Category: Sự kiện

25/01/1968: Tàu ngầm Israel mất tích bí ẩn

Nguồn: Israeli sub vanishes, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1968, tàu ngầm Dakar chở 69 thủy thủ của Israel đã biến mất vĩnh viễn. Số phận chính xác của con tàu đến nay vẫn là một bí ẩn.

Dakar được đóng vào giai đoạn đỉnh điểm của Thế chiến II bởi Xưởng đóng tàu H.M Dockyard và được hải quân Anh đưa vào biên chế với tên gọi HMS Totem vào năm 1943. Sau chiến tranh, chiếc tàu đã được sửa chữa, thêm 3,6m chiều dài và loại bỏ một số ụ súng. Israel đã mua lại con tàu cùng hai chiếc khác tương tự từ Anh năm 1965. Ngày 10/11/1967, hải quân Israel chính thức đưa con tàu vào vận hành với tên gọi Dakar. Sau các buổi thử nghiệm gần Scotland, Dakar đã được sắp xếp để khởi hành đến Haifa ở Israel cho một buổi lễ chính thức vào đầu tháng Hai. Continue reading “25/01/1968: Tàu ngầm Israel mất tích bí ẩn”

24/01/1781: Lực lượng Ái quốc đột kích Georgetown, South Carolina

Nguồn: Light Horse and Swamp Fox raid Georgetown, South Carolina, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1781, hai chỉ huy của phe Ái quốc là Trung tá “Light Horse” Henry Lee và Thiếu tướng Francis “Swamp Fox” Marion của lực lượng dân quân Nam Carolina đã tập hợp lực lượng và tiến hành một cuộc đột kích vào Georgetown, Nam Carolina, nơi được bảo vệ bởi 200 binh sĩ Anh.

Marion đã trở nên nổi tiếng với biệt danh Swamp Fox (Cáo đầm lầy) vì khả năng tấn công và rút lui nhanh chóng vào các vùng đầm lầy Nam Carolina mà không để lại dấu vết. Chiến lược quân sự của ông được xem như một ví dụ của chiến tranh du kích thế kỷ 18 và đã trở thành một phần cảm hứng cho bộ phim The Patriot, với sự tham gia của Mel Gibson. Continue reading “24/01/1781: Lực lượng Ái quốc đột kích Georgetown, South Carolina”

23/01/1991: Camera trở thành công cụ thực thi pháp luật

Nguồn: Videotaped murder leads to convictions in Texas, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1991, Darrell Lunsford, một cảnh sát của quận Garrison, Texas, đã bị giết sau khi đề nghị một người vi phạm luật giao thông dừng xe. Vụ án gây chú ý đặc biệt do đã được camera gắn trên xe tuần tra của Lunsford quay lại. Đoạn video đã dẫn đến việc kết án ba người đàn ông đánh đập và đâm viên cảnh sát tới chết ở dọc đường cao tốc Đông Texas. Continue reading “23/01/1991: Camera trở thành công cụ thực thi pháp luật”

22/01/1779: Tướng cướp Claudius Smith bị treo cổ

Nguồn: Claudius Smith, “Cowboy of the Ramapos,” hangs, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1779, Claudius Smith, tên cướp nổi tiếng theo tư tưởng Trung quân (loyalist, ủng hộ nước Anh) đã bị treo cổ tại Goshen, New York. Sau cái chết của anh ta, người dân phe Ái quốc (ủng hộ độc lập cho các thuộc địa Mỹ) hy vọng sẽ được giải thoát khỏi chiến tranh du kích ở vùng ngoại ô New York.

