13/04/1873: Thảm sát Colfax

Nguồn: The Colfax Massacre, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1873, một nhóm vũ trang theo chủ nghĩa da trắng thượng đẳng đã tấn công một tòa án được bảo vệ bởi lực lượng dân quân chủ yếu là người da đen tại thị trấn Colfax, Louisiana. Một cuộc tắm máu đã xảy ra sau đó, khi nhóm dân quân đầu hàng và những kẻ da trắng thượng đẳng bắt đầu một chiến dịch khủng bố kéo dài cả ngày được gọi là Thảm sát Colfax.

Trong những năm sau Nội chiến Mỹ, một số nô lệ được giải phóng và ứng viên da trắng ủng hộ sự nghiệp bình đẳng chủng tộc đã được bầu vào nhiều chức vụ trên khắp miền Nam. Bước tiến này đã gây phẫn nộ sâu sắc trong số những người da trắng miền Nam khác, những kẻ cay đắng vì thất bại trong Nội chiến, và mong muốn một lần nữa đưa quyền tối cao của người da trắng vào luật pháp. Continue reading “13/04/1873: Thảm sát Colfax”

Tại sao Singapore không miễn viện phí cho toàn dân?

Nguồn: Salma Khalik, “Healthcare financing in Singapore: 10 questions for DPM Gan and Health Minister Ong,” Strait Times, 10/04/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Singapore nổi tiếng với hệ thống y tế tốt, góp phần giúp người dân nơi đây có tuổi thọ thuộc hàng cao nhất thế giới, với tuổi thọ trung bình vượt quá 83 tuổi.

Tuy nhiên, với việc dân số già đi làm tăng nhu cầu y tế và chi phí cũng tăng lên qua từng năm, liệu Singapore có thể tiếp tục cung cấp dịch vụ y tế tốt với giá cả phải chăng không?

Mới đây, Straits Times đã có cuộc phỏng vấn với Phó Thủ tướng Gan Kim Yong, người từng lãnh đạo Bộ Y tế trong một thập kỷ, và Bộ trưởng Y tế Ong Ye Kung, xoay quanh vấn đề tài trợ cho y tế. Continue reading “Tại sao Singapore không miễn viện phí cho toàn dân?”

12/04/1770: Vua Anh chấp thuận bãi bỏ Đạo luật Townshend

Nguồn: British king approves repeal of the hated Townshend Acts, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1770, một dự luật của Quốc hội Anh nhằm bãi bỏ Đạo luật Townshend không được lòng dân đã nhận được sự chấp thuận từ Nhà Vua. Được thông qua lần đầu tiên vào ngày 29/06/1767, Đạo luật Townshend là nỗ lực của chính phủ Anh nhằm củng cố quyền lực tài khóa và chính trị đối với các thuộc địa ở Mỹ, bằng cách đánh thuế nhập khẩu đối với nhiều sản phẩm của Anh mà người Mỹ mua, bao gồm chì, giấy, sơn, thủy tinh, và trà. Continue reading “12/04/1770: Vua Anh chấp thuận bãi bỏ Đạo luật Townshend”

Trung Quốc chuẩn bị trường kỳ thương chiến

Nguồn: James Palmer, “China Prepares to Endure a Trade War”,  Foreign Policy, 08/04/2025

Biên dịch: Tạ Kiều Trang

Sau một tuần căng thẳng, diễn biến tiếp theo sẽ là gì?

Tiêu điểm tuần này: Bắc Kinh đối mặt với thế lưỡng nan chiến lược khi căng thẳng thương mại leo thang; Nhiều tin đồn lan truyền xoay quanh một vị tướng cấp cao; Gói kích cầu kinh tế được mong đợi bấy lâu nay có thể sớm thành hiện thực. Continue reading “Trung Quốc chuẩn bị trường kỳ thương chiến”

Thế giới hôm nay: 11/04/2025

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Thị trường chứng khoán Mỹ giảm điểm vào thứ Năm, với chỉ số NASDAQ giảm 4,3% và S&P 500 giảm 3,5%. Trong khi đó, tỷ lệ lạm phát năm của Mỹ giảm còn 2,4% trong tháng 3, thấp hơn mức dự báo 2,6% của các nhà kinh tế và giảm so với 2,8% của tháng 2. Các số liệu này được thu thập trước khi cuộc chiến thương mại của Donald Trump với Trung Quốc thực sự leo thang.

