bitcoin lên cao kỷ lục sau khi có thông tin Tesla đã đầu tư 1,5 tỷ đô la vào loại tiền điện tử này. Nhà sản xuất ô tô điện của Elon Musk cũng sẽ chấp nhận bitcoin làm phương thức thanh toán mua xe của họ, một trong những tuyên bố hậu thuẫn bitcoin lớn nhất cho đến nay bởi một công ty Mỹ nổi tiếng.

Trong khi đó, cổ phiếu Hyundai và công ty con Kia mất giá sau khi nhà sản xuất ô tô Hàn Quốc thừa nhận họ “không đàm phán” hợp tác với Apple để cùng nhau sản xuất xe hơi. Cổ phiếu của hai công ty đã tăng vọt hồi tháng 1 do tin đồn gã khổng lồ công nghệ Mỹ đang xem xét hợp tác với họ nhằm phát triển và sản xuất xe điện tự hành. Continue reading “Thế giới hôm nay: 09/02/2021”

Thách thức chờ đón thủ tướng tiếp theo của Việt Nam

Tác giả: Lê Hồng Hiệp

Các mục tiêu mới, đầy tham vọng cho kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội của Việt Nam. Và việc đề bạt ông Phạm Minh Chính đảm nhiệm vị trí thủ tướng tiếp theo nhằm góp phần biến những kế hoạch này thành hiện thực – bất chấp việc ông không có nhiều kinh nghiệm quản lý kinh tế ở cấp quốc gia.

Đây là những kết quả đáng chú ý của Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ 13 của Đảng Cộng sản Việt Nam (ĐCSVN) bế mạc vào thứ Hai tuần trước.

Đại hội đã thông qua kế hoạch đầy tham vọng là đưa Việt Nam trở thành nền kinh tế có thu nhập trung bình cao vào năm 2030 và một nền kinh tế phát triển thu nhập cao vào năm 2045. Ngoài ra, đảng cũng đặt mục tiêu đạt được tốc độ tăng trưởng kinh tế trung bình từ 6,5 đến 7% trong năm năm tới. Continue reading “Thách thức chờ đón thủ tướng tiếp theo của Việt Nam”

Thế giới hôm nay: 08/02/2021

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Hàng chục nghìn người đã xuống đường ở Yangon, thành phố lớn nhất Myanmar, và các nơi khác để phản đối cuộc đảo chính quân sự gần đây lật đổ bà Aung San Suu Kyi, nhà lãnh đạo trên thực tế của đất nước. Các cuộc biểu tình phần lớn vẫn diễn ra trong hòa bình, với những người tham gia mặc đồ đỏ và giơ ba ngón tay thể hiện ủng hộ Liên đoàn Quốc gia vì Dân chủ của bà Suu Kyi.

Khoảng 125 người mất tích và có nguy cơ thiệt mạng sau khi một tảng băng trượt lở đâm vào một con đập ở bang Uttarakhand, miền bắc Ấn Độ, khiến nó bị sập. Vụ vỡ đập có thể đã giết chết khoảng 50 người làm việc tại đây và làm ngập các ngôi làng ở hạ lưu. Continue reading “Thế giới hôm nay: 08/02/2021”

‘Thời đại Đông Á’ của khoa học kỹ thuật đang tới nhanh

Tác giả: Akito Arima | Biên dịch: Nguyễn Hải Hoành

Trong tương lai không xa, các nước vùng Đông Á như Trung Quốc, Nhật, Hàn Quốc, nhất là Trung Quốc, sẽ xuất hiện nhiều nhà khoa học và cán bộ kỹ thuật tài giỏi, hơn nữa, nhất định sẽ giành được nhiều giải Nobel – một thời đại như thế đang tiến nhanh tới chúng ta.

Trong cuốn “Lịch sử khoa học kỹ thuật Trung Quốc” của Needham, tác giả có đưa ra “Câu hỏi Needham” nổi tiếng: Vì sao từ thời cổ cho tới thế kỷ 15, khoa học kỹ thuật Trung Quốc đi trước Tây Âu, nhưng vào khoảng trước sau thế kỷ 16, khoa học kỹ thuật cận đại lại không phát sinh ở nước này ? Nói cách khác, vì sao Galileo Galilei lại không xuất hiện tại Trung Quốc? Continue reading “‘Thời đại Đông Á’ của khoa học kỹ thuật đang tới nhanh”

07/02/2002: Tổng thống Bush công bố ‘các sáng kiến dựa trên tín ngưỡng’

Nguồn: President George W. Bush announces plan for “faith-based initiatives”, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2002, Tổng thống George W. Bush công bố kế hoạch tài trợ cho “các sáng kiến dựa trên tín ngưỡng” (faith-based initiatives).

