Category: Sự kiện

16/11/1941: Goebbels xuất bản bài viết chống người Do Thái

Nguồn: Goebbels publishes his screed of hate, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1941, Joseph Goebbels đã xuất bản trên tạp chí Đức Das Reich (Đế chế), rằng “Người Do Thái muốn chiến tranh, và giờ họ đã được như ý” – ám chỉ kế hoạch tuyên truyền của Đức Quốc Xã nhằm đổ lỗi người Do Thái châu Âu là những kẻ gây ra chiến tranh thế giới, qua đó giúp phe phát xít biện minh cho cái gọi là “Giải pháp Cuối cùng” (Final Solution).

Chỉ hai ngày trước đó, sau khi đọc hơn một chục tin nhắn được giải mã của cảnh sát Đức, trong đó mô tả sự tàn bạo mà người Do Thái châu Âu đang phải chịu, Thủ tướng Anh Winston Churchill đã viết trong một lá thư gửi tờ Jewish Chronicle (Biên niên sử Do Thái) rằng “Người Do Thái phải gánh chịu đợt tấn công đầu tiên của Đức Quốc Xã vào các thành trì tự do và nhân phẩm … [Nhưng] họ không cho phép điều đó phá hủy tinh thần của mình: họ chưa bao giờ đánh mất ý chí kháng cự.” Continue reading “16/11/1941: Goebbels xuất bản bài viết chống người Do Thái”

14/11/1851: Herman Melville xuất bản Moby-Dick

Nguồn: Herman Melville Publishes Moby-Dick, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1851, Moby-Dick, hiện được coi là tác phẩm kinh điển vĩ đại của văn học Mỹ, tiểu thuyết với một trong những câu mở đầu nổi tiếng nhất: “Call me Ishmael” (Gọi tôi là Ishmael.) Dù vậy, trong lần xuất bản đầu tiên, cuốn sách về thuyền trưởng Ahab và nhiệm vụ bắt một con cá voi trắng khổng lồ, đã bị xem là thất bại.

Herman Melville sinh ra tại thành phố New York vào năm 1819. Khi còn trẻ, ông đã phục vụ trong thủy quân lục chiến thương mại (US Merchant Marine – lực lượng vận tải biển dân sự trong thời bình nhưng có thể hỗ trợ Hải quân trong thời chiến), Hải quân Hoa Kỳ và trên một con tàu săn cá voi ở Biển Nam. Năm 1846, ông xuất bản tiểu thuyết đầu tay, Typee, cuộc phiêu lưu lãng mạn dựa trên những trải nghiệm của ông ở Polynesia. Cuốn sách là một thành công và phần tiếp theo, Omoo, được xuất bản vào năm 1847. Continue reading “14/11/1851: Herman Melville xuất bản Moby-Dick”

13/11/2015: Một loạt vụ tấn công khủng bố nổ ra ở Paris

Nguồn: ISIL stages series of terrorist attacks in Paris, culminating in massacre at Bataclan theater, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 2015, một đơn vị của Nhà nước Hồi giáo Iraq và Cận Đông (ISIL) đã thực hiện một loạt vụ tấn công khủng bố trên khắp Paris, giết chết 131 người và làm bị thương hơn 400 người. Đó là ngày đen tối nhất của nước Pháp kể từ Thế chiến II, đồng thời là hành động tàn bạo nhất ISIL từng thực hiện ở châu Âu cho đến nay.

Năm 2015 đã chứng kiến ​​nhiều vụ tấn công khủng bố nghiêm trọng ở Pháp và những nơi khác. Tháng 1, tổ chức Al-Qaeda ở Bán đảo Ả Rập đã thực hiện năm vụ tấn công trên toàn thành phố, trong đó vụ nghiêm trọng nhất xảy ra tại văn phòng của tờ báo châm biếm Charlie Hebdo. Những tháng sau đó, khủng bố đã tấn công một trung tâm cộng đồng Do Thái ở Nice. Continue reading “13/11/2015: Một loạt vụ tấn công khủng bố nổ ra ở Paris”

12/11/1954: Đóng cửa Đảo Ellis

Nguồn: Ellis Island closes, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1954, Đảo Ellis, cửa ngõ vào nước Mỹ, đã chính thức đóng cửa sau khi giải quyết hơn 12 triệu trường hợp nhập cư kể từ ngày thành lập vào năm 1892. Ngày nay, ước tính 40% công dân Mỹ có thể truy tìm nguồn gốc gia phả của mình nhờ Ellis – hòn đảo nằm ở Vịnh New York, gần bờ biển New Jersey và được đặt tên theo thương gia Samuel Ellis, chủ sở hữu của nó vào những năm 1770.

