02/02/1848: Hiệp ước Guadalupe Hidalgo được ký kết

Nguồn: Treaty of Guadalupe Hidalgo is signed, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1848, Hiệp ước Guadalupe Hidalgo đã được ký, chấm dứt Chiến tranh Mexico-Mỹ theo hướng có lợi cho Mỹ. Hiệp ước này đã thêm một vùng đất rộng gần 1,4 triệu km2 vào lãnh thổ Mỹ, bao gồm khu vực sẽ trở thành các tiểu bang Texas, California, Nevada, Utah, New Mexico, và Arizona, cũng như một phần của Colorado và Wyoming. Tranh cãi trong và sau chiến tranh đã khiến Tổng thống James K. Polk rơi vào cuộc chiến chính trị với hai tổng thống tương lai: Zachary Taylor và Abraham Lincoln. Continue reading “02/02/1848: Hiệp ước Guadalupe Hidalgo được ký kết”

01/02/2002: Nhà báo Daniel Pearl bị sát hại

Nguồn: Journalist Daniel Pearl is murdered, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2002, nhà báo người Mỹ Daniel Pearl, 38 tuổi, trưởng văn phòng Đông Nam Á của tờ Wall Street Journal, đã bị một nhóm khủng bố ở Pakistan sát hại. Vài tuần sau, một đoạn băng ghi hình cảnh Pearl bị chặt đầu đã được công bố, gây sốc cho hàng triệu người và nhấn mạnh mối đe dọa của chủ nghĩa khủng bố chưa đầy một năm sau vụ tấn công ngày 11 tháng 9 nhắm vào nước Mỹ.

Vào ngày 23/01/2002, Pearl, một người Do Thái, đang trên đường đến nơi mà ông nghĩ là một cuộc phỏng vấn với một nhà lãnh đạo tôn giáo Pakistan ở Karachi như một phần trong quá trình nghiên cứu của ông về các chiến binh Hồi giáo. Nhưng ông đã bị một nhóm khủng bố bắt cóc gần một khách sạn, những kẻ nói rằng ông là gián điệp. Nhóm này – tự xưng là Phong trào Quốc gia vì Sự Khôi phục Chủ quyền của Pakistan – đã yêu cầu Mỹ trả tự do cho tất cả những người bị giam giữ vì tội khủng bố ở Pakistan. Continue reading “01/02/2002: Nhà báo Daniel Pearl bị sát hại”

30/01/1956: Nhà của Martin Luther King Jr. bị đánh bom

Nguồn: Martin Luther King Jr.’s home is bombed, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1956, một kẻ khủng bố bị tình nghi là người ủng hộ chủ nghĩa da trắng thượng đẳng đã đánh bom nhà của Mục sư Tiến sĩ Martin Luther King Jr. tại Montgomery. Không ai bị thương, nhưng vụ nổ đã khiến cộng đồng phẫn nộ và là một thử thách lớn đối với cam kết kiên định của King về chủ nghĩa bất bạo động. Continue reading “30/01/1956: Nhà của Martin Luther King Jr. bị đánh bom”

28/01/1958: Cặp đôi tuổi teen trở thành sát nhân hàng loạt

Nguồn: Teenage killers murder three people, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1958, Charles Starkweather, một học sinh trung học 19 tuổi bỏ học đến từ Lincoln, Nebraska, và bạn gái 14 tuổi của cậu ta, Caril Ann Fugate, đã giết một doanh nhân thuộc dòng họ Lincoln, vợ ông, và người giúp việc của họ, trong một vụ giết người hàng loạt bắt đầu một tuần trước đó và cuối cùng khiến 11 người thiệt mạng.

