Thế giới hôm nay: 26/02/2025

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Thủ tướng Anh, Keir Starmer, cam kết tăng chi tiêu quốc phòng lên 2,5% GDP mỗi năm trước năm 2028, từ mức 2,3% hiện tại, với mục tiêu cuối cùng là đạt 3%. Khoản tăng ban đầu, trị giá 13,4 tỷ bảng Anh (17 tỷ USD) mỗi năm, sẽ được tài trợ bằng cách cắt giảm viện trợ nước ngoài. Vào thứ Năm, ông Starmer sẽ đến Nhà Trắng để thuyết phục Donald Trump không từ bỏ Ukraine trong bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào với Nga.

Nga đã phát động một cuộc tấn công qua đêm vào Ukraine, khiến hai dân thường thiệt mạng và 36 người bị thương, theo các quan chức Ukraine. Cả nước đều bị đặt trong tình trạng báo động không kích khi Nga nhắm vào nhiều khu vực bằng máy bay không người lái và tên lửa. Hôm thứ Hai, Emmanuel Macron và ông Trump đã cho biết quân đội châu Âu có thể đóng vai trò gìn giữ hòa bình ở Ukraine, sau chuyến thăm của tổng thống Pháp tới Nhà Trắng. Continue reading “Thế giới hôm nay: 26/02/2025”

Trung Quốc không muốn dẫn đầu một trục chống Mỹ

Nguồn: Sergey Radchenko, “China Doesn’t Want to Lead an Axis,” Foreign Affairs, 18/02/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Bắc Kinh vẫn có những nghi ngờ sâu sắc đối với Nga và Triều Tiên.

Tuyên bố năm 2022 của Trung Quốc và Nga về quan hệ đối tác “không giới hạn” và “không có khu vực ‘cấm’” đã có tác động sâu rộng. Thỏa thuận ngụ ý rằng Bắc Kinh và Moscow sắp khôi phục lại liên minh đã tan rã từ lâu của họ, vốn từng ràng buộc hai cường quốc trong một thời gian ngắn vào thập niên 1950, theo đó trở thành một mối đe dọa đáng gờm mà Mỹ không thể để yên. Continue reading “Trung Quốc không muốn dẫn đầu một trục chống Mỹ”

Thế giới hôm nay: 25/02/2025

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Mỹ đã bỏ phiếu chống một nghị quyết của Liên Hợp Quốc lên án cuộc xâm lược của Nga ở Ukraine. Tuy nhiên, Đại hội đồng LHQ vẫn thông qua nghị quyết này với 93 phiếu ủng hộ, 18 phiếu chống, và 64 phiếu trắng. Hội đồng Bảo an LHQ, nơi Mỹ và Nga có quyền phủ quyết, dự kiến sẽ bỏ phiếu về vấn đề này vào cuối ngày thứ Hai. Donald Trump đã theo đuổi các cuộc đàm phán hòa bình song phương với Nga, khiến các đồng minh châu Âu lo ngại.

Trong cuộc họp báo tại Nhà Trắng, tổng thống Pháp Emmanuel Macron tuyên bố rằng châu Âu đã “cung cấp tiền thực sự” — chứ không chỉ là các khoản vay như ông Trump khẳng định — cho Ukraine, đồng thời nhấn mạnh rằng Nga là “kẻ xâm lược.” Về phần mình, ông Trump từ chối gọi Vladimir Putin là nhà độc tài. Cả hai tổng thống Trump và Macron đều cho biết quân đội châu Âu có thể đóng vai trò gìn giữ hòa bình tại Ukraine. Continue reading “Thế giới hôm nay: 25/02/2025”

25/02/1828: Con trai của John Quincy Adams kết hôn với em họ tại Nhà Trắng

Nguồn: John Quincy Adams’ son marries relative at the White House, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1828, John Adams, con trai của Tổng thống John Quincy Adams, đã kết hôn với người em họ đời thứ nhất của mình, vô tình tiếp nối truyền thống kết hôn nội tộc.

Ông nội của John Adams, Tổng thống John Adams, đã kết hôn với Abigail Smith, người em họ đời thứ ba của ông. Việc kết hôn nội tộc đã bị gián đoạn ở thế hệ của John Quincy Adams, khi ông kết hôn với một người không có quan hệ họ hàng với mình. Tuy nhiên, ở tuổi 25, người con trai thứ hai của ông, John, đã kết hôn với người em họ đời thứ nhất bên ngoại, Mary Catherine Hellen, 22 tuổi, trong một buổi lễ riêng tư tại Nhà Trắng. Continue reading “25/02/1828: Con trai của John Quincy Adams kết hôn với em họ tại Nhà Trắng”

Vì sao Putin và Zelensky đều sẽ không dễ dàng thỏa hiệp?

