Jimmy Carter và cái giá của tổng thống một nhiệm kỳ

Nguồn: Julian E. Zelizer, “Jimmy Carter and the Costs of the One-Term Presidency,” Foreign Policy, 30/12/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Giống như năm 1980, Đảng Dân chủ đang nhận ra tầm quan trọng của việc xây dựng đảng.

Cựu Tổng thống Jimmy Carter, người đã qua đời vào ngày 29/12/2024 ở tuổi 100, đã bị đánh giá thấp kể từ khi ông rời nhiệm sở vào tháng 1/1981. Trên thực tế, Carter là hình mẫu cho những gì một tổng thống một nhiệm kỳ có thể làm được. Trong thời đại mà hầu hết người Mỹ coi trọng giá trị của chiến thắng hơn bất kỳ điều gì khác, Carter đã chứng minh rằng một vị tổng tư lệnh sẵn sàng đốt cháy vốn chính trị và tập trung vào các mục tiêu cao cả thay vì lợi ích ngắn hạn có thể làm được những điều tuyệt vời cho quốc gia và thế giới. Continue reading “Jimmy Carter và cái giá của tổng thống một nhiệm kỳ”

Báo cáo Thường niên 2024 và Kêu gọi tài trợ năm 2025

Download toàn văn báo cáo (PDF) tại đây: Du an Nghiencuuquocte-Annual report 2024

II. Hoạt động năm 2024

Trong năm 2024, Dự án xuất bản tổng cộng 954 bài, đạt trung bình 2,61 bài/ngày so với 2,18 bài/ngày trong năm 2023. Tổng số lượt đọc của trang đạt 8,3 triệu so với 7 triệu lượt trong năm 2023. Continue reading “Báo cáo Thường niên 2024 và Kêu gọi tài trợ năm 2025”

John Mearsheimer: ‘Người Trung Quốc nên vui mừng vì Mỹ đã theo đuổi bá quyền tự do’

Nguồn: John Mearsheimer,【思想者茶座】|约翰·米尔斯海默:我不是好战分子,中美之间战争并非不可避免, Guancha, 23/12/2024.

Biên dịch: Lê Thị Thanh Loan

“Việc Đức phát động Thế chiến thứ nhất là lý tính, Nhật Bản tấn công Trân Châu Cảng là lý tính, ngay cả đại chiến lược của Nhật Bản ở Đông Á trong Thế chiến thứ hai (09/1931-06/1941) cũng là lý tính. Đây là “lý luận gây bùng nổ” mới nhất của nhà khoa học chính trị nổi tiếng người Mỹ John Mearsheimer và Sebastian Rosato trong cuốn sách “Các quốc gia suy nghĩ như thế nào: Lý tính trong chính sách đối ngoại”.

Chính nhân vật đại diện cho chủ nghĩa hiện thực tấn công của Mỹ này đã chỉ trích chính phủ Mỹ không nên lãng phí thời gian và sức lực vào cuộc khủng hoảng Nga-Ukraine và Trung Đông, mà nên dồn lực vào việc đối phó với Trung Quốc. Mearsheimer – người đã nhiều năm không tin vào sự trỗi dậy hòa bình của Trung Quốc và kiên định cho rằng giữa Trung Quốc và Mỹ nhất định phải có một cuộc chiến – không chỉ hoạt động tích cực trong không gian dư luận về chính trị quốc tế, mà còn nhận được sự mến mộ của giới trẻ tại các trường đại học ở Trung Quốc. Continue reading “John Mearsheimer: ‘Người Trung Quốc nên vui mừng vì Mỹ đã theo đuổi bá quyền tự do’”

Top 25 bài được đọc nhiều nhất năm 2024

Xin gửi tới các bạn danh sách 25 bài xuất bản năm 2024 trên Nghiencuuquocte.org được đọc nhiều nhất trong năm qua. Nhân đây, Ban Biên tập xin kính chúc Quý độc giả và các Cộng tác viên năm mới 2025 dồi dào sức khỏe, bình an, gặp nhiều may mắn và thành công! Continue reading “Top 25 bài được đọc nhiều nhất năm 2024”