Bush bắt đầu tại sự kiện Sáng Cầu nguyện Quốc gia (National Prayer Breakfast) được tổ chức trong phòng khiêu vũ của khách sạn Washington Hilton, nơi ông giải thích triết lý cơ bản đằng sau kế hoạch của mình. Ông nói, khi phục vụ người khác, chúng ta sẽ nhận ra cảm giác thỏa mãn sâu sắc trong mình. Và khi các hành động phục vụ được nhân lên, đất nước sẽ trở nên tốt lành hơn. Cuối ngày hôm đó, từ Phòng Bầu dục, ông đã thông báo chính sách mới trước sự chứng kiến của các thành viên hàng đầu của Quốc hội cùng báo giới. Continue reading “07/02/2002: Tổng thống Bush công bố ‘các sáng kiến dựa trên tín ngưỡng’”

Nhật ký Bắc Kinh (19/10/20): Viện Khổng Tử trong đối đầu Mỹ – Trung

Nguồn: Tetsushi Takahashi, Beijing Diary, Nikkei Asian Review, 10/2020.

Người dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Đức Thắng Môn (Deshengmen) ở phía bắc Bắc Kinh được xây dựng từ thế kỷ 15 và được thiết kế để không thể bị xuyên thủng. Công trình kiến ​​trúc từ thời nhà Minh còn được gọi là “cổng quân sự” vì quân đội triều đình sẽ xuất quân từ đây mỗi khi ra trận đánh giặc.

Gần đó là trụ sở chính của Viện Khổng Tử – các cơ sở giáo dục được chính phủ Trung Quốc thiết lập khắp thế giới để thúc đẩy việc giảng dạy tiếng Trung.

Trái ngược với Đức Thắng Môn, tòa nhà trụ sở Viện Khổng Tử trông hiện đại hơn. Và không giống như nhiều văn phòng chính phủ Trung Quốc khác, nó không có sự hiện diện an ninh nghiêm ngặt để khiến dân thường xa lánh. Continue reading “Nhật ký Bắc Kinh (19/10/20): Viện Khổng Tử trong đối đầu Mỹ – Trung”

06/02/1943: Mussolini sa thải con rể của mình

Nguồn: Mussolini fires his son-in-law, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1943, lo lắng về thái độ phản chiến ngày càng tăng của Bá tước Galeazzo Ciano, con rể của mình, Benito Mussolini đã quyết định loại Ciano khỏi vị trí người đứng đầu bộ ngoại giao Ý và tự mình đảm nhận nhiệm vụ này.

Ciano đã trung thành với chủ nghĩa phát xít kể từ những ngày đầu khi tham gia vào cuộc tuần hành ở Rome vào năm 1922, đánh dấu sự kiện phe Áo đen lên nắm quyền ở Ý. Ông tốt nghiệp Đại học Rome với bằng luật, rồi trở thành một nhà báo. Ngay sau đó, ông bắt đầu sự nghiệp trong đoàn ngoại giao của Ý, làm tổng lãnh sự tại Trung Quốc. Ông kết hôn với con gái của Mussolini, Edda, vào năm 1930; và kể từ đó Ciano nhanh chóng leo lên nấc thang chính trị: từ Trưởng Văn phòng Báo chí thành thành viên của Đại Hội đồng Phát xít, nhóm cố vấn nội bộ của Mussolini. Continue reading “06/02/1943: Mussolini sa thải con rể của mình”

Đại Việt dưới thời vua Trần Anh Tông (P2)

Tác giả: Hồ Bạch Thảo

Tháng 2 năm Hưng Long thứ 5 [1297], định rõ lại quy chế binh lính. Tuyển dân đinh người nào khỏe mạnh phải suốt đời làm lính, theo như phép cũ, không được làm quan. Các châu, quận chỗ nào trước gọi là giáp, nay đổi thành hương.

Nước Ai Lao đem quân xâm phạm, chiếm giữ sông Chàng Long, nhà vua sai Phạm Ngũ Lão kéo quân đến đánh úp, quân Ai Lao thua chạy. Tin thắng trận báo về triều, vua ban cho Ngũ Lão vân phù.[1]

Tháng 4, bổ dụng Trần Kiến làm Đại an phủ sứ ở kinh sư, kiêm chức quan Kiểm pháp: Continue reading “Đại Việt dưới thời vua Trần Anh Tông (P2)”

Thế giới hôm nay: 05/02/2021

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc kêu gọi trả tự do cho nhà lãnh đạo Myanmar, Aung San Suu Kyi, người đã bị quân đội nước này phế truất vào hôm thứ Hai – nhưng không gọi sự can thiệp của quân đội là đảo chính hoặc lên án nó. Từ ngữ của bản tuyên bố chung dường như được thiết kế để Trung Quốc và Nga không phủ quyết. Ở Myanmar, các lãnh đạo quân đội đã chặn quyền truy cập Facebook để thúc đẩy “sự ổn định”.

Sau khi đảng Cộng hòa Mỹ từ chối trừng phạt Marjorie Taylor Greene, một nữ nghị sĩ nhiệm kỳ đầu từ Georgia, người lan truyền các thuyết âm mưu thù hận, đảng Dân chủ giờ quyết định hành động. Họ đã lên lịch bỏ phiếu một nghị quyết nhằm loại bà khỏi hai ủy ban quốc hội mà bà là thành viên. Và chỉ cần đa số tối thiểu để thông qua. Continue reading “Thế giới hôm nay: 05/02/2021”