Chuyến đi chết chóc của cặp đôi sát nhân – vốn thu hút sự chú ý của giới truyền thông và dẫn đến một cuộc truy lùng lớn – đã kết thúc vào ngày hôm sau, khi Starkweather và Fugate bị bắt gần Douglas, Wyoming. Tội ác của chúng sau đó đã truyền cảm hứng cho một loạt sách, phim, và nhạc, bao gồm bộ phim “Badlands” năm 1973 của Terence Malick, với sự tham gia của Martin Sheen và Sissy Spacek, và bài hát “Nebraska” năm 1982 của Bruce Springsteen. Continue reading “28/01/1958: Cặp đôi tuổi teen trở thành sát nhân hàng loạt”

26/01/1905: Viên kim cương lớn nhất thế giới được tìm thấy

Nguồn: World’s largest diamond found, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1905, trong một cuộc kiểm tra thường kỳ tại Mỏ Premier ở Pretoria, Nam Phi, một quản lý mỏ đã khám phá ra một vật thể cực kỳ lấp lánh: một viên kim cương 3106 carat. Nặng khoảng 600g và được đặt tên là “Cullinan,” đây là viên kim cương lớn nhất từng được tìm thấy.

Giám đốc Frederick Wells đang ở độ sâu 5.5m dưới mặt đất khi ông phát hiện ra một tia sáng ẩn trong bức tường ngay phía trên mình. Ngay trong buổi chiều hôm đó, phát hiện của ông đã được trình bày với Ngài Thomas Cullinan, chủ sở hữu khu mỏ. Sau đó, Cullinan đã bán viên kim cương cho chính quyền tỉnh Transvaal, những người đã tặng viên đá cho Vua Edward VII của Anh như một món quà sinh nhật. Lo lắng rằng viên kim cương có thể bị đánh cắp trong quá trình vận chuyển từ Châu Phi đến London, Edward đã sắp xếp để gửi một viên kim cương giả lên một con tàu hơi nước chở đầy thám tử như một chiến thuật đánh lạc hướng. Trong khi con tàu chở mồi nhử từ từ di chuyển từ Châu Phi, Cullinan thật lại được gửi đến Anh trong một chiếc hộp đơn giản. Continue reading “26/01/1905: Viên kim cương lớn nhất thế giới được tìm thấy”

25/01/1961: Tổng thống Mỹ đầu tiên họp báo trực tiếp trên truyền hình

Nguồn: JFK becomes first president to hold live television news conference, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1961, Tổng thống John F. Kennedy trở thành Tổng thống Mỹ đầu tiên tổ chức họp báo trực tiếp trên truyền hình.

Từ bục phát biểu tại khán phòng Bộ Ngoại giao, Kennedy đã đọc một tuyên bố được chuẩn bị sẵn về nạn đói ở Congo, việc thả hai phi công Mỹ khỏi nhà tù Nga, và các cuộc đàm phán sắp diễn ra về hiệp ước cấm thử hạt nhân. Sau đó, ông chuyển sang phần hỏi đáp của phóng viên, trả lời các câu hỏi về nhiều chủ đề khác nhau bao gồm quan hệ với Cuba, quyền bỏ phiếu, và viện trợ lương thực cho người nghèo ở Mỹ. Continue reading “25/01/1961: Tổng thống Mỹ đầu tiên họp báo trực tiếp trên truyền hình”

23/01/1907: Người Mỹ bản địa đầu tiên được bầu vào Thượng viện

Nguồn: Charles Curtis of Kansas becomes the first Native American elected to the U.S. Senate, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1907, Charles Curtis đến từ tiểu bang Kansas đã trở thành người Mỹ bản địa đầu tiên được bầu vào Thượng viện Mỹ. Sau này, khi trở thành Phó tổng thống của Herbert Hoover, ông cũng trở thành người Mỹ bản địa có cấp bậc cao nhất từng phục vụ trong chính phủ liên bang. Continue reading “23/01/1907: Người Mỹ bản địa đầu tiên được bầu vào Thượng viện”

21/01/1990: McEnroe bị loại khỏi Giải Australia Mở rộng vì lỗi ứng xử

Nguồn: John McEnroe disqualified from the Australian Open, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1990, tại Giải Australia Mở rộng ở Melbourne, tay vợt người Mỹ John McEnroe đã trở thành người đầu tiên kể từ năm 1963 bị loại khỏi một giải đấu Grand Slam vì hành xử không đúng mực.