Liên minh châu Âu cho biết đang đàm phán một hiệp định thương mại tự do “hiện đại và đầy tham vọng” với UAE. Trước đó, khối này đã đình chỉ các biện pháp thuế trả đũa đối với Mỹ trong 90 ngày, sau khi ông Trump tạm hoãn nhiều mức thuế vào thứ Tư. Châu Âu đã công bố các mức thuế trị giá khoảng €21 tỷ (23 tỷ USD) đối với hàng hóa Mỹ để đáp trả mức thuế 25% đối với thép và nhôm. Trong khi đó, các biện pháp thuế trả đũa của Trung Quốc đối với Mỹ đã có hiệu lực. Continue reading “Thế giới hôm nay: 11/04/2025”

Nước Mỹ dưới thời Trump là cuộc thử nghiệm lớn của chủ nghĩa hiện thực

Nguồn: Raphael S. Cohen, “America Under Trump Is the Realists’ Grand Experiment,” Foreign Policy, 08/04/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Chính quyền này sẽ để lại dấu ấn không thể phai mờ trong cách giảng dạy quan hệ quốc tế cho thế hệ tương lai.

Hãy thử ngồi vào bất kỳ lớp nhập môn quan hệ quốc tế nào tại một trường đại học Mỹ, và có lẽ bạn sẽ được nghe bài giảng mở đầu về “Đối thoại Melos,” trích từ cuốn sách lịch sử nổi tiếng của Thucydides về Chiến tranh Peloponnesse. Trong cuộc đối thoại này, người Athens đưa ra một đề xuất đơn giản cho người Melos trung lập: Đầu hàng hoặc đối mặt với sự hủy diệt. Những người Melos yếu hơn đã viện dẫn đủ loại lập luận – về liên minh, đạo đức, và các vị thần – với hy vọng thay đổi suy nghĩ của người Athens, nhưng vô ích. Cuối cùng, người Melos chọn cách kháng cự và chấp nhận số phận của mình. Từ đó, Thucydides rút ra câu châm ngôn nổi tiếng: “Kẻ mạnh làm bất cứ những gì mình có thể, còn kẻ yếu chấp nhận những gì họ phải chấp nhận.” Continue reading “Nước Mỹ dưới thời Trump là cuộc thử nghiệm lớn của chủ nghĩa hiện thực”

10/04/1953: Ra mắt bộ phim 3D màu đầu tiên

Nguồn: First color 3-D film opens, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1953, bộ phim kinh dị The House of Wax (Ngôi nhà bằng Sáp), với sự tham gia của Vincent Price, đã được công chiếu tại Rạp Paramount ở New York. Được phát hành bởi Warner Brothers, đây là bộ phim đầu tiên của một hãng phim lớn được quay bằng quy trình kỹ thuật ba chiều (3D), hay nhìn nổi (stereoscopic), và là một trong những bộ phim kinh dị đầu tiên được quay bằng phim màu. Continue reading “10/04/1953: Ra mắt bộ phim 3D màu đầu tiên”

Thế giới hôm nay: 10/04/2025

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Donald Trump tuyên bố sẽ tạm hoãn áp thuế đối ứng trong 90 ngày đối với các nước không trả đũa các mức thuế của ông, nhưng vẫn duy trì thuế quan phổ quát 10%. Tuy vậy, tổng thống vẫn tăng thuế đối với Trung Quốc lên 125%, để đáp trả việc Trung Quốc nâng thuế cho hàng hóa Mỹ từ 34% lên 84%. Trước khi ông Trump đảo ngược quyết định, các thành viên Liên minh châu Âu đã thông qua thuế mới đối với khoảng 21 tỉ euro (23,2 tỉ USD) hàng hóa Mỹ, nhằm đáp trả thuế 25% của Mỹ đối với thép và nhôm.