Claudius Smith sinh ra ở Brookhaven, New York năm 1746, sau đó cùng gia đình chuyển đến Hạt Orange, New York vào năm 1741. Anh ta được cho là đã đối đầu với thủ lĩnh người bản địa Mohawk là Joseph Brandt với tư cách là người bảo vệ cho Hoàng gia Anh trong chiến dịch New York năm 1777, và Smith đã được gọi với biệt danh “Cao bồi vùng Ramapo” vì chiến thuật du kích anh ta dùng để chống lại người dân phe Ái quốc. Continue reading “22/01/1779: Tướng cướp Claudius Smith bị treo cổ”

21/01/1738: Ngày sinh Ethan Allen, người sáng lập Cộng hòa Vermont

Nguồn: Ethan Allen is born, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1738, Ethan Allen, người anh hùng tương lai của Cách mạng Mỹ và là người sáng lập chủ chốt của nước Cộng hòa Vermont, đã ra đời tại Litchfield, Connecticut.

Cha của Ethan là Joseph từng dự định cho ông theo học Đại học Yale, song cái chết của cha ông vào năm 1755 đã khép lại mong muốn ấy. Thay vào đó, Ethan tiếp quản đất đai của gia đình với tư cách là anh cả trong bảy anh chị em. Hai năm sau, ông thực hiện chuyến thăm đầu tiên tới nhượng địa New Hampshire (ngày nay thuộc bang Vermont), trong thành phần lực lượng dân quân Hạt Litchfield trong Chiến tranh Bảy năm. Continue reading “21/01/1738: Ngày sinh Ethan Allen, người sáng lập Cộng hòa Vermont”

20/01/1945: FDR bắt đầu nhiệm kỳ tổng thống thứ tư

Nguồn: FDR inaugurated to fourth term, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1945, Franklin Delano Roosevelt (FDR), tổng thống duy nhất từng đắc cử ba nhiệm kỳ vào thời điểm đó, đã bắt đầu nhiệm kỳ thứ tư và cũng là cuối cùng của ông.

Vào giai đoạn đỉnh điểm của cuộc Đại Suy thoái, Roosevelt, khi ấy là thống đốc New York, đã được bầu làm tổng thống thứ 32 của Hoa Kỳ. Trong bài phát biểu nhậm chức năm 1933, Tổng thống Roosevelt đã nói với người Mỹ rằng “điều duy nhất chúng ta phải sợ chính là nỗi sợ” và đã điểm qua Chính sách Kinh tế mới – một chính sách mở rộng chính quyền liên bang nhằm tăng cơ hội việc làm và phúc lợi. Dù bị chỉ trích bởi cộng đồng doanh nghiệp, song nỗ lực này của Roosevelt đã giúp cải thiện môi trường kinh tế của Mỹ, và ông tái đắc cử vào năm 1936. Continue reading “20/01/1945: FDR bắt đầu nhiệm kỳ tổng thống thứ tư”

19/01/1840: Charles Wilkes tuyên bố một phần châu Nam Cực thuộc Mỹ

Nguồn: Charles Wilkes claims portion of Antarctica for U.S., History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1840, trong một chuyến thám hiểm, Thuyền trưởng Charles Wilkes đã nhìn thấy bờ biển phía đông châu Nam Cực và tuyên bố nó thuộc về Hoa Kỳ. Đội thám hiểm của Wilkes đã lên đường vào năm 1838, đi quanh Nam Mỹ đến Nam Thái Bình Dương và sau đó tới châu Nam Cực, nơi họ thám hiểm dải bờ biển phía đông châu Nam Cực kéo dài 2.414km mà sau này được gọi là Wilkes Land. Năm 1842, đoàn thám hiểm trở về New York sau khi hoàn thành chuyến đi vòng quanh thế giới. Continue reading “19/01/1840: Charles Wilkes tuyên bố một phần châu Nam Cực thuộc Mỹ”

18/01/1912: Robert Falcon Scott chinh phục Nam Cực

Nguồn: Robert Falcon Scott reaches the South Pole, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1912, sau hai tháng đầy thử thách, đoàn thám hiểm người Anh của Robert Falcon Scott đã đến Nam Cực và phát hiện ra Roald Amundsen – một nhà thám hiểm người Na Uy – đã đến trước họ một tháng. Hết sức thất vọng, nhóm thám hiểm, vốn đã kiệt sức, lại chuẩn bị cho một hành trình dài và khó khăn để trở về trại căn cứ của họ.