31/12/2019: Vũ Hán xác nhận các trường hợp nhiễm COVID‑19 đầu tiền

Nguồn: Wuhan government confirms dozens of cases of virus later ID’d as COVID‑19, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2019, chính quyền thành phố Vũ Hán ở Trung Quốc báo cáo một loạt các trường hợp mắc phải căn bệnh mà họ gọi là viêm phổi. Loại virus gây ra căn bệnh truyền nhiễm này sau đó được xác định là COVID-19, vốn đã nhanh chóng biến thành một đại dịch toàn cầu khiến gần 7 triệu người tử vong. Continue reading “31/12/2019: Vũ Hán xác nhận các trường hợp nhiễm COVID‑19 đầu tiền”

Thế giới hôm nay: 31/12/2024

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Mỹ công bố gói viện trợ gần 6 tỷ USD cho Ukraine. Tổng thống Joe Biden hứa sẽ cung cấp viện trợ quân sự trị giá 2,5 tỷ USD, trong khi bộ trưởng tài chính Janet Yellen cam kết hỗ trợ thêm 3,4 tỷ USD tiền ngân sách. Ông Biden tuyên bố sẽ làm việc “không ngừng nghỉ” để “củng cố vị thế của Ukraine” trước khi rời nhiệm sở vào tháng 1. Nhiều người lo ngại người kế nhiệm của ông, Donald Trump, sẽ cắt giảm viện trợ cho Ukraine.

Bộ tài chính Mỹ được cho là đã thông báo với quốc hội rằng họ bị tấn công mạng bởi một tác nhân của nhà nước Trung Quốc. Một nhà cung cấp phần mềm bên thứ ba dường như đã thông báo cho chính quyền Biden vào đầu tháng 12 về “sự cố lớn” này, trong đó kẻ tấn công sử dụng một chìa khóa bảo mật để truy cập từ xa vào các máy tính làm việc của chính phủ và xem xét các tài liệu không bảo mật. Phần nội dung bị ảnh hưởng hiện đã được gỡ xuống. Continue reading “Thế giới hôm nay: 31/12/2024”

Lời nguyền khoảng cách: Những điều Trump cần biết về Liên minh Mỹ-Nhật

Nguồn:  Takahashi Kosuke, “The Tyranny of Distance: What Trump Needs to Know About the Japan-US Alliance”, The Diplomat, 15/11/2024

Biên dịch: Viên Đăng Huy | Hiệu đính: Nguyễn Thế Phương

Những cáo buộc cho rằng Nhật Bản đang lợi dụng các cam kết an ninh của Mỹ đã bỏ qua giá trị chiến lược và địa lý to lớn của các căn cứ quân sự Mỹ tại Nhật Bản, bao gồm Okinawa và Yokosuka.

Tổng thống đắc cử Donald Trump nhìn nhận Trung Quốc là mối đe dọa lớn nhất và là ưu tiên cao nhất trong nhiệm kỳ sắp tới của ông. Trump cũng đã bổ nhiệm những nhân vật chống Trung Quốc quyết liệt vào các vị trí nội các về an ninh quốc gia và chính sách đối ngoại. Continue reading “Lời nguyền khoảng cách: Những điều Trump cần biết về Liên minh Mỹ-Nhật”

Nguồn gốc của những cuộc tấn công “trả thù xã hội” ở Trung Quốc

Nguồn: Tôn Phái Đông, “The Roots of “Revenge Against Society” Attacks in China,” Foreign Affairs, 25/12/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Sự cai trị mang tính đàn áp đang tạo ra một bầu không khí cô lập và bất bình.