Là một tay giao bóng và lên lưới thuận tay trái với những cú đánh bóng điêu luyện, McEnroe là một trong những vận động viên thống trị làng quần vợt chuyên nghiệp vào đầu thập niên 1980, giành được ba danh hiệu Wimbledon và bốn danh hiệu Mỹ Mở rộng từ năm 1979 đến năm 1984, trước những đối thủ đáng gờm như Bjorn Borg, Jimmy Connors, và Ivan Lendl. Trong suốt sự nghiệp của mình, ông đã giành được tổng cộng 17 danh hiệu Grand Slam, bao gồm chín danh hiệu đôi nam và một danh hiệu đôi nam nữ. Continue reading “21/01/1990: McEnroe bị loại khỏi Giải Australia Mở rộng vì lỗi ứng xử”

19/01/1999: Thiết bị BlackBerry đầu tiên ra mắt thị trường

Nguồn: First BlackBerry device hits the market, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1999, máy nhắn tin BlackBerry đầu tiên, BlackBerry 850, đã được phát hành ra thị thường. Các thiết bị BlackBerry sau đó đã thúc đẩy sự tăng trưởng bùng nổ của nhà sản xuất mới nổi đến từ Canada – Research in Motion (RIM), giúp họ thống trị thị trường điện thoại thông minh tại Mỹ trong phần lớn những năm 2000. Nhưng cuối cùng, họ đã để mất thị phần vào tay iPhone của Apple. Continue reading “19/01/1999: Thiết bị BlackBerry đầu tiên ra mắt thị trường”

18/01/1968: Eartha Kitt lên tiếng phản đối Chiến tranh Việt Nam

Nguồn: Eartha Kitt speaks out against the Vietnam War, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1968, Eartha Kitt, nữ diễn viên nổi tiếng với vai diễn Catwoman trong loạt phim truyền hình Batman những năm 1960, và cũng là ca sĩ của ca khúc ăn khách Santa Baby, đã gây xôn xao trong một bữa tiệc trưa tại Nhà Trắng khi dám đối đầu với Đệ nhất Phu nhân Bird Johnson về Chiến tranh Việt Nam. Continue reading “18/01/1968: Eartha Kitt lên tiếng phản đối Chiến tranh Việt Nam”

16/01/1861: Thượng viện Mỹ bác bỏ Thỏa hiệp Crittenden

Nguồn: Crittenden Compromise is killed in Senate, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1861, Thỏa hiệp Crittenden (Crittenden Compromise), cơ hội cuối cùng để giữ cho hai miền Bắc và Nam nước Mỹ thống nhất, đã bị bác bỏ tại Thượng viện.

Được đề xuất bởi Thượng nghị sĩ John J. Crittenden đại diện cho Kentucky, thỏa hiệp này là một loạt các sửa đổi hiến pháp nhằm duy trì các điều khoản cũ của Thỏa hiệp Missouri năm 1820, chia miền Tây theo vĩ độ 36 30′. Ở phía bắc của ranh giới này, chế độ nô lệ bị cấm. Thỏa hiệp Missouri đã bị thay thế bởi Đạo luật Kansas-Nebraska năm 1854, trong đó cho phép cư dân lãnh thổ bỏ phiếu để quyết định vấn đề chế độ nô lệ, nghĩa là thực hiện chủ quyền nhân dân (popular sovereignty). Các sửa đổi khác bảo vệ chế độ nô lệ tại Quận Columbia, cấm liên bang can thiệp vào hoạt động buôn bán nô lệ giữa các tiểu bang, và bồi thường cho những chủ sở hữu có công nhân bị bắt làm nô lệ trốn thoát đến các tiểu bang tự do. Continue reading “16/01/1861: Thượng viện Mỹ bác bỏ Thỏa hiệp Crittenden”

14/01/1958: Kẻ giết người hàng loạt Peter Manuel bị bắt

Nguồn: Scottish serial killer Peter Manuel arrested, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày 14/01/1958 (một số nguồn khác cho là ngày 13/01), tên sát nhân Peter Manuel đã bị bắt tại Glasgow, Scotland, sau một loạt các vụ tấn công diễn ra suốt hai năm, khiến từ 7 đến 15 người thiệt mạng.