Thị trường chứng khoán tăng vọt sau thông tin này. NASDAQ tăng 12,2% khi kết thúc phiên giao dịch hôm thứ Tư và S&P 500 tăng 9,5% — mức tăng trong ngày lớn nhất kể từ các năm 2001 và 2008. Chỉ số Dow Jones tăng khoảng 2.960 điểm, tương đương 7,9%. Lợi suất trái phiếu — vốn trước đó tăng mạnh sau khi các mức thuế có hiệu lực — đã hạ nhiệt. Lợi suất trái phiếu chính phủ kỳ hạn 10 năm của Mỹ giảm xuống khoảng 4,3%. Continue reading “Thế giới hôm nay: 10/04/2025”

Thuế quan toàn cầu của Mỹ: Tác động đối với phát triển kinh tế của Việt Nam

Nguồn: Vũ Minh Khương, “United States global trade tariffs: What it means for Vietnam’s economic development,” LKYSPP, 08/04/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Việc Mỹ áp dụng thuế quan thương mại toàn diện đối với khoảng 90 quốc gia trên thế giới đã làm bùng nổ cuộc tranh luận về khả năng phục hồi kinh tế và vai trò chiến lược của ngoại giao trong việc định hình tăng trưởng trong tương lai. Việt Nam hiện đang đứng trước ngã ba của cả rủi ro và cơ hội – đặc biệt là trong lĩnh vực kỹ thuật số.

Đối với Việt Nam, thách thức nằm ở việc vượt qua hậu quả tiềm tàng trong khi vẫn định vị mình là nền kinh tế hướng đến xuất khẩu hàng đầu ở Đông Nam Á. Dưới đây, Giáo sư Kinh tế Vũ Minh Khương – Giáo sư Thực hành tại Trường Chính sách Công Lý Quang Diệu, Đại học Quốc gia Singapore – khái quát ba kịch bản thương mại có thể xảy ra và ý nghĩa của chúng đối với chiến lược phát triển kinh tế của Việt Nam. Ông cũng giải thích cách đàm phán thông minh, chủ động với Mỹ có thể thúc đẩy quá trình chuyển đổi lâu dài. Continue reading “Thuế quan toàn cầu của Mỹ: Tác động đối với phát triển kinh tế của Việt Nam”

Các nước Đông Nam Á trước “cú sốc” thuế quan của Trump

Nguồn: La Nghi Phức, 罗仪馥:关税大棒袭来,新加坡、越南、印尼、泰国各有各的想法……, Guancha, 08/04/2025.

Biên dịch: Lê Thị Thanh Loan

Vào ngày 2/4, Tổng thống Donald Trump đã chính thức công bố kế hoạch áp dụng thuế quan “có đi có lại” đối với tất cả các đối tác thương mại, với phạm vi và mức thuế vượt xa dự đoán của nhiều đối tác. Lần này, các nước Đông Nam Á vốn từng được hưởng lợi từ cuộc chiến thuế quan của Trump với Trung Quốc đã không thể tránh thoát và thậm chí còn trở thành những đối tượng bị ảnh hưởng nặng nề nhất trong danh sách thuế quan “có đi có lại” này.