Scott, một sĩ quan hải quân Anh, đã bắt đầu chuyến thám hiểm Nam Cực đầu tiên của ông vào năm 1901 trên tàu Discovery. Trong ba năm thám hiểm, ông đã phát hiện ra Bán đảo Edward VII và khảo sát bờ biển Victoria Land, nơi cũng là một khu vực thuộc châu Nam Cực trên Biển Ross, đồng thời dẫn đầu các đoàn thám hiểm vào sâu trong châu Nam Cực. Năm 1911, Scott và Amundsen bắt đầu một cuộc đua không công bố chính thức để trở thành người đầu tiên đến Nam Cực. Continue reading “18/01/1912: Robert Falcon Scott chinh phục Nam Cực”

17/01/1950: Vụ cướp lớn nhất trong lịch sử Hoa Kỳ

Nguồn: Boston thieves pull off historic Brink’s robbery, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1950, 11 người đàn ông đã đánh cắp hơn 2 triệu đô la (tương đương 29 triệu đô la ngày nay) từ kho chứa Xe Bọc thép của công ty bảo vệ Brink’s ở Boston, Massachusetts. Đó là một vụ cướp gần như hoàn hảo khi thủ phạm không bị bắt cho đến tháng 01/1956, chỉ vài ngày trước khi hết thời hạn điều tra vụ án.

Kẻ chủ mưu vụ cướp là Anthony “Fats” Pino, một tên tội phạm chuyên nghiệp, người đã tuyển một nhóm gồm 10 người đàn ông khác để giám sát kho chứa trong 18 tháng nhằm tìm ra thời điểm kho giữ nhiều tiền nhất. Đội của Pino sau đó đã lấy cắp thành công sơ đồ hệ thống báo động kho chứa, rồi trả chúng lại chỗ cũ mà không bị ai phát hiện. Continue reading “17/01/1950: Vụ cướp lớn nhất trong lịch sử Hoa Kỳ”

16/01/1919: Lệnh cấm rượu được các bang của Mỹ phê chuẩn

Nguồn: Prohibition is ratified by the states, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1919, bản Tu chính án thứ 18 của Hiến pháp Hoa Kỳ, nghiêm cấm “sản xuất, bán hoặc vận chuyển các loại đồ uống có cồn cho mục đích giải khát,” đã được phê chuẩn bởi đủ số bang theo luật định.

Phong trào cấm đồ uống có cồn bắt đầu vào đầu thế kỷ 19, khi những người Mỹ lo ngại về các tác động bất lợi của việc uống rượu đã bắt đầu hình thành các cộng đồng không uống rượu. Đến cuối thế kỷ 19, các nhóm này đã trở thành một lực lượng chính trị có ảnh hưởng, tiến hành vận động ở cấp tiểu bang và kêu gọi hạn chế uống rượu trên phạm vi toàn quốc. Tháng 12/1917, Tu chính án thứ 18, còn gọi là Tu chính án Cấm rượu, đã được Quốc hội thông qua và gửi đến các tiểu bang để phê chuẩn. Continue reading “16/01/1919: Lệnh cấm rượu được các bang của Mỹ phê chuẩn”

15/01/1919: Karl Liebknecht và Rosa Luxemburg bị giết

Nguồn: Rebel leaders are murdered in failed coup in Berlin, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1919, một cuộc đảo chính ở Berlin được phát động bởi một nhóm các nhà cách mạng xã hội chủ nghĩa cực đoan đã bị đàn áp dã man bởi các đơn vị bán quân sự cánh hữu từ ngày 10/01 đến 15/01/1919. Hai thủ lĩnh của nhóm là Karl Liebknecht và Rosa Luxemburg đã bị sát hại.