Ngày 02/01/1892, cô bé 15 tuổi đến từ Ireland, Annie Moore, đã trở thành người đầu tiên đi qua Đảo Ellis vừa mở cửa, vốn được Tổng thống Benjamin Harrison chỉ định trở thành trung tâm nhập cư cấp liên bang đầu tiên của Mỹ kể từ năm 1890. Trước đó, việc quản lý người nhập cư vẫn được thực hiện bởi từng tiểu bang. Continue reading “12/11/1954: Đóng cửa Đảo Ellis”

11/11/1921: Khánh thành Mộ Liệt sĩ Vô danh trong Thế chiến I

Nguồn: Dedication of the Tomb of the Unknowns, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Đúng ba năm sau khi Thế chiến I kết thúc, Mộ Liệt sĩ Vô danh đã được khánh thành tại Nghĩa trang Quốc gia Arlington ở Virginia trong lễ kỷ niệm Ngày Hiệp ước Đình chiến, chủ trì bởi Tổng thống Warren G. Harding.

Hai ngày trước đó, một lính Mỹ vô danh tử trận trong Thế chiến I đã được đưa từ một nghĩa trang quân đội ở Pháp về thủ đô. Vào Ngày Hiệp ước Đình Chiến, với sự hiện diện của Tổng thống Harding và các quan chức chính phủ, quân đội và quan chức quốc tế, người lính này đã được chôn cất với nghi thức trang trọng nhất bên cạnh Khu tưởng niệm. Khi người lính được hạ xuống nơi an nghỉ cuối cùng, một lớp đất dày 5 cm mang về từ Pháp đã được đặt bên dưới quan tài của anh để người lính có thể yên nghỉ vĩnh hằng trên mảnh đất anh đã ngã xuống. Continue reading “11/11/1921: Khánh thành Mộ Liệt sĩ Vô danh trong Thế chiến I”

10/11/2001: Tổng thống Bush nói về khủng bố tại Liên Hiệp Quốc

Nguồn: Bush addresses the United Nations regarding terrorism, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2001, sau sự kiện 11/9, khi khủng bố tấn công Trung tâm Thương mại Thế giới và Lầu Năm Góc, Tổng thống George W. Bush đã phát biểu tại Liên Hiệp Quốc, kêu gọi cộng đồng quốc tế giúp đỡ trong việc chống lại khủng bố trên toàn thế giới. Ông cũng cam kết sẽ đem cuộc chiến chống khủng bố đến bất kỳ nơi nào mà bọn khủng bố đang trú ẩn.

Trong bài phát biểu của mình, Bush đã gọi cuộc chiến chống khủng bố là một trường hợp “ánh sáng vượt qua bóng tối” và cảnh báo rằng nền văn minh đang bị đe dọa bởi những kẻ sử dụng khủng bố để đạt được mục đích chính trị. Trong phút tưởng niệm, ông nói rằng: chỉ cách trụ sở Liên Hiệp Quốc vài dặm, “hàng ngàn người vẫn đang nằm trong ngôi mộ từ đống đổ nát,” ám chỉ nơi đã từng là tòa tháp Trung tâm Thương mại Thế giới. Continue reading “10/11/2001: Tổng thống Bush nói về khủng bố tại Liên Hiệp Quốc”

09/11/1965: Sự kiện Great Northeast Blackout

Nguồn: The Great Northeast Blackout, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào lúc chạng vạng chiều tối ngày này năm 1965, sự cố mất điện lớn nhất trong lịch sử nước Mỹ đã xảy ra khi toàn bộ tiểu bang New York, một số vùng của bảy tiểu bang lân cận và một phần của miền đông Canada đã hoàn toàn chìm trong bóng tối. Great Northeast Blackout (Mất điện vùng Đông Bắc) xảy ra ngay giữa giờ cao điểm, làm gián đoạn giao thông của hàng triệu người, khiến 800.000 người mắc kẹt trong hệ thống tàu điện ngầm New York, và hàng ngàn người khác bị kẹt trong các tòa nhà văn phòng, thang máy và tàu hỏa. 10.000 Vệ binh Quốc gia và 5.000 cảnh sát đã được huy động để ngăn chặn cướp bóc. Continue reading “09/11/1965: Sự kiện Great Northeast Blackout”

08/11/1939: Hitler thoát chết trong một vụ ám sát

Nguồn: Hitler survives assassination attempt, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1939, trong lễ kỷ niệm 16 năm Đảo chính Nhà hàng Bia của Hitler, một quả bom đã phát nổ ngay sau khi Hitler kết thúc bài phát biểu, song ông đã không bị thương.