Nguồn: Triệu Long, 赵隆：美俄关系重启？中国会面临怎样的局势？, Guancha, 20/02/2025.

Biên dịch: Lê Thị Thanh Loan

Sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump công khai tuyên bố đã có cuộc đối thoại “hiệu quả” với Tổng thống Nga Vladimir Putin, thông tin xung quanh vấn đề Nga-Ukraine trở nên bùng nổ. Phó Tổng thống Mỹ JD Vance, tân Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Hegseth cùng Đặc phái viên Mỹ về Nga và Ukraine Kellogg đã nối nhau bày tỏ quan điểm tại châu Âu, đây gần như là một “sự sỉ nhục” đối với các nước đồng minh châu Âu.

Tiếp đó, vào ngày 18/2, Mỹ và Nga đã gặp nhau tại Saudi Arabia mà không có sự tham dự của châu Âu và Ukraine. Hai bên đều tỏ ra khá hài lòng với hơn 4 giờ đàm phán và đã đạt được đồng thuận về 4 nguyên tắc. Continue reading “Vì sao Putin và Zelensky đều sẽ không dễ dàng thỏa hiệp?”

Thế giới hôm nay: 24/02/2025

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Liên minh Dân chủ Thiên chúa giáo trung hữu do Friedrich Merz lãnh đạo đã thắng 29% số phiếu trong cuộc bầu cử Đức, theo thăm dò hậu bầu cử của một đài truyền hình công. Đảng cực hữu Sự Lựa chọn thay thế cho nước Đức (AfD) giành được 19,5% số phiếu bầu, kết quả tốt nhất từ ​​trước đến nay của họ. Đảng Dân chủ Xã hội của thủ tướng đương nhiệm Olaf Scholz về thứ ba với 16%, trong khi Đảng Xanh đứng thứ tư với 13,5%. Ông Merz sẽ phải thành lập liên minh với ít nhất một đảng khác để có thể lãnh đạo đất nước. Ông đã loại trừ khả năng tạo chính quyền với AfD.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã đề nghị “rời khỏi vị trí của tôi” để đổi lấy việc nước này được gia nhập NATO. Phát biểu tại cuộc họp báo diễn ra một ngày trước lễ kỷ niệm ba năm cuộc xâm lược của Nga, ông Zelensky cũng bác bỏ những lời lăng mạ của tổng thống Mỹ Donald Trump, người đã gọi ông là “nhà độc tài không qua bầu cử.” Trước đó, theo lực lượng không quân Ukraine, Nga đã phóng “kỷ lục” 267 máy bay không người lái vào Ukraine. Continue reading “Thế giới hôm nay: 24/02/2025”

Tập tìm cách tham gia cùng Trump và Putin trong Hội nghị Yalta 2.0

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “Xi seeks to join Trump and Putin for Yalta 2.0,” Nikkei Asia, 20/02/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Trung Quốc xem vai trò gìn giữ hòa bình ở Ukraine là bước đệm hướng tới một trật tự thế giới mới.

Cách cuộc chiến ở Ukraine kết thúc có thể quyết định ai là người nắm quyền kiểm soát trật tự quốc tế mới.

Thứ Hai tới (24/02/2025) đánh dấu ba năm cuộc xâm lược toàn diện của Nga vào Ukraine, và người ta đã bắt đầu sắp xếp một hội nghị thượng đỉnh quan trọng giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và người đồng cấp Nga Vladimir Putin. Nhưng Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy lại không được mời. Continue reading “Tập tìm cách tham gia cùng Trump và Putin trong Hội nghị Yalta 2.0”

So sánh kinh tế của Singapore và Sài Gòn năm 1965-1966

Tác giả: Leo Trần

Câu hỏi về tình trạng kinh tế của Sài Gòn thập niên 1960 và 1970, trong so sánh với các nước láng giềng, vẫn được độc giả người Việt trong ngoài nước quan tâm. Bài viết này sẽ so sánh tình trạng kinh tế của Singapore và Sài Gòn trong hai năm 1965 và 1966, một giai đoạn lịch sử quan trọng đối với cả hai thành phố. Bằng cách phân tích các chỉ số kinh tế chủ chốt và bối cảnh lịch sử, chính trị, xã hội, bài viết cố gắng xác định thành phố nào thịnh vượng hơn. Tác giả hy vọng có thể nhận được phản hồi và tranh luận để các bên tìm ra những bằng chứng vững chắc cho câu hỏi. Continue reading “So sánh kinh tế của Singapore và Sài Gòn năm 1965-1966”