Trong những tháng gần đây, một loạt các cuộc tấn công bạo lực trên khắp Trung Quốc đã xuyên thủng lớp vỏ bọc ổn định của một xã hội được kiểm soát chặt chẽ. Cuối tháng 9, một người đàn ông 37 tuổi đã giết chết ba người và làm bị thương 15 người khác trong một vụ đâm dao tại một siêu thị ở Thượng Hải. Sang tháng 10, một người đàn ông 50 tuổi đã làm bị thương năm người trong một vụ tấn công bằng dao khác ở Bắc Kinh. Kế đó, vào ngày 11/11, một người đàn ông 62 tuổi đã lái xe đâm vào đám đông ở thành phố Chu Hải ở phía nam – giết chết 35 người và làm bị thương 43 người trong vụ việc được cho là một trong những hành vi bạo lực chết chóc nhất của Trung Quốc suốt nhiều thập kỷ. Chỉ vài ngày sau, một vụ đâm dao hàng loạt do một học viên 21 tuổi thực hiện đã giết chết tám người và làm bị thương 17 người tại một trường dạy nghề ở Vô Tích, gần Thượng Hải, và một vụ tấn công bằng xe hơi đã khiến một số học sinh và phụ huynh bị thương bên ngoài một trường tiểu học ở phía bắc tỉnh Hồ Nam. Continue reading “Nguồn gốc của những cuộc tấn công “trả thù xã hội” ở Trung Quốc”

Thế giới hôm nay: 30/12/2024

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Cựu tổng thống Mỹ Jimmy Carter đã qua đời ở tuổi 100. Từng là một nông dân trồng đậu phộng, ông Carter giữ chức tổng thống từ năm 1977 đến 1981. Dù đạt được một số thành tựu trong chính sách đối ngoại, bao gồm Hiệp định Trại David giữa Ai Cập và Israel năm 1978, nhiệm kỳ tổng thống của ông không được quá suôn sẻ. Sau khi rời Nhà Trắng, ông trở thành nhà hoạt động vì hòa bình và dân chủ thông qua Trung tâm Carter, được thành lập năm 1982. Ông Carter nhận giải Nobel Hòa bình năm 2002.

Một vụ tai nạn máy bay đã khiến 179 người thiệt mạng ở Hàn Quốc. Chiếc máy bay của hãng hàng không Jeju Air đã bốc cháy khi đâm vào một bức tường trong lúc hạ cánh tại sân bay quốc tế Muan ở miền nam đất nước. Chỉ có hai thành viên phi hành đoàn sống sót trong thảm họa hàng không nội địa tồi tệ nhất lịch sử nhất Hàn Quốc. Chính phủ xác nhận phi công đã được cảnh báo về rủi ro va chạm chim ba phút trước vụ tai nạn. Continue reading “Thế giới hôm nay: 30/12/2024”

Chiến tranh Ukraine có thể vô tình dẫn đến chiến tranh hạt nhân như thế nào?

Nguồn:  William M. Moon, “How the War in Ukraine Could Go Nuclear—by Accident”, Foreign Affairs, 05/11/2024

Biên dịch: Viên Đăng Huy | Hiệu đính: Nguyễn Thế Phương

Trách nhiệm lớn nhất của một quốc gia hạt nhân là giữ an toàn cho các đầu đạn của mình. Kể từ khi Nga xâm lược Ukraine vào tháng 2 năm 2022, khoảng 30% trong số ước tính 5.580 đầu đạn của Nga đã bị đặt vào tình thế cực kỳ nguy hiểm. Vào đầu cuộc chiến, những lo ngại rằng cuộc xâm lược có thể làm tăng nguy cơ kích nổ hạt nhân hoặc nổ do tai nạn tập trung vào rủi ro có thể xảy ra đối với bốn nhà máy điện hạt nhân của Ukraine và các mối đe dọa của Nga về việc cố ý leo thang xung đột vượt qua ngưỡng hạt nhân. Nhưng với việc Ukraine càng tìm cách tấn công các mục tiêu bên trong nước Nga, thì càng rõ ràng rằng việc Nga không sẵn sàng bảo vệ đầy đủ các kho vũ khí hạt nhân ở phía tây – hiện nằm trong tầm tấn công của tên lửa và drone của Ukraine và thậm chí là từ bộ binh Ukraine – có thể gây ra rủi ro khủng khiếp. Continue reading “Chiến tranh Ukraine có thể vô tình dẫn đến chiến tranh hạt nhân như thế nào?”