Hằng năm, Hitler đều thực hiện một nghi lễ để kỷ niệm nỗ lực đảo chính khét tiếng năm 1923 của mình (đây là lần đầu Hilter tìm cách giành quyền lực, nhưng sự kiện đã khiến Hilter bị bắt và khiến Đảng Quốc xã gần như bị xóa sổ), cũng như nhắc lại trước những người ủng hộ tầm nhìn của ông về tương lai đất nước. Continue reading “08/11/1939: Hitler thoát chết trong một vụ ám sát”

07/11/1989: Hai người Mỹ gốc Phi được ghi tên vào lịch sử Hoa Kỳ

Nguồn: Two African American firsts in politics, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1989, cựu chủ tịch quận Manhattan, David Dinkins, một thành viên của Đảng Dân chủ, đã được bầu làm thị trưởng người Mỹ gốc Phi đầu tiên của Thành phố New York. Trong khi đó, ở Virginia, Trung úy Douglas Wilder, cũng là đại diện của Đảng Dân chủ, đã chính thức trở thành người gốc Phi đầu tiên được bầu giữ chức thống đốc một tiểu bang trong lịch sử nước Mỹ. Continue reading “07/11/1989: Hai người Mỹ gốc Phi được ghi tên vào lịch sử Hoa Kỳ”

06/11/1988: Nhà hoạt động nhân quyền Andrei Sakharov thăm Hoa Kỳ

Nguồn: Renowned Soviet dissident Andrei Sakharov visits United States, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1988, nhà khoa học và cũng là nhà hoạt động nhân quyền nổi tiếng người Liên Xô Andrei Sakharov bắt đầu chuyến thăm hai tuần tới Hoa Kỳ. Trong chuyến thăm của mình, ông đã đề nghị chính phủ và nhân dân Mỹ ủng hộ các chính sách glasnost (cởi mở chính trị) và perestroika (cải tổ kinh tế) của nhà lãnh đạo người Nga Mikhail Gorbachev, để qua đó đảm bảo sự thành công của một hệ thống Liên Xô mới dân chủ hơn, thân thiện hơn.

Sakharov không phải là nhân vật được chính phủ Liên Xô ưa thích. Trong những năm cuối thập niên 1930 và những năm 1940, ông là nhà vật lý đáng kính ở Liên Xô và là thành viên của nhóm nhà khoa học phát triển quả bom hydro đầu tiên của Nga vào những năm 1950. Tuy nhiên, vào cuối những năm 1950, ông bắt đầu hoài nghi một cách nghiêm túc về việc Nga thử nghiệm vũ khí hạt nhân ngoài trời. Ông cũng bắt đầu biểu tình đòi hỏi tự do khoa học ở Liên Xô. Continue reading “06/11/1988: Nhà hoạt động nhân quyền Andrei Sakharov thăm Hoa Kỳ”

05/11/1556: Vua Akbar của Đế quốc Mughal củng cố ngai vàng

Nguồn: Mughal victory assures Akbar’s ascension, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1556, tại vùng đất cách Delhi năm mươi dặm về phía bắc, một đạo quân của Đế quốc Mughal đã đánh bại các binh sĩ của Hemu, vị tướng người Hindu vốn đã luôn tìm cách chiếm đoạt ngai vàng từ tay vị vua 14 tuổi, Akbar, vừa mới lên ngôi. Người Mughal, có nền văn hóa pha trộn các yếu tố của Hồi giáo Ba Tư và văn hóa Ấn Độ địa phương, đã thành lập một đế chế ở phía bắc Ấn vào đầu thế kỷ 16. Chiến thắng tại Panipat đã bảo đảm ngôi vị cho Akbar, nhưng đế chế mà ông được thừa hưởng từ cha mình đã bị thu hẹp rất nhiều sau hàng thập niên thất bại trước người Hindu và người Afghanistan. Continue reading “05/11/1556: Vua Akbar của Đế quốc Mughal củng cố ngai vàng”

04/11/1922: Lối vào lăng mộ Vua Tutankhamen được phát hiện

Nguồn: Entrance to King Tut’s tomb discovered, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1922, nhà khảo cổ học người Anh Howard Carter và các công nhân của ông đã phát hiện ra lối đi dẫn vào lăng mộ Vua Tutankhamen tại Thung lũng các vị Vua ở Ai Cập.