23/02/1868: Ngày sinh W.E.B. Du Bois

Nguồn: W.E.B. Du Bois is born, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1868, William Edward Burghardt (W.E.B.) Du Bois đã chào đời tại Great Barrington, Massachusetts. Ông sẽ trở thành một học giả lỗi lạc, một người ủng hộ có ảnh hưởng của phong trào dân quyền, và là người đồng sáng lập Hiệp hội Quốc gia vì Sự tiến bộ của Người da màu (NAACP). Continue reading “23/02/1868: Ngày sinh W.E.B. Du Bois”

Cuộc khủng hoảng tên lửa đầu tiên của thế kỷ sẽ là ở châu Á

Nguồn: Jennifer Kavanagh và Ankit Panda, “The Century’s First Missile Crisis Is Coming in Asia,” Foreign Policy, 18/02/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Washington cần ngay lập tức thực hiện các bước để tránh thảm họa.

Tên lửa là trung tâm của các xung đột toàn cầu ngày nay. Phần lớn năm 2024 đã được dành để tranh luận về rủi ro leo thang chiến tranh khi Ukraine được phép bắn tên lửa tầm xa do Mỹ sản xuất vào các mục tiêu bên trong nước Nga. Ở Trung Đông, các cuộc tấn công bằng tên lửa có nguy cơ cao của Iran vào lãnh thổ Israel và cuộc phản công dữ dội của Israel đã làm lu mờ – nhưng không làm chậm lại – các cuộc tấn công bằng tên lửa gần như hàng ngày của lực lượng Houthi ở Yemen nhắm vào các tàu ở Biển Đỏ. Continue reading “Cuộc khủng hoảng tên lửa đầu tiên của thế kỷ sẽ là ở châu Á”

22/02/1942: Roosevelt yêu cầu MacArthur rời Philippines

Nguồn: President Roosevelt to MacArthur: Get out of the Philippines, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1942, Tổng thống Franklin D. Roosevelt đã ra lệnh cho Tướng Douglas MacArthur rời khỏi Philippines khi người Mỹ không còn đủ khả năng phòng thủ quần đảo này.

Philippines đã là một phần trong khối thịnh vượng chung của Mỹ kể từ khi được Tây Ban Nha nhượng lại vào cuối Chiến tranh Mỹ – Tây Ban Nha. Khi Nhật Bản xâm lược Trung Quốc vào năm 1937 và ký Hiệp ước Ba bên với các quốc gia phát xít Đức và Ý vào năm 1940, Mỹ đã phản ứng bằng cách tăng cường khả năng phòng thủ của Philippines. Tướng MacArthur được triệu tập trở lại để chỉ huy 10.000 lính Mỹ, 12.000 lính Philippines nhập ngũ chiến đấu trong Quân đội Mỹ, và 100.000 lính Philippines khác, vốn được đào tạo và trang bị kém hơn. MacArthur đã đánh giá quá cao sức mạnh của quân đội mình và đánh giá thấp quyết tâm của người Nhật. Continue reading “22/02/1942: Roosevelt yêu cầu MacArthur rời Philippines”

Tập gửi thông điệp đến khu vực kinh tế tư nhân

Nguồn: James Palmer, “Xi Sends Message to China’s Private Sector”,  Foreign Policy, 18/02/2025

Biên dịch: Tạ Kiều Trang

Cuộc gặp với các CEO hàng đầu đánh dấu tầm quan trọng của giới doanh nhân đối với nền kinh tế – miễn là họ vẫn chịu tỏ ra “thần phục” Tập.

Tiêu điểm tuần này: Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình gửi đi thông điệp từ buổi gặp mặt các CEO hàng đầu trong khu vực tư nhân; Bắc Kinh vui mừng khi Elon Musk cắt giảm bộ máy chính phủ liên bang Mỹ; FDI vào Trung Quốc tiếp tục giảm. Continue reading “Tập gửi thông điệp đến khu vực kinh tế tư nhân”

Thế giới hôm nay: 21/02/2025

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Các nhà lãnh đạo châu Âu đồng loạt lên tiếng ủng hộ Volodymyr Zelensky sau khi Donald Trump gọi ông là “một nhà độc tài không qua bầu cử” vào thứ Tư. Thủ tướng Tây Ban Nha, Pedro Sánchez, cho biết ông sẽ đến Kyiv để “tái khẳng định” ủng hộ Ukraine. Thủ tướng Đức Olaf Scholz bác bỏ tuyên bố của ông Trump rằng Ukraine phải chịu trách nhiệm về chiến tranh. Các nhân vật đối lập ở Ukraine cũng bác bỏ lời kêu gọi tổ chức bầu cử, cho rằng điều đó là “bất khả thi và vô đạo đức” trong thời chiến.