Quân đội Trung Quốc rơi vào hỗn loạn vì Tập nắm độc quyền lãnh đạo

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “China military in disarray over Xi’s monopoly on power,” Nikkei Asia, 26/12/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Việc Tập đoàn quân 83 ủng hộ ‘lãnh đạo tập thể’ đã thách thức lãnh tụ tối cao.

Quân Giải phóng Nhân dân, lực lượng quân đội hùng mạnh của Đảng Cộng sản Trung Quốc, đang rơi vào tình trạng hỗn loạn chính trị do bất đồng về cách chủ tịch Tập Cận Bình điều hành hệ thống lãnh đạo của đất nước.

Bất đồng đã nổi lên vào đầu tháng này, khi lực lượng chính trị hùng mạnh của Quân Giải phóng bị kéo vào một loạt các sự kiện bất thường. Continue reading “Quân đội Trung Quốc rơi vào hỗn loạn vì Tập nắm độc quyền lãnh đạo”

29/12/1170: Tổng giám mục Thomas Becket bị ám sát

Nguồn: Archbishop Thomas Becket is murdered, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1170, Tổng giám mục Thomas Becket đã bị sát hại dã man ngay tại Nhà thờ Chính tòa Canterbury bởi bốn hiệp sĩ của Vua Henry II của Anh Quốc, rõ ràng là theo lệnh của nhà vua.

Năm 1155, Henry II bổ nhiệm Becket làm Đại Chưởng ấn (chancellor), một chức vụ cấp cao trong chính quyền Anh. Becket nhanh chóng chứng tỏ mình là một nhà ngoại giao tài giỏi và giành được sự tin tưởng của Henry, người sau đó tiếp tục đề cử ông làm Tổng giám mục Canterbury vào năm 1162. Nhà vua hy vọng người bạn sẽ hỗ trợ nỗ lực của ông nhằm kiềm chế quyền lực ngày càng tăng của Giáo hội. Continue reading “29/12/1170: Tổng giám mục Thomas Becket bị ám sát”

Đại Việt dưới thời Lê Dụ Tông (1705-1728)

Tác giả: Hồ Bạch Thảo

Xem thêm: Các bài khác trong chuỗi bài “Lịch sử Việt Nam thời tự chủ”

Tháng 5 năm Bính Tuất [11/6-9/7/1706], Ai Lao sang dâng lễ cống. Chúa Trịnh Căn đưa lời yên ủi, rồi đem người con gái họ Trịnh, lấy danh nghĩa là Quận chúa gả cho Tù trưởng Triều Phúc. Tại miền Nam, vào tháng 8 năm Đinh Hợi [27/8-25/9/1707], Chúa Nguyễn cho Mạc Cửu làm Tổng binh trấn Hà Tiên. Cửu chiêu tập dân xiêu dạt các nơi như Phú Quốc, Cần Bột, Gia Khê, Luống Cày, Hương úc, Cà Mau lập thành 7 xã thôn, đất ấy tương truyền có người tiên thường hay hiện ra ở trên sông, nhân thế đặt tên là Hà Tiên. Continue reading “Đại Việt dưới thời Lê Dụ Tông (1705-1728)”

28/12/1973: Đạo luật về Các loài có Nguy cơ Tuyệt chủng được ký thành luật

Nguồn: Endangered Species Act signed into law, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1973, Tổng thống Richard Nixon đã ký ban hành Đạo luật về Các loài có Nguy cơ Tuyệt chủng (Endangered Species Act, ESA). Đạo luật mà Nixon đã kêu gọi thông qua một năm trước đó được cho là một trong những luật về môi trường quan trọng và có ảnh hưởng nhất trong lịch sử nước Mỹ. Continue reading “28/12/1973: Đạo luật về Các loài có Nguy cơ Tuyệt chủng được ký thành luật”

Nhìn lại Trung Quốc năm 2024

Nguồn: James Palmer, “China’s Year in Review,”  Foreign Policy, 24/12/2024

Biên dịch: Tạ Kiều Trang

Liệu 2024 có phải là khoảng lặng trước khi cơn phong ba ập đến Bắc Kinh?