Manuel, sinh ra tại Mỹ trong gia đình có cha mẹ là người Anh, đã trở thành một tên tội phạm chuyên nghiệp ngay từ khi còn nhỏ. Hắn bị kết án trộm cắp lần đầu tiên vào năm 12 tuổi. Đến năm 15 tuổi, hắn chuyển sang hành hung. Sau đó, Manuel bị kết án 8 năm tù vì tội tấn công tình dục. Continue reading “14/01/1958: Kẻ giết người hàng loạt Peter Manuel bị bắt”

12/01/2010: Động đất kinh hoàng tại Haiti

Nguồn: Massive earthquake strikes Haiti, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2010, Haiti đã bị tàn phá bởi một trận động đất kinh hoàng. Dù nhận được hỗ trợ từ khắp nơi trên thế giới, nhưng quốc gia nhỏ bé này vẫn chưa thể phục hồi hoàn toàn.

Haiti có lịch sử hoạt động địa chấn dày đặc – những trận động đất tàn khốc đã được ghi nhận tại đây vào các năm 1751, 1770, 1842, và 1946. Đảo Hispaniola, nơi được người Haiti chia sẻ với Cộng hòa Dominica, nằm giữa hai mảng kiến tạo lớn, Bắc Mỹ và Caribe. Sự thật là Thủ đô Port-au-Prince của Haiti nằm ngay trên đường đứt gãy này. Continue reading “12/01/2010: Động đất kinh hoàng tại Haiti”

11/01/1775: Francis Salvador tham gia nghị viện Nam Carolina

Nguồn: Jewish patriot joins Provincial Congress of South Carolina, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1775, Francis Salvador, người Do Thái đầu tiên được bầu vào chính quyền ở Mỹ, đã nhậm chức tại nghị viện Nam Carolina. Sau này, ông trở thành người lính Do Thái đầu tiên được ghi nhận tử trận trong Chiến tranh Giành Độc lập của Mỹ.

Sinh năm 1747, Salvador là hậu duệ của những người Do Thái Sephardi nổi tiếng đã đến định cư tại London. Ông cố của ông, Joseph, là giám đốc người Do Thái đầu tiên của Công ty Đông Ấn. Còn ông nội ông đã góp phần trong việc dũng cảm đưa một nhóm 42 người Do Thái định cư đến Savannah, Georgia, vào năm 1733, dù thuộc địa này cấm người Do Thái định cư. Sau đó, gia đình Salvador cũng mua đất ở Nam Carolina. Continue reading “11/01/1775: Francis Salvador tham gia nghị viện Nam Carolina”

09/01/1978: Harvey Milk trở thành chính trị gia đồng tính công khai đầu tiên của Mỹ

Nguồn: Harvey Milk becomes the first openly gay person elected to public office in California, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1978, Harvey Milk, viên chức công khai đồng tính đầu tiên được bầu trong lịch sử tiểu bang California, đã nhậm chức tại Hội đồng Giám sát San Francisco. Là chính trị gia đồng tính công khai đầu tiên và nổi tiếng nhất tại Mỹ suốt nhiều năm, Milk là một nhà hoạt động lâu năm và là nhà lãnh đạo tiên phong của cộng đồng LGBT tại San Francisco.

Sau khi phục vụ trong Hải quân Mỹ trong Chiến tranh Triều Tiên, Milk đã đảm nhiệm một số công việc văn phòng tại Thành phố New York. Ban đầu, ông là người bảo thủ và chần chừ ủng hộ quyền của người đồng tính, nhưng quan điểm của Milk đã thay đổi vào khoảng thời gian ông và người yêu lúc đó mở một cửa hàng máy ảnh trên Phố Castro, trung tâm của cộng đồng LGBT tại San Francisco, vào năm 1973. Continue reading “09/01/1978: Harvey Milk trở thành chính trị gia đồng tính công khai đầu tiên của Mỹ”