Kinh tế, thương mại và công nghiệp cũng như vị thế trong nền kinh tế toàn cầu của các nước Đông Nam Á vốn từng trỗi dậy mạnh mẽ nhờ làn sóng tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu trước đây, hiện đang đứng trước nguy cơ chịu tổn thất nặng nề dưới tác động của chính sách thuế quan “có đi qua lại” này. Sự biến động đầy thăng trầm này là một phép thử toàn diện cho khả năng thích ứng kinh tế và năng lực ngoại giao của các quốc gia ở khu vực này. Continue reading “Các nước Đông Nam Á trước “cú sốc” thuế quan của Trump”

Thế giới hôm nay: 09/04/2025

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Nhà Trắng cho biết mức thuế bổ sung 50% đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc — cộng thêm với mức 34% mà tổng thống Donald Trump công bố vào tuần trước — sẽ có hiệu lực từ thứ Tư. Như vậy, tổng mức thuế của Mỹ cho hàng hóa Trung Quốc sẽ lên đến 104%. Trước đó, Trung Quốc đã tuyên bố trả đũa bằng cách áp dụng mức thuế 34% lên hàng nhập khẩu từ Mỹ, và cam kết sẽ “chiến đấu đến cùng.”

Khi thời hạn áp thuế của ông Trump đến gần, chỉ số S&P 500 trên sàn Phố Wall đã giảm 1,6% vào thứ Ba, xóa sạch các mức tăng trước đó. Thị trường chứng khoán toàn cầu phục hồi một phần sau ba ngày bán tháo kịch tính, với cổ phiếu Mỹ tăng hơn 4%. Trước đó, bộ trưởng tài chính Mỹ Scott Bessent đã bày tỏ lạc quan về các cuộc đàm phán thuế, nói rằng “chúng ta có thể đạt được những thỏa thuận tốt.” Continue reading “Thế giới hôm nay: 09/04/2025”

Thuế quan thực sự có thể có tác dụng, nếu Trump hiểu đúng về nó

Nguồn: Michael Hirsh, “Tariffs Can Actually Work – if Only Trump Understood How,” Foreign Policy, 03/04/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Một chính sách thương mại thông minh có thể giúp khôi phục việc làm, nhưng cách tiếp cận kiểu ném bom rải thảm của tổng thống lại báo hiệu thảm họa.

Khi Tổng thống Mỹ Donald Trump phát động cuộc thương chiến toàn cầu mới vào thứ Tư ngày 02/04 – sự kiện mà ông gọi là “tuyên ngôn độc lập kinh tế” – ông đã phát biểu những lời có lẽ là câu chuyện hoang đường nhất về lịch sử kinh tế hiện đại từng được truyền đi từ Nhà Trắng. Continue reading “Thuế quan thực sự có thể có tác dụng, nếu Trump hiểu đúng về nó”

08/04/1944: Nga tấn công Đức tại Crimea

Nguồn: Russians attack Germans in drive to expel them from Crimea, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1944, quân đội Nga do Nguyên soái Fyodor Tolbukhin chỉ huy đã tấn công quân đội Đức nhằm giành lại Crimea ở miền Nam Ukraine, khi đó đang do phe Trục chiếm đóng. Cuộc tấn công đã phá vỡ tuyến phòng thủ của Đức chỉ trong bốn ngày, cuối cùng buộc quân Đức phải rút lui. Continue reading “08/04/1944: Nga tấn công Đức tại Crimea”

Thế giới hôm nay: 08/04/2025

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Tổng thống Mỹ Donald Trump đe dọa áp thêm mức thuế 50% đối với hàng hóa Trung Quốc trừ khi nước này rút lại các mức thuế trả đũa. Ông Trump nói sẽ không trì hoãn việc thực hiện các mức thuế đối ứng, nhưng cũng cho biết “nhiều nước” đang đàm phán các thỏa thuận thương mại với Mỹ. Trong một ngày giao dịch đầy biến động, chỉ số S&P 500 — trong thời gian ngắn rơi vào thị trường giá xuống — đã kết phiên giảm 0,2%. Trong khi đó, NASDAQ tăng nhẹ 0,1%.