Trung Quốc vừa trải qua một năm dài khi suy thoái kinh tế phủ kín các bản tin cùng bầu không khí ảm đạm bao trùm khắp xã hội. Đất nước này vẫn chưa thoát khỏi dư chấn hậu COVID-19 và và đang chìm trong vũng lầy chính trị. Liệu 2024 có phải là chút tĩnh lặng trước sóng gió?

Từ nhiều năm trước, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã khẳng định ông không có ý định từ bỏ quyền lực. Thế nhưng, ông Tập lại tỏ ra thiếu những ý tưởng mới và quay lại với các mối lo ngại cũ như sự can thiệp của phương Tây, tham nhũng và chính sách thắt lưng buộc bụng. Đối với Tập, giải pháp cho mọi vấn đề luôn chỉ có một: phải tập trung thêm quyền lực cho Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ). Continue reading “Nhìn lại Trung Quốc năm 2024”

Thế giới hôm nay: 27/12/2024

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

NATO đã kêu gọi điều tra toàn diện về nguyên nhân của vụ tai nạn máy bay ở Kazakhstan khiến ít nhất 38 trong số 67 người trên máy bay thiệt mạng. Nga phản đối những “giả thuyết” cho rằng máy bay bị hệ thống phòng không Nga bắn trúng. Chiếc máy bay của Azerbaijan Airlines đã bị chuyển hướng khỏi lịch trình đến Grozny, Chechnya, trước khi cố gắng hạ cánh khẩn cấp. Truyền thông nhà nước Nga nói nguyên nhân vụ tai nạn là do va chạm với chim.

Chính quyền mới của Syria cho biết sẽ truy lùng các “lực lượng dân quân” trung thành với tổng thống bị lật đổ Bashar al-Assad vẫn còn lẩn trốn ở vùng nông thôn của tỉnh Tartus. Hôm thứ Tư, 14 cảnh sát của chính quyền mới đã bị giết trong một “cuộc phục kích” ở khu vực ven biển, một thành trì của những người ủng hộ Assad. Continue reading “Thế giới hôm nay: 27/12/2024”

Thuế quan của Trump đã giúp miền bắc Việt Nam bùng nổ, nhưng tương lai thì sao?

Nguồn: Damien Cave, “Trump’s Tariffs Helped Northern Vietnam Boom Like Never Before. What Now?New York Times, 17/12/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Miền bắc Việt Nam đã được hưởng lợi do làn sóng tìm kiếm các giải pháp thay thế cho sản xuất từ Trung Quốc trên toàn cầu. Nhưng không ai biết liệu nhiệm kỳ thứ hai của Trump sẽ cản trở hay thúc đẩy sự tăng trưởng đó.

Đứng từ hiên nhà mình, Phạm Văn Thịnh có thể nhìn thấy rõ phía sau nhà máy điện tử LG, và trong mắt ông, không gì đẹp hơn con quái vật trắng sáng đó.

Có những đêm, khi công nhân ùa ra sau 8 giờ tối, trên cổ đeo những chiếc thẻ in hình khuôn mặt của những người mới được tuyển dụng, ông Thịnh lại đi giữa đám đông, tận hưởng nguồn năng lượng mới của một ngôi làng từng nghèo khó gần cảng Hải Phòng, miền bắc Việt Nam, nhưng đã đột nhiên hòa nhập vào dòng chảy thương mại toàn cầu. Continue reading “Thuế quan của Trump đã giúp miền bắc Việt Nam bùng nổ, nhưng tương lai thì sao?”