Cuộc chiến dai dẳng, không có khả năng chiến thắng của Đức với đỉnh điểm là việc ký hiệp ước đình chiến vào tháng 11/1918 cùng tình trạng ảm đạm ở hậu phương, bao gồm việc thiếu lương thực nghiêm trọng, đã khiến những người Đức theo chủ nghĩa xã hội quay lưng lại với Đảng Dân chủ Xã hội – đảng từng ủng hộ nỗ lực chiến tranh vào năm 1914 với hy vọng chiến thắng của Đức sẽ đem đến cải cách. Dù vẫn là đảng lớn nhất trong quốc hội liên bang, song số đảng viên của Đảng Dân chủ Xã hội đã giảm từ một triệu vào năm 1914 xuống còn khoảng 250.000 người vào năm 1917. Continue reading “15/01/1919: Karl Liebknecht và Rosa Luxemburg bị giết”

14/01/1943: Tổng thống Mỹ đầu tiên công du bằng máy bay

Nguồn: FDR becomes first president to travel by airplane on U.S. official business, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1943, Franklin Roosevelt đã trở thành tổng thống Mỹ đầu tiên đi công tác bằng máy bay. Chiếc Boeing 314 Flying Boat, biệt danh Dixie Clipper, đã chở ông băng qua Đại Tây Dương để đến dự một cuộc họp chiến lược về Thế chiến II với Winston Churchill tại Casablanca ở Bắc Phi. Do các tàu ngầm Đức đã gây tổn thất nặng nề cho giao thông hàng hải của Mỹ ở Đại Tây Dương, các cố vấn của Roosevelt đành miễn cưỡng để ông di chuyển bằng máy bay. Như vậy, ở tuổi 60, Roosevelt đã thực hiện một hành trình khứ hồi dài 27.359 km đầy gian nan. Continue reading “14/01/1943: Tổng thống Mỹ đầu tiên công du bằng máy bay”

13/01/1842: Người Anh duy nhất sống sót sau thảm sát ở Kabul

Nguồn: After massacre, sole surviving British soldier escapes Kabul, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1832, một bác sĩ quân y Anh đã đến được đồn lính gác của Anh tại Jalalabad, Afghanistan, trở thành người duy nhất sống sót trong số 16.000 quân của lực lượng viễn chinh Anh-Ấn vốn bị tàn sát khi rút lui khỏi Kabul. Ông kể lại cuộc thảm sát khủng khiếp ở Đèo Khyber, nơi người Afghanistan đã không có một chút nương tay nào đối với lực lượng Anh-Ấn bại trận và các nhân viên tùy tùng.

Vào thế kỷ 19, với mục tiêu bảo vệ thuộc địa Ấn Độ trước người Nga, Anh đã cố gắng thiết lập thẩm quyền của mình tại nước láng giềng Afghanistan bằng cách nỗ lực thay thế tiểu vương Dost Mohammad bằng một tiểu vương trước đây vốn có thiện cảm với người Anh. Sự can thiệp trắng trợn của Anh vào các vấn đề nội bộ của Afghanistan đã châm ngòi cho cuộc Chiến tranh Anh-Afghanistan lần thứ nhất vào năm 1839. Continue reading “13/01/1842: Người Anh duy nhất sống sót sau thảm sát ở Kabul”

12/01/1962: Mỹ bắt đầu Chiến dịch Ranch Hand ở Việt Nam

Nguồn: Operation Ranch Hand initiated, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1962, Không quân Hoa Kỳ đã phát động Chiến dịch Ranch Hand, với “kỹ thuật công nghệ hiện đại nhằm chống tiếp cận khu vực” (modern technological area-denial technique), được thiết kế để phơi bày mọi đường lộ và đường mòn mà lực lượng Việt Cộng sử dụng.