Ursula von der Leyen cho biết Liên minh châu Âu có thể dỡ bỏ thuế quan đối với hàng công nghiệp của Mỹ nếu ông Trump làm điều tương tự. Chủ tịch Ủy ban châu Âu nói “châu Âu luôn sẵn sàng cho một thỏa thuận tốt.” Song bà cũng nói EU sẽ tìm cách củng cố quan hệ thương mại với các quốc gia khác ngoài Mỹ. Continue reading “Thế giới hôm nay: 08/04/2025”

Bí ẩn xoay quanh sự mất tích của các vị tướng ‘tin cậy’ của Tập Cận Bình

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “Mystery deepens over disappearances of Xi’s ‘trusted’ generals,” Nikkei Asia, 03/04/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Cuộc họp mới nhất của ban lãnh đạo Đảng Cộng sản Trung Quốc cung cấp một số manh mối.

“Và rồi chẳng còn ai nữa?” Những gì đang diễn ra ở Trung Quốc không phải là truyện trinh thám của Agatha Christie, mà là trò chơi quyền lực của Tập Cận Bình.

Một số vị tướng của Quân Giải phóng Nhân dân (PLA), quân đội của Đảng Cộng sản Trung Quốc, đã lần lượt biến mất khỏi tầm mắt của công chúng trong thời gian gần đây và tung tích của họ vẫn chưa được xác định. Tướng hiện là cấp bậc cao nhất trong PLA. Continue reading “Bí ẩn xoay quanh sự mất tích của các vị tướng ‘tin cậy’ của Tập Cận Bình”

Thế giới hôm nay: 07/04/2025

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Các quan chức trong chính quyền Trump đã lên tiếng bảo vệ loạt thuế nhập khẩu nặng nề vừa được công bố. Bộ trưởng tài chính Scott Bessent nói sự sụt giảm mạnh của thị trường chứng khoán hôm thứ Năm và thứ Sáu chỉ là phản ứng “ngắn hạn” và không có lý do gì để tin rằng thuế quan sẽ gây ra suy thoái kinh tế. Chủ nhiệm Hội đồng Kinh tế Quốc gia, Kevin Hassett, thừa nhận giá cả có thể tăng, nhưng khẳng định nó sẽ không tạo ra “gánh nặng nặng nề” cho người tiêu dùng Mỹ. Một cố vấn thương mại kêu gọi người dân “đừng hoảng loạn.”

Indonesia, nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á, cho biết họ sẽ không trả đũa mức thuế nhập khẩu 32% do Donald Trump áp đặt. Thay vào đó, bộ trưởng tài chính nước này cam kết sẽ đàm phán với Mỹ và tìm cách tăng xuất khẩu sang thị trường châu Âu. Cả khu vực bị ảnh hưởng nặng nề bởi các mức thuế mới của Mỹ; doanh nghiệp Việt Nam đã đề nghị Mỹ hoãn áp dụng mức thuế 46% lên hàng hóa của họ. Continue reading “Thế giới hôm nay: 07/04/2025”

Sự sụp đổ của Marine Le Pen và trận chiến lớn đang đến gần

Nguồn: Roger Cohen, “Marine Le Pen Falls to the Rule of Law and a Great Battle Looms,” New York Times, 31/03/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Việc tòa án kết án nhà lãnh đạo cực hữu về tội tham ô và lệnh cấm bà ra tranh cử đã gây ra một cuộc khủng hoảng mới cho nước Pháp.

Năm ngoái, Marine Le Pen đã nói với vẻ đầy đe dọa về hậu quả có thể xảy ra sau phiên tòa xét xử bà về tội tham ô. “Ngày mai, có lẽ hàng triệu người Pháp sẽ thấy mình bị tước mất ứng viên tổng thống.”