Khi Carter đến Ai Cập lần đầu vào năm 1891, hầu hết các ngôi mộ Ai Cập cổ đều đã được phát hiện, ngoại trừ mộ của Vua Tutankhamen – vị vua qua đời năm 18 tuổi và ít được biết đến. Sau Thế chiến I, Carter bắt đầu chuyên tâm tìm kiếm mộ của Vua Tutankhamen, và cuối cùng ông đã tìm thấy những bậc tam cấp dẫn đến phòng chôn cất bị che phủ bởi một lớp đất đá, tại nơi gần lối vào lăng mộ Vua Ramses VI trong Thung lũng các vị Vua. Continue reading “04/11/1922: Lối vào lăng mộ Vua Tutankhamen được phát hiện”

03/11/1903: Panama tuyên bố độc lập

Nguồn: Panama declares independence, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1903, với sự ủng hộ của chính phủ Mỹ, Panama tuyên bố độc lập khỏi Colombia. Cuộc cách mạng đã được tiến hành bởi một phe được hậu thuẫn bởi Công ty Kênh đào Panama (Panama Canal Company), một công ty Pháp-Mỹ đang nuôi hy vọng kết nối Đại Tây Dương và Thái Bình Dương bằng một tuyến đường thủy qua eo đất Panama.

Năm 1903, Hiệp ước Hay-Herrán được ký, cho phép người Mỹ khai thác Eo Panama, đổi lại, Colombia sẽ được bồi thường tài chính. Thượng viện Mỹ đã phê chuẩn hiệp ước, nhưng Thượng viện Colombia, vì sợ mất chủ quyền, đã quyết định từ chối. Đáp trả, Tổng thống Theodore Roosevelt đã ngầm chấp thuận cuộc nổi loạn của những người theo chủ nghĩa dân tộc Panama, bắt đầu vào ngày 03/11/1903. Continue reading “03/11/1903: Panama tuyên bố độc lập”

02/11/1917: Balfour tuyên bố ủng hộ người Do Thái

Nguồn: Balfour Declaration letter written, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1917, Ngoại trưởng Arthur James Balfour đã viết một lá thư quan trọng cho công dân gốc Do Thái nổi tiếng nhất Anh Quốc, Nam tước Lionel Walter Rothschild, bày tỏ sự ủng hộ của chính phủ nước này đối với việc thành lập nhà nước Do Thái ở Palestine. Bức thư sau này được gọi là Tuyên bố Balfour (Balfour Declaration). Continue reading “02/11/1917: Balfour tuyên bố ủng hộ người Do Thái”

01/11/1800: Tổng thống John Adams chuyển vào Nhà Trắng

Nguồn: John Adams moves into White House, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1800, Tổng thống John Adams đã chuyển đến Nhà Tổng thống mới được xây dựng, nơi mà ngày nay gọi là Nhà Trắng, trong năm cuối nhiệm kỳ tổng thống của ông.

Adams đã tạm trú tại khách sạn của thành phố Tunnicliffe gần Tòa nhà Quốc hội đang xây kể từ tháng 6 năm 1800, khi chính quyền liên bang chuyển từ Philadelphia đến thủ đô mới là Washington, D.C. Trong tiểu sử về Tổng thống Adams, nhà sử học David McCullough đã kể về lần đầu Adams đến Washington như sau: ông đã viết thư cho vợ là Abigail ở Quincy, Massachusetts rằng ông hài lòng với nơi ở mới của chính quyền liên bang và thấy mãn nguyện về Nhà Tổng thống sắp khánh thành. Continue reading “01/11/1800: Tổng thống John Adams chuyển vào Nhà Trắng”

31/10/1892: Xuất bản ‘The Adventures of Sherlock Holmes’

Nguồn: The Adventures of Sherlock Holmes published, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1892, The Adventures of Sherlock Holmes của Arthur Conan Doyle đã chính thức được xuất bản. Cuốn sách là tuyển tập đầu tiên về Holmes, trong đó có các câu chuyện mà Conan Doyle cho đăng trên các tạp chí từ năm 1887.