07/01/1891: Ngày sinh Zora Neale Hurston

Nguồn: Zora Neale Hurston is born, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1891, Zora Neale Hurston, tiểu thuyết gia và nhà nghiên cứu văn hóa dân gian người Mỹ gốc Phi, đã chào đời tại Notasulga, Alabama. Tính đến thời điểm bà qua đời năm 1960, Hurston đã xuất bản nhiều sách hơn bất kỳ phụ nữ người Mỹ gốc Phi nào khác ở Mỹ, nhưng bà lại không thể thu hút được độc giả chính thống trong suốt cuộc đời mình, và đã qua đời trong cảnh nghèo đói và cô đơn trong một nhà trọ phúc lợi. Ngày nay, bà được xem là một trong những nhà văn người Mỹ gốc Phi quan trọng nhất trong lịch sử nước Mỹ. Continue reading “07/01/1891: Ngày sinh Zora Neale Hurston”

05/01/1916: Dự luật nghĩa vụ quân sự đầu tiên được trình lên Quốc hội Anh

Nguồn: First conscription bill is introduced in British parliament, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1916, khi Thế chiến I bước sang năm thứ ba, Thủ tướng Anh Herbert Asquith đã trình dự luật nghĩa vụ quân sự đầu tiên trong lịch sử đất nước mình lên Hạ viện.

Horatio Herbert Kitchener, Bộ trưởng Bộ Chiến tranh Anh, đã cảnh báo ngay từ đầu rằng cuộc chiến này sẽ được quyết định bởi 1 triệu người lính cuối cùng của Anh. Tính đến mùa hè năm 1914, tất cả các sư đoàn chính quy của quân đội Anh đã ra chiến trường, và chiến dịch tuyển quân tình nguyện dựa trên khẩu hiệu “Quốc vương và Đất nước Cần Bạn!” đã được phát động vào tháng 8 cùng năm. Những người lính tình nguyện mới đã nhanh chóng được tuyển mộ và đào tạo, và nhiều người trong số họ đã tham gia vào các đơn vị được gọi là Tiểu đoàn Bằng hữu (Pals battalions) – gồm những người đàn ông đến từ cùng một thị trấn hoặc có cùng nghề nghiệp. Continue reading “05/01/1916: Dự luật nghĩa vụ quân sự đầu tiên được trình lên Quốc hội Anh”

04/01/1809: Ngày sinh Louis Braille

Nguồn: Louis Braille is born, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1809, Louis Braille đã chào đời tại Coupvray, Pháp. Sau này, ông trở thành người phát triển hệ thống chữ viết dành cho người khiếm thị được đặt theo tên ông: chữ nổi Braille.

Braille không may đánh mất thị lực trong một vụ tai nạn khi mới ba tuổi. Khi còn là học sinh tại Học viện Quốc gia dành cho Trẻ em Mù ở Paris, Braille đã khám phá ra một hệ thống có tên là “chữ viết ban đêm” do một người đàn ông tên là Charles Barbier phát minh dựa trên kinh nghiệm của ông trong quân đội Pháp. Continue reading “04/01/1809: Ngày sinh Louis Braille”

02/01/2006: Thảm họa nổ mỏ Sago

Nguồn: 13 coal miners are trapped in Sago Mine disaster; 12 die, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2006, một vụ nổ đã làm rung chuyển mỏ Sago ở Sago, Tây Virginia. 13 thợ mỏ bị kẹt, và sau cùng, tất cả, chỉ trừ một người, đã qua đời. Thảm kịch – bị làm trầm trọng hơn bởi các báo cáo sai lệch rằng 12 thợ mỏ đã được giải cứu – đã khiến giới truyền thông, công ty sở hữu mỏ, và chính quyền của tổng thống George W. Bush khi đó bị giám sát gắt gao hơn. Continue reading “02/01/2006: Thảm họa nổ mỏ Sago”

31/12/2019: Vũ Hán xác nhận các trường hợp nhiễm COVID‑19 đầu tiền

Nguồn: Wuhan government confirms dozens of cases of virus later ID’d as COVID‑19, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2019, chính quyền thành phố Vũ Hán ở Trung Quốc báo cáo một loạt các trường hợp mắc phải căn bệnh mà họ gọi là viêm phổi. Loại virus gây ra căn bệnh truyền nhiễm này sau đó được xác định là COVID-19, vốn đã nhanh chóng biến thành một đại dịch toàn cầu khiến gần 7 triệu người tử vong. Continue reading “31/12/2019: Vũ Hán xác nhận các trường hợp nhiễm COVID‑19 đầu tiền”