Cảnh sát Israel cho biết họ đang điều tra một “vụ tấn công khủng bố” sau khi ba chiếc xe buýt trống phát nổ ở thành phố Bat Yam về phía nam Tel Aviv. Không có thương vong nào được ghi nhận. Vụ việc xảy ra chỉ vài giờ sau khi Hamas trao trả thi thể của bốn con tin Israel, bao gồm một người mẹ và hai đứa con; thủ tướng Binyamin Netanyahu đã tuyên bố sẽ “tính sổ” với những kẻ giết họ. Continue reading “Thế giới hôm nay: 21/02/2025”

Jack Ma đã trở lại, nhưng Bắc Kinh vẫn đang kiểm soát

Nguồn: Lizzi C. Lee, “Jack Ma Is Back, but Beijing Is in Control,” Foreign Policy, 19/02/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Alibaba đang cố gắng tái cấu trúc để phù hợp với tham vọng của Tập Cận Bình.

Sự tái xuất của tỷ phú Trung Quốc Jack Ma đã làm dấy lên suy đoán về việc Bắc Kinh giảm bớt áp lực lên khu vực tư nhân, nhưng câu chuyện thực sự còn sâu xa hơn thế. Alibaba, công ty của Jack Ma, vẫn là biểu tượng nổi bật cho thành công của khu vực tư nhân trong nền kinh tế Trung Quốc. Nhưng bản thân công ty đã thay đổi từ một gã khổng lồ bán lẻ thành trụ cột cho tham vọng về trí tuệ nhân tạo và điện toán đám mây của Trung Quốc, và sự thống trị thương mại của công ty hiện đang phải nhường chỗ cho giá trị chiến lược của nó đối với Bắc Kinh. Continue reading “Jack Ma đã trở lại, nhưng Bắc Kinh vẫn đang kiểm soát”

20/02/2003: Hỏa hoạn hộp đêm Rhode Island

Nguồn: Rhode Island nightclub burns, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2003, vụ hỏa hoạn tại một buổi hòa nhạc rock ở hộp đêm West Warwick, Rhode Island đã giết chết 100 người và làm gần 200 người khác bị thương nghiêm trọng. Đây là vụ hỏa hoạn làm chết nhiều người nhất từng xảy ra ở Mỹ kể từ vụ 165 người thiệt mạng tại Beverly Hill Supper Club ở Southgate, Kentucky, vào năm 1977. Continue reading “20/02/2003: Hỏa hoạn hộp đêm Rhode Island”

Thế giới hôm nay: 20/02/2025

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Donald Trump gọi Volodymyr Zelensky là “nhà độc tài không qua bầu cử” và cáo buộc ông dụ dỗ Mỹ chi 350 tỷ USD cho một “cuộc chiến không thể thắng.” Trong một bài đăng trên mạng xã hội Truth Social, ông Trump tuyên bố Mỹ đang “đàm phán thành công” để chấm dứt cuộc chiến ở Ukraine và cho rằng châu Âu đã “thất bại trong việc mang lại hòa bình” cho khu vực.

Bình luận của ông Trump được đưa ra sau khi ông Zelensky cáo buộc tổng thống Mỹ đang lan truyền thông tin sai lệch của Nga và giúp đưa nhà lãnh đạo Nga, Vladimir Putin, thoát khỏi “sự cô lập kéo dài.” Ông lưu ý rằng cuộc chiến chống xâm lược đã tiêu tốn của Ukraine 320 tỷ USD, trong đó 200 tỷ USD đến từ Mỹ và EU — chả là bao so với 500 tỷ USD tiền bồi thường mà ông Trump muốn lấy từ tài nguyên khoáng sản của Ukraine. Continue reading “Thế giới hôm nay: 20/02/2025”

Các Dân tộc Biển ở Đông Nam Á: Những người bảo vệ an ninh hàng hải bị lãng quên

Nguồn: Dadang I K Mujiono, “The Sea People of Southeast Asia: Forgotten Guardians of Maritime Security,” The Diplomat, 15/02/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Các Dân tộc Biển không phải là tàn tích của quá khứ, cũng không phải là trở ngại cho sự phát triển.