Thứ hai tuần trước, sau khi tòa án ra phán quyết bà không đủ tư cách tranh cử chức vụ công trong vòng 5 năm, hàng triệu cử tri Pháp đã vô cùng tức giận. Pháp là một nền dân chủ pháp quyền, như phán quyết của tòa đã chứng minh. Nhưng không rõ liệu nền Cộng hòa thứ năm đầy chông gai của nước này có thể chống chọi nổi làn sóng phản đối chính trị không thể tránh khỏi trước cuộc bầu cử năm 2027 hay không. Continue reading “Sự sụp đổ của Marine Le Pen và trận chiến lớn đang đến gần”

Chính sách thương mại của Trump biểu hiện sự thiếu hiểu biết kinh tế

Nguồn: Jeffrey Sachs,  薩克斯:美貿易政策是無能表現 東亞應團結, CRNTT, 01/04/2025.

Biên dịch: Lê Thị Thanh Loan

Gần đây, tại diễn đàn phụ “Phương hướng chính sách đối ngoại của Mỹ và tác động của nó đối với hợp tác châu Á-Thái Bình Dương” nằm trong hội nghị thường niên Diễn đàn châu Á Bác Ngao (BFA) 2025, Jeffrey Sachs, nhà kinh tế học người Mỹ, giáo sư và giám đốc Trung tâm Phát triển Bền vững của Đại học Columbia, đã phát biểu rằng, chính sách thương mại của Trump là biểu hiện rõ ràng của sự thiếu năng lực. Sachs cho rằng Trung Quốc nên phớt lờ Mỹ, không nên hy vọng vào việc mở rộng thị trường Mỹ hay dựa vào thị trường Mỹ, mà nên mở rộng sang các thị trường khác. Đồng thời, chủ nghĩa đa phương phải được duy trì. Sachs nhấn mạnh, hệ thống thuế quan của Mỹ không có nghĩa toàn thế giới sẽ đánh mất lý trí và từ bỏ Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) hay hệ thống thương mại; chính sách thương mại của Mỹ cũng không nên dẫn đến một cuộc chạy đua vũ trang. Ông tin rằng Đông Á nên đoàn kết về mặt chính trị và kinh tế. Continue reading “Chính sách thương mại của Trump biểu hiện sự thiếu hiểu biết kinh tế”

06/04/1924: Khởi hành chuyến bay đầu tiên vòng quanh thế giới thành công

Nguồn: First successful around-the-world flight begins, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1924, tám phi công người Mỹ đã khởi hành từ Căn cứ Không quân Hải quân Sand Point ở Seattle trên bốn máy bay ném ngư lôi cải tiến của Hải quân, với hy vọng trở thành những người đầu tiên bay vòng quanh thế giới bằng đường hàng không – một nỗ lực từng được một số phi công người châu Âu thực hiện không thành công trong những năm trước đó. Sau 175 ngày (với tổng thời gian bay 371 giờ 11 phút) và một vài trục trặc trên đường đi, họ đã hoàn thành nhiệm vụ. Continue reading “06/04/1924: Khởi hành chuyến bay đầu tiên vòng quanh thế giới thành công”

Trung Quốc tìm đến láng giềng khi thuế quan của Trump sắp có hiệu lực

Nguồn: James Palmer, “China Looks to Neighbors as Trump Tariffs Loom”,  Foreign Policy, 01/04/2025

Biên dịch: Tạ Kiều Trang

Bắc Kinh, Seoul và Tokyo đã nhất trí hợp tác chặt chẽ hơn trong thương mại tự do.

Tiêu điểm tuần này: Trung Quốc tìm cách củng cố quan hệ thương mại với Nhật Bản và Hàn Quốc trước nguy cơ Mỹ áp thuế đối ứng; Bắc Kinh gây sức ép lên tập đoàn Hồng Kông khi đồng ý thương vụ bán cảng ở kênh đào Panama; Bang Florida của Mỹ sa thải một giáo sư Trung Quốc theo “đạo luật năm 2023 về ảnh hưởng của nước ngoài”. Continue reading “Trung Quốc tìm đến láng giềng khi thuế quan của Trump sắp có hiệu lực”