Mục đích thật sự của việc Trung Quốc xây dựng kho vũ khí hạt nhân

Nguồn:  Kyle Balzer and Dan Blumenthal, “The True Aims of China’s Nuclear Buildup”, Foreign Affairs, 21/11/2024

Biên dịch: Viên Đăng Huy | Hiệu đính: Nguyễn Thế Phương

Kho vũ khí ngày càng phình to của Bắc Kinh có mục đích làm tan rã hệ thống liên minh của Mỹ tại châu Á.

Kể từ năm 2018, các nhà phân tích quốc phòng Mỹ đã nhiều lần xác định Trung Quốc là mối đe dọa lớn nhất đối với an ninh quốc gia Mỹ. Họ đã mô tả Bắc Kinh bằng nhiều cách khác nhau như là một “thách thức mang tính hệ thống” (systemic challenge), một “mối đe dọa lâu dài” (pacing threat) và thậm chí là một “đối thủ ngang hàng” (peer adversary), do sự gia tăng quân sự ồ ạt của Trung Quốc, hành vi hiếu chiến của nước này ở Châu Á – Thái Bình Dương và một chiến dịch cưỡng ép kinh tế toàn cầu. Những cụm từ mơ hồ, gây chú ý này chỉ ra một sự đồng thuận ngày càng tăng: tham vọng của Trung Quốc gây nguy hiểm lớn cho lợi ích quốc gia của Mỹ. Tuy nhiên, không có sự đồng thuận nào liên quan tới ý định đằng sau các động thái chiến lược của Trung Quốc, chủ yếu trong số đó là việc nước này nhanh chóng tăng cường xây dựng vũ khí hạt nhân. Continue reading “Mục đích thật sự của việc Trung Quốc xây dựng kho vũ khí hạt nhân”

26/12/1966: Lễ Kwanzaa đầu tiên

Nguồn: The first Kwanzaa, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1966, ngày đầu tiên của lễ Kwanzaa đầu tiên đã được tổ chức tại Los Angeles dưới sự chỉ đạo của Maulana Karenga, Giám đốc khoa Nghiên cứu người Mỹ gốc Phi tại Đại học Bang California ở Long Beach. Lễ hội kéo dài bảy ngày này, có nguồn gốc từ châu Phi, đã được Tiến sĩ Karenga thiết kế như một dịp để kỷ niệm gia đình, cộng đồng, và văn hóa của người Mỹ gốc Phi. Continue reading “26/12/1966: Lễ Kwanzaa đầu tiên”

Thế giới hôm nay: 26/12/2024

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Nga đã tấn công tên lửa và máy bay không người lái vào cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine đúng dịp Giáng sinh. Các cuộc tấn công đã khiến một người thiệt mạng ở khu vực Dnipropetrovsk miền trung Ukraine, và làm sáu người bị thương ở Kharkiv, miền đông bắc. Quân đội Nga nhắm vào cơ sở hạ tầng quan trọng, khiến hàng trăm nghìn người bị mất hệ thống sưởi ấm trong điều kiện nhiệt độ đóng băng. Bộ trưởng năng lượng Ukraine nói cuộc tấn công được tiến hành trên diện rộng, trong khi tổng thống Volodymyr Zelensky gọi đây là hành động “phi nhân tính.”

Một chiếc máy bay của Azerbaijan Airlines đã rơi gần thị trấn Aktau ở nam Kazakhstan, làm 39 trong số 67 người trên máy bay thiệt mạng. Những người sống sót, bao gồm hai trẻ em, đang được điều trị tại bệnh viện. Chiếc máy bay này bay từ Baku đến Grozny ở Chechnya và đã cố gắng hạ cánh khẩn cấp sau khi va chạm với chim. Tổng thống Azerbaijan, Ilham Aliyev, đã cắt ngắn chuyến thăm Nga sau sự việc. Continue reading “Thế giới hôm nay: 26/12/2024”