Trong nhiều thế kỷ, Các Dân tộc Biển (Sea People), bao gồm các cộng đồng dân tộc như Sama Bajau Laut (Dân du mục Biển, Sea Gypsies) và Orang Suku Laut Riau, đã lang thang khắp các vùng biển Đông Nam Á, xây dựng mối liên sâu sắc với đại dương từ trước cả khi các quốc gia dân tộc hiện đại ra đời. Trong lịch sử, họ đóng vai trò quan trọng trong thương mại hàng hải, an ninh, và quản lý. Nhưng ngày nay, họ lại đang bị gạt sang bên lề, bị di dời, và bị xem là tội phạm. Continue reading “Các Dân tộc Biển ở Đông Nam Á: Những người bảo vệ an ninh hàng hải bị lãng quên”

Những nguy hiểm khi tổng thống tạm giữ ngân sách

Nguồn: Julian E. Zelizer, “The Dangers of Presidential Impoundment”, Foreign Policy, 16/02/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Nixon đã từng thử làm những gì mà Trump đang lên kế hoạch – và kết quả là một cuộc khủng hoảng hiến pháp.

Hầu hết người Mỹ có lẽ chưa bao giờ nghe đến thuật ngữ “tạm giữ ngân sách” (impoundment) – một quá trình mà thông qua đó tổng thống giữ lại khoản tiền liên bang mà Quốc hội đã phân bổ cho một mục đích cụ thể. Nhưng đối với bất kỳ ai theo dõi các sự kiện diễn ra gần đây ở Washington, thuật ngữ này đã xuất hiện thường xuyên trên báo chí. Trên thực tế, vấn đề này nhiều khả năng sẽ gây ra một cuộc khủng hoảng hiến pháp lớn trong những tháng tới. Tổng thống Donald Trump đã quyết tâm sử dụng thẩm quyền hành pháp của mình để cắt giảm càng nhiều chi tiêu liên bang càng tốt. Ông đã nhắm vào một số mục tiêu, từ Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ đến Viện Y tế Quốc gia. Continue reading “Những nguy hiểm khi tổng thống tạm giữ ngân sách”

Ảo tưởng hậu tân tự do và thảm kịch của Bidenomics

Nguồn: Jason Furman, “The Post-Neoliberal Delusion,” Foreign Affairs, 10/02/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Dù có rất nhiều lời giải thích cho chiến thắng của Donald Trump trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2024, nhưng quan điểm của cử tri về nền kinh tế Mỹ có lẽ là yếu tố mang tính quyết định. Trong cuộc thăm dò ý kiến diễn ra ngay trước thềm bầu cử, hơn 60% cử tri ở các tiểu bang dao động đồng ý rằng nền kinh tế đang đi sai hướng, trong khi một con số còn cao hơn bày tỏ lo ngại về chi phí sinh hoạt. Trong các cuộc thăm dò ý kiến cử tri sau khi bỏ phiếu, 75% cử tri đồng ý rằng lạm phát là một “khó khăn.” Continue reading “Ảo tưởng hậu tân tự do và thảm kịch của Bidenomics”

18/02/1878: Vụ giết người châm ngòi cho Chiến tranh Hạt Lincoln

Nguồn: Murder ignites Lincoln County War, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1878, những căng thẳng âm ỉ kéo dài ở Hạt Lincoln, New Mexico đã bùng nổ thành một cuộc chiến đẫm máu khi những tay súng sát hại chủ trang trại người Anh John Tunstall.

Hai năm trước, vào năm 1876, Tunstall đã thành lập một trang trại chăn nuôi lớn ở Hạt Lincoln, theo đó bước vào giữa một cuộc cạnh tranh chính trị và kinh tế nguy hiểm để giành quyền kiểm soát khu vực. Khi đó, hai người Mỹ gốc Ireland, J.J. Dolan và L.G. Murphy, đang điều hành một cửa hàng tổng hợp có tên là The House, nắm quyền tiếp cận các hợp đồng thịt bò béo bở với chính phủ. Tuy nhiên, những chủ trang trại lớn, do John Chisum và Alexander McSween đứng đầu, không tin rằng các thương gia nên thống trị thị trường thịt bò và bắt đầu thách thức The House. Continue reading “18/02/1878: Vụ giết người châm ngòi cho Chiến tranh Hạt Lincoln”