Từ những máy bay C-123 Provider, lính Mỹ đã đổ khoảng 19 triệu gallon thuốc diệt cỏ gây rụng lá lên khoảng 10-20% diện tích lãnh thổ Việt Nam và một phần lãnh thổ Lào trong giai đoạn 1962-1971. Chất độc Da cam (Agent Orange) – được đặt tên theo màu của thùng chứa bằng kim loại của nó – là loại thuốc diệt cỏ được sử dụng thường xuyên nhất. Continue reading “12/01/1962: Mỹ bắt đầu Chiến dịch Ranch Hand ở Việt Nam”

11/01/1863: Trận Đồn Arkansas trong Nội chiến Hoa Kỳ

Nguồn: Battle of Arkansas Post, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1863, trong Nội chiến Mỹ, Đại tướng Liên minh miền Bắc John McClernand và Đô đốc David Porter chiếm được Đồn Arkansas, một thành trì của quân Hợp bang miền Nam trên sông Arkansas. Chiến thắng đã bảo đảm phe Liên minh giữ được Arkansas và nâng cao tinh thần cho toàn miền Bắc chỉ ba tuần sau trận chiến thảm khốc ở Fredericksburg, Virginia.

Đồn Arkansas là một pháo đài khổng lồ trải dài 25 dặm từ hợp lưu của hai sông Arkansas và Mississippi. Nó được thiết kế để đảm bảo sự kiểm soát của phe Hợp bang đối với các dòng sông White và Arkansas, và để giảm áp lực cho Vicksburg, Mississippi, thành phố nổi loạn lớn cuối cùng trên sông Mississippi. Các cạnh của pháo đài vuông mỗi chiều dài gần 61m và toàn bộ được bảo vệ bởi một con hào. Được xây dựng trên một con dốc cao 7,6m so với mặt sông, pháo đài là một trở ngại lớn cho thương mại của miền Bắc ở Arkansas. Continue reading “11/01/1863: Trận Đồn Arkansas trong Nội chiến Hoa Kỳ”

10/01/1967: Johnson yêu cầu thêm ngân sách cho Chiến tranh Việt Nam

Nguồn: Johnson asks for more funding for Vietnam War, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1967, Tổng thống Lyndon B. Johnson đã yêu cầu Quốc hội cung cấp thêm tiền để hỗ trợ cuộc chiến tranh của Mỹ tại Việt Nam. Cuộc chiến vốn bắt đầu dưới thời Tổng thống John F. Kenney tới khi ấy vẫn không mang lại kết quả gì. Tới đầu năm 1967, Bắc Việt đã sử dụng chiến thuật chiến tranh du kích khiến khoảng 14.000 lính Mỹ thiệt mạng. Hàng trăm máy bay Mỹ đã bị bắn hạ, khiến các phi công bị bắt làm tù binh. Dù phía Việt Nam cũng chịu thương vong nặng nề, song không có bất cứ dấu hiệu nào cho thấy họ sẽ bỏ cuộc. Continue reading “10/01/1967: Johnson yêu cầu thêm ngân sách cho Chiến tranh Việt Nam”

09/01/2007: Steve Jobs ra mắt iPhone

Nguồn: Steve Jobs debuts the iPhone, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2007, Giám đốc Điều hành Apple Inc., Steve Jobs, đã giới thiệu iPhone – chiếc điện thoại di động màn hình cảm ứng tích hợp iPod, máy ảnh và trình duyệt web, cùng nhiều tính năng khác – tại hội nghị Macworld ở San Francisco. Jobs, mặc quần jean đơn giản và áo cổ lọ màu đen, gọi iPhone là “sản phẩm ma thuật và cách mạng, đi trước năm năm so với bất kỳ điện thoại di động nào khác.” Khi chính thức lên kệ sáu tháng sau đó, vào ngày 29/06, hàng ngàn khách hàng háo hức xếp hàng tại các cửa hàng Apple trên khắp nước Mỹ để trở thành một trong những người đầu tiên sở hữu iPhone. Continue reading “09/01/2007: Steve Jobs ra mắt iPhone”