Conan Doyle sinh tại Scotland, sau theo học ngành y tại Đại học Edinburgh, nơi ông gặp Tiến sĩ Joseph Bell, một giảng viên có khả năng suy luận phi thường. Bell chính là một phần cảm hứng cho nhân vật Sherlock Holmes của Doyle những năm sau này. Continue reading “31/10/1892: Xuất bản ‘The Adventures of Sherlock Holmes’”

30/10/1864: Thành phố Helena được thành lập

Nguồn: The city of Helena, Montana, is founded after miners discover gold, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1864, thị trấn Helena ở Montana đã được thành lập bởi bốn người thợ đào vàng, những người bỗng trở nên giàu có khi tìm thấy vàng tại một nơi được đặt tên rất phù hợp là “Last Chance Gulch” (Dòng suối may mắn cuối cùng).

Khu định cư lớn đầu tiên của người Anh tại Montana được hình thành hai năm trước đó vào mùa hè năm 1862 khi các nhà thăm dò tìm thấy một mỏ vàng sa khoáng lớn ở phía tây Suối Grasshopper. Sau đó, những mỏ vàng có giá trị khác được phát hiện ở các vùng lân cận và hàng chục nghìn người đã lùng sục khắp lãnh thổ để tìm vàng. Continue reading “30/10/1864: Thành phố Helena được thành lập”

29/10/1618: Sir Walter Raleigh bị xử tử

Nguồn: Sir Walter Raleigh executed, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1618, Sir Walter Raleigh, nhà thám hiểm kiêm nhà văn người Anh, và cận thần yêu thích của Nữ hoàng Elizabeth I, đã bị chém đầu tại London, theo một bản án được tuyên cho ông từ 15 năm trước vì âm mưu chống lại vua James I.

Trong thời gian trị vì của Elizabeth, Raleigh đã tổ chức ba cuộc thám hiểm lớn tới Mỹ, bao gồm chuyến đi xây dựng thuộc địa Anh đầu tiên ở Mỹ vào năm 1587 – khu định cư Roanoke tồn tại trong thời gian ngắn ở Bắc Carolina ngày nay. Continue reading “29/10/1618: Sir Walter Raleigh bị xử tử”

28/10/1918: Thủy thủ Đức tiến hành binh biến

Nguồn: German sailors begin to mutiny, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1918, các thủy thủ thuộc Hạm đội Biển khơi Đức đã kiên quyết từ chối ra khơi để thực hiện một cuộc tấn công cuối cùng vào hải quân Anh theo lệnh của Bộ Hải quân Đức, phản ánh tâm trạng thất vọng và nản chí của nhiều người bên phía Liên minh Trung tâm trong những ngày cuối cùng của Thế chiến I.

Vào tuần cuối của tháng 10/1918, ba trong số các nước thuộc Liên minh Trung tâm – Đức, Áo-Hung và Đế chế Ottoman – đang đàm phán với phe Hiệp ước về thỏa thuận ngừng bắn, trong khi nước thứ tư, Bulgaria, đã đạt được một thỏa thuận như vậy vào cuối tháng 9. Khi sự kết thúc của cuộc chiến đã ở trước mắt, bộ chỉ huy hải quân Đức – dẫn đầu bởi tham mưu trưởng Reinhardt Scheer – đã quyết định thực hiện nỗ lực cuối cùng nhằm chống lại người Anh ở Biển Bắc trong một bước đi tuyệt vọng để khôi phục lại uy tín của hải quân Đức. Continue reading “28/10/1918: Thủy thủ Đức tiến hành binh biến”

27/10/1904: Hệ thống tàu điện ngầm New York khai trương

Nguồn: New York City subway opens, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này 1904, lúc 2:35 chiều, Thị trưởng Thành phố New York George McClellan đã cho khởi hành chuyến tàu đầu tiên trong chuỗi hoạt động khai trương hệ thống giao thông mới của thành phố: tàu điện ngầm.

Trong khi London tự hào với mạng lưới tàu điện ngầm lâu đời nhất thế giới (được đưa vào sử dụng kể từ năm 1863) còn Boston thì xây dựng hệ thống tàu điện ngầm đầu tiên ở Mỹ vào năm 1897, thì tàu điện ngầm của Thành phố New York đã sớm trở thành hệ thống giao thông lớn nhất của Mỹ. Continue reading “27/10/1904: Hệ thống tàu điện ngầm New York khai trương”