08/01/1940: Mussolini ngăn Hitler tấn công Anh

Nguồn: Mussolini questions Hitler’s plans, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1940, một bức điện từ Benito Mussolini đã được gửi tới Adolf Hitler. Trong bức điện, nhà lãnh đạo Ý đã cảnh báo Quốc trưởng Đức không nên tiến hành chiến tranh với Anh. Mussolini nghi ngờ sự cần thiết phải “mạo hiểm tất cả – bao gồm cả chế độ này và hi sinh các cá nhân ưu tú của những thế hệ người Đức”.

Bức điện của Mussolini ẩn chứa những ý đồ khác. Vào thời điểm đó, Mussolini có những lý do riêng để không muốn Đức châm ngòi chiến tranh trên khắp châu Âu: Thứ nhất, Ý không sẵn sàng để tham gia cuộc chiến, và thứ hai, Đức sẽ nhận được toàn bộ ánh hào quang và có thể làm lu mờ Ý. Đức đã chiếm Sudetenland và Ba Lan, nếu Đức chiếm Pháp và ép Anh về phía trung lập, hoặc tệ hơn là đánh bại Anh, thì Đức sẽ thống trị châu Âu. Continue reading “08/01/1940: Mussolini ngăn Hitler tấn công Anh”

07/01/2015: Tòa soạn báo Charlie Hebdo bị tấn công khủng bố

Nguồn: 12 people die in shooting at “Charlie Hebdo” offices, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Khoảng giữa trưa ngày này này năm 2015, các tay súng đã đột kích văn phòng của tạp chí trào phúng Pháp, Charlie Hebdo, giết chết 12 người. Vụ tấn công, với mục đích đáp trả hành động châm biếm Hồi giáo và nhà tiên tri Muhammad của tòa soạn, đã chứng minh sự nguy hiểm của khủng bố ở châu Âu cũng như xung đột sâu sắc trong xã hội Pháp.

Charlie Hebdo từng nhiều lần bị phản đối và đe dọa bởi các phần tử Hồi giáo. Năm 2006, việc tạp chí cho in lại bộ tranh châm biếm nhà tiên tri Muhammad của tờ báo Hà Lan, Jyllands-Posten, đã khiến các nhân viên nhận rất nhiều lời dọa giết. Năm 2011, trụ sở tòa soạn đã bị phóng hỏa để đáp trả ấn bản Sharia Hebdo, trong đó có rất nhiều miêu tả [mang tính xúc phạm] nhà tiên tri. Continue reading “07/01/2015: Tòa soạn báo Charlie Hebdo bị tấn công khủng bố”

06/01/1941: Franklin D. Roosevelt tuyên bố bốn quyền tự do

Nguồn: Franklin D. Roosevelt speaks of Four Freedoms, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1941, Tổng thống Franklin D. Roosevelt đã trình bày trước Quốc hội trong một nỗ lực nhằm đưa Hoa Kỳ thoát khỏi chính sách đối ngoại trung lập. Ông ngày càng lo lắng khi chứng kiến các quốc gia châu Âu vật lộn khó khăn và rơi vào tay chế độ phát xít của Hitler, đồng thời cũng dự tính tập hợp sự ủng hộ của công chúng để Hoa Kỳ thực hiện một sự can thiệp mạnh mẽ hơn. 

Trong bài phát biểu tại Quốc hội nhiệm kỳ thứ 77, Roosevelt tuyên bố rằng điều cần thiết ở thời điểm lúc đó là các hành động và chính sách của Hoa Kỳ phải tập trung chủ yếu – nếu không muốn nói là duy nhất – vào việc đối phó với hiểm họa từ bên ngoài. Các vấn đề trong nước hiện chỉ là một phần của vấn đề bên ngoài cấp thiết đó. Continue reading “06/01/1941: Franklin D. Roosevelt tuyên bố bốn quyền tự do”